İşsizlik ağustosta yüzde 15i, yıl sonunda yüzde 18i bulabilir
ALAATTİN AKTAŞ | DÜNYA
“İşsizlik oranı temmuz ayında sürpriz sayılabilecek bir atakla yüzde 13,9a fırladı. Böylece temmuz ayları itibarıyla şimdiye kadar ölçülmüş en yüksek oranı görmüş olduk.
Hazırlıklı olalım, her geçen ay yeni yeni rekorlar görmeye devam edeceğiz.
Temmuzdaki işsizliği yüzde 13,9 olarak görünce aklımıza hemen yeni ekonomi programındaki tahmin geldi. YEPte bu yılın ortalama işsizlik oram her ne kadar yüzde 12,9 olarak tahmin edildiyse de bu oranın gerçekleştirilme olasılığının sıfır olduğu baştan belliydi.
Yeni ekonomi programı açıklandığında ve yüzde 12,9 dile getirildiğinde bu konuya değinmiş ve Olmayacak duaya amin deniliyor yorumunu yapmıştık. Yılın ilk yarısındaki işsizlik oranı yüzde 13,8 olmuştu ve yılı yüzde 12,9da kapatmak için ikinci yarıdaki ortalama oranın yüzde 12de tutulması gerekiyordu.
Ama ikinci yarıya öyle bir giriş yaptık ki... YEPteki tahmini tutturmak için ikinci yarıda kalmamız gereken yüzde 12yi çok çok aştık.
Temmuzun yüzde 13,9luk gerçekleşmesinin, bırakın ikinci yarı talimini olan yüzde 12den, ilk yarı gerçekleşmesi olan yüzde 13,8den bile yukarıda olduğunu unutmayalım.
GİDİŞAT NEREYE?
İşsizlik oranları üç ayın ortalaması olarak ve ortada kalan ayın verisi olarak açıklanıyor. Yani dün TÜİK tarafından açıklanan yüzde 13,9luk temmuz verisi, haziran-temmuz-ağustos ortalamasını gösteriyor.
İşsizlik temmuzdan ağustosa geçişte istisnai yıllar hariç hep artış gösterir. Çünkü temmuz verisinde bulunan haziran artık hesaplamadan çıkmış ve ağustos verisi için hesaplamaya eylül girmiştir. Eylül oram da haziran oranından yüksek olduğu için temmuz-ağustos geçişinde işsizlik oranı yükselir.
Dolayısıyla bu yıl da aynısı olacak, ağustostaki işsizlik temmuzu aşacaktır. Ama acaba ne kadar?
İşsizliğin haziranda yüzde 13, temmuzda yüzde 13,9 olduğu dikkate alınırsa ağustosta yüzde 14,5i aşan, hatta yüzde 15e yaklaşan bir gerçekleşme şaşırtıcı olmayacaktır.
Ağustos için yüzde 15i zorlayacak bir işsizlik talimin ediliyor olmasının altında yatan en belirgin etkenlerden biri de kuşkusuz sanayi üretiminin düzeyi. Dün yazdık, sanayi üretimi çok düşük seyrediyor. Aynı şekilde inşaat başta olmak üzere diğer sektörlerde de gidişat iyi değil.
YIL SONU YÜZDE 18İ ZORLAYABİLİR
Ağustos ayında yüzde 14,5-15,0 arasında beklenen işsizlik oranı mevsimselsellikten ötürü yıl sonu doğru yükselecektir, bunda sürpriz yok. Zaten tersi olsa şaşırmak gerekir.
Kaldı ki bu yıl ivmelenme çok daha belirgin olacak, oluyor da...
2014-2018 ortalamasında hazirandan temmuza geçişte işsizlik oranı 0,6 puan artmıştı. Bu yılki artış 0,9 puan oldu.
Yine 2014-2018 ortalamasında temmuzdan ağustosa geçişteki artış 0,2 puan düzeyinde kalmıştı. Bu yıl ise artışın 0,6-1,0 puan arasında olabileceği tahmin ediliyor.
Yani işsizlik önceki yılara göre adeta koşar adım ilerliyor.
Ağustostaki gerçekleşme önemli bir ipucu olacak. Eğer ağustos ayındaki oran yüzde 15e ulaşırsa, yıl sonuna doğru giderek tırmanan bir işsizlik görmeye hazırlanalım.
Yılın son iki ayına geldiğimizde yüzde 17-18 dolayında bir işsizlik bizi bekliyor olabilir. Kasım ve aralık aylarının oranında, işsizliğin en yüksek gerçekleştiği ayların başında gelen ocak ayının da etkisini göreceğiz.
Yılın ilk yarısındaki gerçekleşmeyi ve ikinci yarıya ilişkin gidişatı göz önünde bulundurursak bu yılın ortalamasındaki işsizliğin yüzde 15e daha daha olmak üzere yüzde 14,5-15,0 arasında gerçekleşeceğini söyleyebiliriz.”
