Kolin’in bu kararı kendi inisiyatifiyle alamayacağı yorumları yapılırken, kulislerde “Saray, yanı Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kolin’in üstünü çizdi mi?” sorusu dolaşıyor.
İşte, Türkiye’deki bütün tartışmalarda imzası bulunan Kolin İnşaat’ın baş döndüren yükselişinin hikâyesi…
Dünya Bankası verilerine göre altyapı yatırımlarında, dünyada en fazla ihale alan ilk 10 şirket arasında Limak Holding, Cengiz Holding, Kolin Grubu, Kalyon Grubu ve MNG Holding de bulunuyor.
Yaklaşık bir ay önce medyaya yansıyan bu haber, son 10 yılda “yandaş” diye nitelendirilen bazı müteahhitlik firmalarının ne kadar büyüdüğünü, bir kez daha gündeme taşımıştı. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümetinden önce adları fazla bilinmeyen bu şirketler, son 10 yılda milyarlarca dolarlık alt yapı projelerine imza attı ve dünyanın sayılı şirketlerine arasına girdi.
MAHŞERİN ÜÇ ATLISI!
Bu beş firmadan üçü Cengiz, Kolin ve Limak kamuoyunda “mahşerin üç atlısı” olarak zikrediliyor. Son yıllarda pek çok büyük çaplı işte ortaklık yapmaları, isimlerinin hep birlikte anılmasına yol açtı. Bu üç atlıya proje bazında Kalyon ve Mapa’yı da ekleyebiliriz.
Son zamanlarda üç atlıdan Kolin dev projelerde yolunu diğer yandaşlardan ayırmaya başladı veya ayırmak zorunda kaldı. Bunun en çarpıcı örneği, beş yandaş firmanın yaptığı, tartışmasız en büyük proje denebilecek, İstanbul Havalimanı’nda yaşandı.
KOLİN İGA’DAN NEDEN AYRILDI?
İstanbul Grand Airport (İGA) adı altında, yeni havalimanının işletmesini 25 yıllığına devralan beş ortaktan Kolin, hisselerini Kalyon Grubu’na devrederek tam para kazanma safhasında dev projeden ayrılıverdi!
2018 yılı aralık ayında yapılan genel kurulda, sermayesi 7 milyar 368 milyon TL’ye yükseltilen İGA Havalimanı AŞ, 7 Ekim 2013 günü kuruldu. Şirketin kuruluşunda yer alan 5 ortak da eşit hisseye sahipti.
İhale rekortmeni Mehmet Cengiz (sağdan 2’nci), Erdoğan’a en yakın işadamlarından biri olarak biliniyor.
Şirketin son genel kurulu geçen 20 Aralık 2018 günü yapıldı. Ticaret Sicil gazetesinde 2 Ocak günü yayımlanan genel kurul kararına göre Cengiz İnşaat San. Ve Tic. AŞ, Mapa İnşaat ve Tic. AŞ, Limak İnşaat San. Ve Tic. AŞ, Kolin İnşaat Tur. San. Ve AŞ ve Kalyon Havacılık ve İnşaat AŞ’nin yüzde 20’şer pay sahibi olduğu kaydedilmişti.
Bu ayrılıkla beraber Kalyon Grubu’nun hissesi yüzde 40’a çıktı ve büyük ortak konumuna geçti. Kolin İnşaat AŞ adına yapılan yazılı açıklamada, taraflar arasındaki hisse devrine ilişkin sürecin devam ettiği kaydedilse de artık İGA’nın dört ortaklı olduğunu söyleyebiliriz.
KOLİN: YENİ BİR DEĞERLENDİRMEYE GİTME KARARI ALDIK
Kolin’in açıklamasında, “Türkiye’nin son dönemde ortaya koyduğu önemli mega projelerden biri olan İstanbul Havalimanı’nın sıfır noktasından itibaren ortakları arasında yer alan kuruluşumuz, bu yatırımın, projenin tamamlanma aşamasına gelmesi ve işletmeye açılmasıyla birlikte yeni bir değerlendirmeye gitme kararı almıştır. Kolin İnşaat olarak farklı işlerimizde de ortaklığımızı sürdürdüğümüz İGA’daki ortaklarımızla İGA’daki hisselerimizin devri üzerine görüşmeleri sürdürdüğümüzü bildirmek isteriz.” ifadelerine yer verildi.
Peki, tam işletmenin para kazanma aşamasında Kolin Grubu bu kararı neden aldı? Neden yeni bir değerlendirmeye gitme ihtiyacı hissetti?
BU İLK AYRILIK DEĞİL
Cengiz-Limak-Kolin arasındaki İGA ayrılığı aslında onların ilk ayrılığı değil. Bu üçlüyü kamuoyuna ilk tanıtan, Boğaziçi Elektrik Dağıtım ihalesine ortak olarak girip, ihaleyi kazanmaları olmuştu.
Türkiye’nin en büyük ve en önemli bölgesinde elektrik dağıtım işini alan üçlünün ortak şirketlerinin adı da, holdinglerin baş harflerinden mülhem, CLK Boğaziçi Elektrik olmuştu.
Erdoğan döneminde milyarlarca dolar tutarındaki kamu ihalesi Limak (Nihat Özdemir), Kolin (Naci Koloğlu), Cengiz (Mehmet Cengiz), Kalyon (Cemal Kalyoncu) ve Mapa (M. Nafiz Günal) gruplarına verildi.
Kolin’in “ekipten” ilk ayrılığı CLK’da yaşanmıştı. Kolin, 2016 yılı ekim ayında CLK’daki hisselerini devrederek, şirketi Cengiz ve Limak’a bırakmıştı. O dönem bu ayrılık hakkında, Hürriyet yazarı Vahap Munyar’a açıklama yapan Limak Holding’in patronu Nihat Özdemir, ekipten ayrılacak şirketin kura ile belirlendiği gibi tuhaf bir açıklama yapmıştı.
Özdemir, “Kolin ve Cengiz ile üçüncü havalimanı ve Ankara Garı’nda ortaklığımız sürüyor.” diye de eklemişti.
Vahap Munyar yazısını, “Bakalım bu, “iyi ayrılık” ortaklara zamanla nasıl yansıyacak?” diye bitirmişti.
İşte şimdi o yansımayı yaşıyoruz. Bugüne kadar aldığı bütün mega proje ihalelerinde, sarayın dizayn ettiği oyun alanında kalmaya özen gösteren ve bunun karşılığını da fazlasıyla alan Kolin İnşaat’ın, kendi inisiyatifiyle İGA’dan çekildiğine kimse ihtimal vermiyor.
Şimdi soru şu, Kolin Saray’dan çizik mi yedi? Sorunun cevabı için BOTAŞ’ın Kolin’e kestiği 50 milyon TL faturanın tarihi ile Kolin’in İstanbul Havalimanı’ndan ayrılış tarihine bakmak yeterli.
Kolin İnşaat, termik santral için Soma Yırca’da 6 bin zeytin ağacını iş makineleriyle vahşice yok etmişti.
SOMA’DA ZEYTİN AĞAÇLARINI KESTİREN GRUP
Kolin Grup’a biraz daha yakından bakacak olursak, farklı alanlarda yatırımlar yapmış, asıl odağını ise kamunun taahhüt projeleri oluşturmuş bir firma profili ortaya çıkıyor. Enerji de grubun gözde yatırım alanlarından.
Kolin Şirketler Grubu’nun “Amiral Gemisi” olan ve grubun bu günlere gelmesinde en önemli rolü üstlenen Kolin İnşaat’ın temelleri, Koloğlu Ailesi’nin mühendis fertleri tarafından 1977 yılında Elazığ’da atıldı.
Grubun yönetim kurulu başkanlığını Naci Koloğlu yapıyor. Celal Koloğlu ve Veysi Akın Koloğlu ise yönetim kurulu üyeleri. Kemal Koloğlu ise genel koordinatörlük görevini yürütüyor.
Kolin Grubu’nun kamuoyunda adının ilk duyulduğu olaylardan biri, Manisa’nın Soma ilçesi Yırca köyünde, termik santral kurmak için 6 bin zeytin ağacının iş makineleriyle kesmesi olmuştu.
Kolin, o olayda bölge halkıyla karşı karşıya gelmiş, halkın direnişi ile santral projesi askıya alınmıştı. Daha sonra yeri değiştirilen termik santral halen bitme aşamasında ve grubun en önem verdiği yatırımları arasında yer alıyor. Projenin yatırım tutarı 1,1 milyar dolar.
BÜTÜN TARTIŞMALI PROJELERDE VAR
Medyada görünmemeye özen gösteren Kolin Yönetim Kurulu Başkanı Naci Koloğlu, ilk ve tek söyleşisini aralık 2017’de Capital dergisine vermişti. Koloğlu, daha bir yıl önceki söyleşide yeni havaalanı İGA projesini övmüş, ortaklardan biri sıfatıyla projenin altyapı işlerini kontrol ettiğini açıklamıştı. Bu açıklamadan sadece 1 yıl sonra Kolin o projeden çekildi.
Kolin’in yer aldığı ve kamuoyunda tepkilere ve protestolara sebep olan projeler İGA ve Soma Termik Santrali’nden ibaret değil elbette. Sürekli fahiş geçiş ücretleriyle gündeme gelen Osmangazi Köprüsü’nün bağlantı yolu olan, Kuzey Marmara Otoyolu da Kolin’in ortağı olduğu mega projelerden.
Madencilik alanında da önemli işlere imza atan Kolin, Hekimhan Maden Sahası’nı da, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ndan aldı. Kolin o bölgede, “Hekimhan Madencilik Siderit Kalsinasyon” tesisi kuruyor.
Naci Koloğlu’nun verdiği bilgilere Kolin Grup, sadece son beş yıldaki projelerden 770 milyon dolar ciro yapmış. Bunun içinde İGA ve Soma yok. Bu iki projeyle grubun cirosu 2 milyar dolara çıkıyor.
Naci Koloğlu mülakatında 5 yıl sonrası için 3 milyar dolar ciro hedefi koymuş. Şimdi İGA’nın devreden çıkmasıyla nasıl bir sonuç ortaya çıkacağı ise bilinmiyor.
Ankara’daki hızlı tren kazasının altından da Kolin çıkmıştı.
HIZLI TREN KAZASININ MEYDANA GELDİĞİ HATTI CLK ÜÇLÜSÜ İNŞA ETTİ
Kolin’in yine önemli yatırımlarından biri de Ankara Hızlı Tren Garı inşası ve işletmesi. Bu projeyi, yine ayrılmaz üçlü Cengiz-Limak-Kolin (CLK) aldı ve 19 yıl 7 aylık bir işletme hakkı kazandı. Ankara Hızlı Tren Garı projesi aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın (TCDD) ilk yap–işlet–devret projesiydi.
Bilindiği gibi bu hat, hizmete açıldıktan kısa süre sonra bir tren kazasıyla gündeme geldi. 13 Aralık 2018’deki kazada 9 kişi ölmüş, 92 kişi yaralanmıştı. Kazadan sonra hatta sinyalizasyon bulunmadığı ortaya çıkmıştı.
Kolin inşaatın internet sitesinde projeye dair verilen bilgiler arasında “sinyalizasyon işlerini de kapsamaktadır” bilgisi yer alıyor. Sinyalizasyon sistemi tamamlanmadan sefere başlayan Başkentray’ın 12 Nisan 2018’de açılışında, dönemin Başbakanı Binali Yıldırım “Ulaştırma Bakanı başta olmak üzere tüm ekibe teşekkür ediyorum. Yüklenici firma Kolin İnşaat’a da teşekkür ediyorum. Mucize sürede bitirdiler.” demişti.
ATV–SABAH İHALESİNDE DE KOLİN VARDI
Kolin Grubu’nun “tartışmalı” ihaleleri arasında elbette ilk ve en çarpıcı olanı Sabah – Atv’nin bünyesinde bulunduğu, Turkuvaz Medya Grup’un satın alınma süreciydi. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla grubu Ahmet Çalık’tan almak için para toplayan iş adamlarından.
Mahşerin üç atlısından Mehmet Cengiz’in medya grubunu almak için topladığı 630 milyon dolar paraya, Celal Koloğlu’nun, Nihat Özdemir’le beraber 100 milyon dolar katkı yaptığı daha sonra sosyal medyaya düşen sen kayıtlarında yansımıştı. Grubu almak için Zirve AŞ’yi kuran isimse Kalyon Grubu’nun sahibi Cemal Kalyoncu’ydu.
CLK’NIN ORTAK OLDUĞU PROJELER
Mahşerin üç atlısı Cengiz-Limak-Kolin’in ortak olduğu projeler
Bedaş-İstanbul Avrupa Yakası Boğaziçi Dağıtım Şirketi özelleştirmesi, (Kolin bu projeden ayrıldı)
Akdeniz Elektrik dağıtımı özelleştirmesi
Bursa Uludağ Elektrik dağıtımı özelleştirmesi
Sivas-Tokat-Yozgat (Çamlıbel) elektrik dağıtımı özelleştirmesi
Yusufeli Barajı
Ankara Hızlı Tren Garı Projesi
İGA İstanbul Grand Airport İşletmesi (Kolin bu projeden ayrıldı)
