Göstergeler fırtınanın dinmediğini, daha yeni başladığını ortaya koyuyor. Rahip Brunsonu verdik, kur geriledi, Aralık ayında dış borçlanma da yapabilir hale geldi. Ancak bu kez durum farklı. Türkiyenin risk primi cuma günü yükseldi. Kuru swap ile bastırmamıza rağmen Türkiyenin risk primi yükselmeye devam ediyor. Benzer yaklaşımlarla bu yangını söndürmek kolay değil.
Piyasaların kendi içgüdüleri yok. Talimatla piyasalar yönlendiriliyor. Bunun ciddi yan tesirleri olabilir. Peki kim satıyor. Bazı kamu bankalarının 24 saat çalıştığı, nöbetçi işlemci bıraktığı ve kur her kafasını kaldırdığında satarak gerilettiği, talebin büyümesini önlemeye çalıştığı aylardır devam eden bir durum. Peki bu kamu bankaları pozisyon açıyor da kur farkından zarar yazmıyor mu? Yükselirse yazar. Yükselmezse bile eline geçen TL ile kredi verebilir. Sattığını bir yerden alması lazım.
Piyasalardaki soru şu: Merkez Bankası kamu bankalarına döviz satıyor olabilir mi? Bu kulis bilgileri. Basına yansımadan dedikodusu yapılan bir konu. Böyle olabilir mi? Geçen hafta MB rezervlerinde ciddi bir erime görüldü. O erimeden sonra bu dedikodular ayyuka çıktı.
MBden açıklama geldi. Kamunun borç servisi ve BOTAŞa yapılan döviz satışı nedeniyle 5.3 milyar dolarlık bir erime oldu. Bu açıklama doğru olabilir. Ancak piyasaların bakış açısı biraz farklı.
Sıkıntı şurada, MBnin geçen aralıkta piyasayı fonladığı rakam 150 milyar TL seviyesinde. Ocak ayında MBnin Genel Kurulunun erkene alınması, avans şeklinde temettü ödemesi, Hazinenin dışarıdan borç alması likidite açığını 45-50 milyar TLye kadar geriletmişti. Şimdi ne oldu da 90 milyar TLye çıktı.
MBnin fazla fonlamasına ihtiyaç varsa, bu nasıl olur? Eğer BOTAŞ dışında başka kurumlara da döviz satılmışsa, piyasadan likidite çekilmiştir ve o nedenle likiditede sıkışmıştır. Bunlar hep konuşuluyor. Bu da kullanılabilir rezervlerin daha da azaldığı endişesi yaratıyor.
Soğanı halden beş liraya alıp iki liraya satmaya daha ne kadar dayanabileceğiz. Yoksa oy kullanılana kadar yılboyu devam edecek izlenimi mi yaratma çabasındalar. Seçimden sonra bunu öğreneceğiz. Devam edemezlerle dört kişilik ailenin açlık sınırı da artacak. Sosyal sıkıntılar da artacak. İşsizlik arttıkça insanlar da burnundan solumaya başlayacak.
1970 sonrası Türkiyenin tarım politikaları saldım çayıra mevlam kayıra olduğunu görürsünüz. Bu sürecin acilen tersine çevrilmesi gerekiyor. Bunun muhatabı bugünkü siyasal iradedir. Ya görür gereğini yapar ya da geldikleri gibi giderler. Devlet millet için varsa başka türlüsü mümkün olmaz.
