Bütçe için önemli bir gösterge olan Orta Vadeli Programdaki (OVP) örtülü tahmine göre 2022, 2023 ve 2024 yıllarında dolar kuru sırasıyla 9.27, 9.77 ve 10.27 TL olmalıydı. Ancak 17.35 seviyelerinde gezinen mevcut kur, bu tahminin oldukça üstünde. Dönemin Başbakanı Binali Yıldırımın Dolardan bize ne, dolsa ne olur dolmasa ne olur, biz kasaya dolana bakalım. Her şeyi getirip dolara bağlamanın anlamı yok. Çıkıyor, iniyor ifadesini kullandığında Dolar 3 TL 10 kuruş iken bu açıklamanın ardından dolar OVPNİN 2022 hedefinin oldukça üzerinde seyrediyor.
Karar Gazetesi yazarı Uğur Emek, 2021 yılı aralık ayında bütçe hedefleri ve dolar kuruna ilişkin yazdığı yazısında şu ifadelere yer vermişti:
Biliyorsunuz 17 Ekim 2021 günü 2022-2024 bütçesi TBMM’ye sunuldu.
Bütçe görüşmelerinde; bakanların, bakanlıklarının ve ilgili/ilişkili kurumlarının projelerini ve bütçe harcamalarını anlatmaları beklenir.
İktidar ve muhalefet partisi milletvekillerinin de bütçe ödeneklerinin daha rasyonel hale getirilmesine katkıda bulunmaları gerekir.
Ama ne gam!
TBMM’deki görüşmelerde; atanmış bakanlar, seçilmiş milletvekillerine ayar çekiyor.
Hakaretler, küfürler ve yumruklar havalarda uçuşuyor.
Değerli okur bırakalım onları kendi hallerine de biz kendi işimizi yapalım.
Nasıl mı?
Gelin başlayalım.
Değerli okur hepiniz biliyorsunuz artık! Mega projelerde gelir garantileri ABD doları ve avro üzerinden veriliyor.
Cumhurbaşkanı 10 Eylül 2021 günü 2022-2024 Dönemi Bütçe Çağrısını yayımladı.
Çağrıda; merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçe tekliflerini, Orta Vadeli Programda (OVP) yer alan makro politikaları, hedef ve gösterge niteliğinde temel ekonomik büyüklükleri, ödenek teklif tavanlarını, genel ilkeleri ve standartları dikkate alarak, çok yıllı bütçeleme anlayışı çerçevesinde hazırlamaları istendi.
OVP’de hedef ve gösterge niteliğinde olarak örtülü kur tahmini yapılmaktadır.
Buna göre 2022, 2023 ve 2024 yıllarında dolar kuru sırasıyla 9.27, 9.77 ve 10.27 TL olacaktı.
Bütçe teklifleri Bütçe Çağrısına göre hazırlandıysa; merkezi yönetim kapsamındaki idarelerin bütçe tekliflerini bu kurları dikkate alarak hazırlamaları gerekmekteydi.
Mega projelerin en önemli iki aktörü olan Sağlık Bakanlığı ve Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) merkezi yönetim kapsamındadır. Bu nedenle, bütçe hazırlıklarında bunların da bu dolar kuru hedeflerini dikkate alması beklenir.
(Gerçi, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının partili memurları da artık kur tahmini yapmaya başladılar. Aşağıda linki bulunan yazımda maskesini düşürdüğüm alengirli grafikte 2041 yılına kadar dolar üzerinden projeksiyon yapmışlardı. Acaba 2022-2024 dönemi bütçe tekliflerinde; bu grafikteki kur tahminlerini mi, yoksa OVP’nin hedef kurlarını mı kullandılar belli değil. Çünkü yazıda da belirttiğim gibi kendi grafiklerindeki veriler, bütçe tekliflerindeki verilerden taban tabana zıttır).
Neyse! Değerli okur hadi gelin biz işimizi yapmaya devam edelim.
Hatırlayın! Dönemin Başbakanı doların yükselişi karşısında; “dolardan bize ne, dolsa ne olur dolmasa ne olur, biz kasaya dolana bakalım. Her şeyi getirip dolara bağlamanın anlamı yok. Çıkıyor, iniyor.” demişti. (O gün dolar kuru 3 TL 10 kuruştu.)
Evet, dolar son hızla doluyor.
Kur, Başbakanın açıklamasından bugüne 5 kata, OVP’nin 2022 hedefine göre de % 50’ye yakın artmış.
Bu yazı yazılırken dolar kuru 13 TL 78 kuruştu. (Yazıyı okuduğunuzda dolar daha da dolmuş olabilir.)
Hiç istemezdim! Ama ben yazıyı getirip yine dolara bağlayacağım.
Neden mi?
Devam edelim.
17 Ekimden bu yana kur artışı nedeniyle iki kurumun 2022 yılı gelir garantisi ödenek ihtiyacı 21 milyar 200 milyon TL artmış. Dikkat! Artışın oranı iki kattan daha fazla. (Bu parayla 2021 asgari ücret seviyesinden 628 bin 368 kişiye bir yıl maaş ödeyebilirdiniz. Hep derim ya! Her tercih bir vazgeçiştir.)
Sonuçta, Sağlık Bakanlığı kendisine tahsis edilen her yüz liranın 28’ini şehir hastanelerine ödeyecek.
KGM ise her yüz liranın 67’sini yollara ve köprülere harcayacak. Geriye kalan 33 TL’yle de hangi bir derdine çare bulacaksa artık!
(Değerli okur ben yine yoruldum. 2023 ve 2024 gelişmelerini de siz okuyun lütfen.)
Dolar karşısında TL’nin hızla değersizleşmesinin gelir garantilerinin bütçe ödenek teklifleri üzerindeki yıkıcı etkilerini gördükten sonra; değerli sanatçı rahmetli Kayahan’dan alıntı yaparak yazının başlığında “atın bütçeyi denizlere, yalan dünya size kalsın” demiştim.
