Londradaki swap piyasasında Türk Lirasının gecelik faizi, yüzde 350yi aştı. Geçen hafta yüzde 22 seviyesinde seyreden bu oran son iki gün içinde 10 kattan fazla artarak, 2001deki ekonomik krizden beri en yüksek seviyesine geldi. Nisan 2001de aynı oran yüzde 71di.
Reuters haber ajansı, yabancı bankaların Türk Lirası elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında, Türk bankaların yasal dayanaklarının da oldukça altında TL sağlamak istemesi neticesi bu gelişmenin yaşandığını aktardı.
Ajansa göre BDDKnın (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) geçen yıl aldığı swap kararı ve Türk bankalarının bu eğilimi, piyasadaki likiditeyi azaltarak TLnin maliyetini yükseltti.
Bloomberg haber ajansına göre de Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu.
Swap nedir?
TCMBnin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:
İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.
Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.
Swap, TCMBnin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.
BDDK geçen yıl işlemlere sınır getirdi
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), geçen yıl Ağustos ayında Türk Lirasında yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti.
Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25ini geçemeyeceğini açıklamıştı.
Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti.
BDDKnın aldığı bu önlem, TLnin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu. BDDK, aldığı önlemler kapsamında TLnin yaşadığı oynaklığı engellemek için swap işlemlerine kısıtlama getirerek spekülatif işlemlerin önünü kesti.
Cuma günü kurda yaşanan yükseliş etkili oldu
Cuma günü ise Türk Lirası Amerikan Doları karşısında bir günde yüzde 5ten fazla değer kaybetti.
TLnin Ağustos ayından beri günlük en büyük değer kaybını yaşamasıyla Dolar/TL kuru bir ara 5,78 seviyesini aştı.
Kurda görülen bu hareket, Londra swap piyasasında yaşanan Türk Lirası gecelik faizinin yükselişinde de etkili oldu.
Garanti Yatırım Araştırma ve Yatırım Danışmanlığı Koordinatörü Tufan Cömert, Twitterdan yaptığı değerlendirmesinde, TLdeki değer kaybının peşine takılan çok sayıda yatırımcı olduğunu, Ağustos 2018de olduğu gibi kurun yukarı gideceğini bekleyen yabancıların swap işlemleri aracılığıyla döviz satın aldığını aktardı.
TCMBnin attığı adımlarla kurdaki hareketin kontrol altına alınması ise doların yükseleceğine ve TLnin düşeceğine yönelik adım atan yabancıların bu pozisyonlarını kapaması için TL satın almasını gerektirdi.
Ancak Cömerte göre TCMBnin attığı adımlarla fonlama maliyetini %24ten %25,5e çıkarmasıyla TLyi açığa satmanın maliyetini artırması ve TL likiditesinin azalması, Londrada swap piyasasında gecelik TL faizlerinin yukarı fırlamasına neden oldu.
Kur, TCMB adımlarıyla düştü
Reuters haber ajansına göre TCMB, Pazartesi ve Salı günü bir hafta vadede repo fonlaması gerçekleştirmeyerek örtülü faiz artırımına gitti.
Aynı zamanda döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırı yüzde 10dan yüzde 20ye çıkarıldı.
TCMB bir diğer adımla ise iki gündür TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açmıyor.
Bankacılara göre repo ihalesi açılmaması ile ortalama fonlama maliyeti yüzde 24ten yüzde 25,50ye çıktı.
Dolar/TL kuru ise TCMBnin attığı adımlar ve yurt dışında TL swap faizinin artması nedeniyle Salı günü, günlük yüzde 2,5in üzerinde düşerek 5.40 seviyesine kadar indi.
Ekonominin gerçek faizlere ihtiyacı var
Reutersa konuşan bir bankacı, Yurt dışındaki uzun pozisyonları çözmek adına TL kısıldığından Londrada gecelik swap faizleri çok sert yükseldi. Yabancı yatırımcının elindeki TL çok azaldı ve TL ihtiyacı olan bu kadar yüksek faizleri göze alıyor. Bunun da etkisiyle dolar/TL gevşiyor yorumunda bulundu.
Merkezi ABDde bulunan Columbia Management yatırım danışmanlığı şirketinden kıdemli faiz analisti Ed Al-Hussainy ise Bloomberge yaptığı açıklamasında, Sonunda finansal istikrar gelecekse birkaç gün yabancı yatırımcıyı üzmeye değer. Ancak ekonominin dengeye kavuşması için gerçek yüksek faizlere ihtiyacı var ancak Merkez Bankası faizleri daha çok artırmaması için siyasi baskı altında yorumunda bulundu.
BBC Türkçe
