Pandemi ile Rusya-Ukrayna savaşı tetiklediği hızlı gıda fiyat tırmanışında, Aralık 2019-Mart 2022 döneminde Türkiye dünya ortalamasının iki katı artış yaşadı.
Ancak o tarihten bu yana küresel normalleşme ile fiyatlar dünyada yüzde 20’ye yakın ucuzlarken, Türkiye’de yükseliş hız kesmedi ve kümülatif yüzde 327 artış kaydedildi. Bu dramatik ayrışma, hükümetin ekonomik programını sorgulatıyor.
EYLÜL’DE ENFLASYON GIDANIN ETKİSİYLE YÜKSELDİ
Dünya Gazetesi’nde Naki Bakır’ın yazısında yer alan bilgiye göre, sıkı para politikasıyla enflasyonun Mayıs 2024’ten itibaren düştüğü dönemde, eylülde gıda fiyatları yeniden tırmanışa geçti.
TÜİK verilerine göre gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aylık yüzde 4,62 artış, manşet enflasyona 1,11 puan katkı yaptı. Yumurta yüzde 19,84, taze balık yüzde 19,16, sebze yüzde 11,95 ve tavuk yüzde 11,82 zamlandı. Yıllık gıda enflasyonu yüzde 36’ya ulaştı.
DÜNYADA FİYATLAR GERİLERKEN BİZDE UÇUŞA GEÇTİ
Eylül’de Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü‘nün Gıda Fiyat Endeksi yüzde 0,7 düşerken, yılın ilk 9 ayında küresel kümülatif artış sadece yüzde 1,1 oldu.
Son bir yılda dünya yüzde 3,4 artarken, Türkiye’de ithalat bağımlılığı ve TL değer kaybı fiyatları roketledi. Hükümetin tarım destekleri yetersiz kalırken, vatandaş sofrada fahiş zamlarla boğuşuyor.
NEDENLER: TL KAYBI VE YAPILAŞAL SORUNLAR SUÇLANIYOR
Gıdanın yüzde 70-80’i ithal girdilere (gübre, yem, mazot) bağımlı; döviz sepeti son bir yılda yüzde 25 değer kazandı, gübre fiyatları TL bazında yükseldi.
Tarımsal maliyetler çiftçiyi üretimden soğutuyor, tedarik zinciri aracı rantıyla şişiriliyor. İklim felaketleri ve tutarsız tarım politikaları, hükümeti eleştirilerin odağına koyuyor: Küçük çiftçi ihmali, kooperatif zayıflığı spekülasyonu artırıyor.
