Merkez Bankası’nın son parasal verileri, bankalarda, Türk vatandaşlarına ait döviz mevduatlarında 13 Temmuz haftası itibariyle bir haftada 3,9 milyar dolar gerileme yaşandığını ve yerli hesaplardaki döviz mevduatı tutarının 158,9 milyar dolara indiğini gösteriyor.
Yaklaşık 4 milyar dolar tutarındaki döviz mevduatı bankalardan çekilmesine karşın, kurlarda bir gerileme olmadığını dikkate aldığımızda, bu paraların TL’ye çevrilerek bozdurulmadığını, kayıt dışına çıktığını ya da yastık altına gittiğini anlıyoruz.
24 Haziran seçimleri öncesinde dolar ve Euro başta olmak üzere yabancı paraların yükselişi, TL’nin eriyişi karşısında Cumhurbaşkanı Erdoğan herkese ellerindeki, yastık altındaki döviz ve altınlarını bozdurarak yerli paraya geçmeleri çağrısında bulunmuştu. Buna rağmen dövize yöneliş hızlandı ve bankalardaki döviz mevduatları arttı.
Şimdi ise tersi bir süreç söz konusu. Açıklanan yeni yönetim modeli çerçevesinde oluşturulan Ekonomik OHAL Kurulu, Mal Varlığını Dondurma Komisyonu vb. yapılanmalar resmi parasal verilere de yansıdığı kadarıyla tedirginliği tetiklemiş durumda. Eskiler “bir şeyin şuyuu, vukuundan beterdir” diye boşuna dememişler. Yani bir konudaki fısıltılar, söylentiler, dedikodu ve şayialar, o söylentilerin gerçek olmasından daha vahim sonuçlara yol açabilir.
Ekonomik OHAL ve Mal Varlığını Dondurmayı Değerlendirme kurullarının oluşumuyla ortalığa yayılan şayialar, banka hesaplarına, mal varlıklarına el konulacağı, para transferlerine kısıtlama getirileceği vb. söylentiler, bankalardaki döviz mevduatlarını bir haftada 4 milyar buharlaştırmış görünüyor. Merkez Bankası’nın Temmuz ayı beklenti anketi sonuçları, önümüzdeki 3 aylık ve bir yıllık dönemlere ilişkin karamsarlık ve kaygının derinleştiğini sergiliyor.
Yılsonu enflasyon beklentisi Haziran’a göre 1,6 puanlık artışla yüzde 12,28’den 13,88’e, yılsonu dolar kuru beklentisi 4,58 TL’den 4,83 TL’ye yükselirken, 12 ay sonrası için dolar kuru beklentisi ise 5,06 TL.
Yılsonu cari açık beklentisi, Haziran anketinde 53,5 milyar ABD Doları iken, Temmuz anketinde 1,3 milyar artarak 54,8 milyar dolara yükselmiş durumda.
Erdoğan yönetimi yerli-milli kredi derecelendirme kurumu oluşturma projesine hız vererek, notlarını dikkate almadığını ilan ettiği Mood’y ve Fitch’de peş peşe gelen not indirimlerine ilişkin gerekçeler aslında Merkez Bankası’nın beklenti anketiyle resmen teyit ediliyor. Moody’s ve Fitch’in gördüğünü, anketi yanıtlayan yerli sanayici, bankacı, ihracatçı, inşaatçı vs. de görüyor. Moody’s’in kamu bankalarının da aralarında yer aldığı 18 bankayı takibe almasından sonra, geçen hafta da bankacılık sektörünün batık kredilerindeki artışa yönelik son uyarısını, Fitch’in Türkiye’nin en büyük 11 şirketinden 7’sinin kredi notlarını düşürmesi izledi. Aralarında Tüpraş, Türk Telekom, Turkcell, Emlak GYO, Rönesans GYO gibi petrol, iletişim, inşaat alanındaki dev şirketlerin görünümü de durağandan negatife çevrildi.
Bir süredir ekonomi kulislerinde, piyasalarda Ağustos’un ikinci yarısından itibaren zincirleme iflaslar, inşaatta dev batıklar konusunda söylentiler ayyuka çıkmış durumda.
Türkiye’nin sonbaharda ya yeni bir stand by anlaşması için IMF kapısını çalacağı ya da Londra-New York-Frankfurt’taki uluslararası finansörlerle bir dış borç erteleme-yapılandırma ve taze borç temini için oldukça ağır koşullarla anlaşmak zorunda kalacağı yönündeki öngörüleri doğrular nitelikteki projeksiyonlar, IMF’nin son açıkladığı Dünya Ekonomik Görünümü (DEG) raporuna da yansıdı.
IMF’nin DEG raporundaki, Türkiye ekonomisine yönelik revize edilmiş projeksiyonlar iç açıcı değil.
IMF, Türkiye için 2018’de daha önce yüzde 4,4 olarak açıkladığı büyüme hızı öngörüsünü 4,2’ye düşürdü. 2019 içinse büyüme beklentisini yüzde 4’ün de altına, 3,9’a çekti.
IMF ayrıca Mayıs sonunda yıllık 57 milyar dolar seviyesine yükselen cari açık artışını da Türkiye ekonomisi için en ciddi riskler arasında sayarak, 2018-2023 döneminde, cari açıkta yüzde 400’e varan bir artış beklediğini ilan etti.
IMF’nin projeksiyonuna göre Türkiye’nin cari açık riskindeki yükseliş önümüzdeki beş yıl boyunca kötüleşerek sürecek ve 2023’te cari açık 266 milyar 65 milyon dolar düzeyine ulaşacak. Türkiye bu tutardaki cari açıkla, ABD, İngiltere, Hindistan, Kanada’nın ardından dünyada beşinci sırada yer alacak.
Dolayısıyla IMF dünyaya diyor ki; Türkiye 400 milyar doları aşan dış borç stokuna, bir yıl içerisinde çarklarını döndürmek için bulması gereken 220 milyar dolarlık taze kaynak girişine ilaveten, bu yıldan itibaren beş yılda cari açığını finanse edebilmek için de 266 milyar dolar daha bulmak zorunda.
Hazine ve Maliye Bakanı olarak Cumhurbaşkanlığı kabinesinde görev alan Berat Albayrak açıklanacak Orta Vadeli Plan’da (OVP) çok ciddi ve iddialı ekonomik hedefler ilan edeceklerini açıkladı. Ancak daha önce açıklanan OVP’lerin içerdiği hedefler daha ilanın üzerinden birkaç ay geçtikten sonra çöktü. Dolayısıyla kâğıt üzerinde açıklanacak iddialı hedeflerin piyasalar için fazla bir anlam ifade etmediği açık.
Ekonomide radikal yapısal kararlar alınması sürecinin hızla yitirildiği ve tablonun daha da kötüleştiği yönünde göstergeler ağırlık kazanırken, Erdoğan ve kabine açısından ise yaklaşan yerel seçimler ve olası oy kayıpları, büyükşehirlerin yitirilmesi kaygısı, ihtiyaç duyulan önlemlerin alınmasını ertelemek, geciktirmek tercihini öne çıkartıyor.
