DHMİ’nin, Dalaman, Milas Bodrum ve Antalya havalimanlarının kira borcunun yüklü faizlerini sildiği, ana para ödemelerini ise iki yıl ötelediği ortaya çıkarıldı.
Sayıştayın Devlet Hava Meydanları İşletmesinde (DHMİ) yaptığı denetimde Dalaman, Milas Bodrum ile Antalya havalimanlarını işleten firmalara müthiş bir kıyak yapıldığı ortaya çıktı.
Bakanlar Kurulunun 2016/9738 sayılı kararları ile üç havalimanını işleten YDA, TAV ve IC-İçtaş firmalarından 2016 yılı Ekim ile 2017 yılı Ocak ayında tahsil edilmesi gereken 154 milyon 560 bin Euroluk kira alacaklarının faizleri silinerek 2018 yılı Haziran ayına “ötelendiği” belirlendi.
YÜZDE 3 GERÇEKLEŞTİ
Sayıştayın konuya ilişkin hazırladığı raporda, Dalaman Havalimanının 28 milyon 680 bin Euro, Milas Bodrum Havalimanının 25 milyon 380 bin Euro ile Antalya Havalimanının 100 milyon 500 bin Euroluk kira alacağının “faiz” tahakkuk ettirilmeksizin ötelenmesine karar verildiği ifade edildi. DHMİ Yönetim Kurulu ise AKPye yakın firmalara dönük alınan öteleme kararını aynen uyguladı.
Yap İşlet Devret (YİD) modeli ile işletilen havalimanları adeta birer “Yap-İşlet Soy” skandalına dönüştü. Devletin Kütahya, Afyon ve Uşaka hizmet veren Zafer Bölgesel Havalimanında işletici firmaya garanti yolcu bedeli olarak 5 yılda 20.9 milyon Euro ödediği saptandı.
24 Kasım 2012de hizmete giren ve proje yatırım maliyeti 50 milyon Euro olan Zafer Bölgesel Havalimanındaki garanti yolcu farkı uygulaması devletin kesesinden yedi.
IC İçtaş firması tarafından 21 Mart 2044e kadar işletme süresi tanınan havalimanında iç hat yolcu başına 2 Euro, dış hat yolcu başına 10 Euro garanti ücret hakkı tanındı. 2012-2016 yıllara arasında garanti edilen yolcu sayıları iç hatlarda yüzde 5, dış hatlarda ise yüzde 3 gibi düşük seviyelerde gerçekleşti. Sayıştay, bölgesel havalimanından beklenen amacın gerçekleşmemesi ve kuruluşun da uzun süre bir finansman yükü ile karşı karşıya kalmaması amacıyla uçak ve yolcu trafiğinin artırılmasına yönelik başlatılan çalışmalara etkinlik kazandırılması için bir komisyon kurulmasını önerdi.
Raporda “İşletici şirketle birlikte bölgedeki mülki idare amirleri, ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları, ticaret odaları, turizm ve havayolu şirketleri ile ortaklaşa çalışmalar yürütülmesi, otel ve uçuş paket programları ve bu programlara katılan şirketlere teşvik uygulaması gibi projeler geliştirilmesi uygun olacaktır” sözlerine yer verildi.
20.9 MİLYON EURO ÖDENDİ
Sayıştay raporunda, Zafer Havalimanı iç hatlarda 2012-2016 yılları arasında 2 milyon 395 bin 916 yolcu sayısının garanti edilmesine karşın gerçekleşme oranının yüzde 3 ila 5 arasında kalarak 124 bin 867 yolcunun uçuş yaptığı vurgulandı. Firmaya garanti yolcu farkı olarak 4 milyon 542 bin Euro ödendi.
Aynı tarihleri kapsayan dış hatlarda 1 milyon 677 bin 142 yolcunun garanti edilmesine rağmen sadece 45 bin 667 yolcunun seyahat ettiği anlaşıldı. Gerçekleşme oranı yüzde 3de kalarak firmaya garanti yolcu farkı olarak 16 milyon 314 bin Euro ödeme yapıldı.
TEŞVİK EDİCİ ÖNLEM ALIN
Sayıştay, mevcut verilerin Zafer Havalimanının henüz gerektiği gibi çalışmadığını ortaya koyduğunu hatırlatarak, “Bu durumun süreklilik arz etmemesi için gerekli çalışmalar yürütülmeli ve kademeli olarak uçak ve yolcu sayısının artırılmasına yönelik teşvik edici ve özendirici tedbirler alınmalı” dedi.
Sayıştayın önerisine DHMİ adeta “Bu kadarına da pes dedirten” bir cevap verdi. İlk işletme yıllarında trafiklerin henüz oturmadığı, yörenin yolcu potansiyelinin havayolu şirketlerince ‘hat açma düzeyinde oluşmaması nedeniyle arzulanan düzeyde olmadığına dikkat çekildi.
Kamil Elibol/Sözcü
