Gıda fiyatları artmaya enflasyon yükselmeye devam ediyor. 2017’yi yüzde 12 enflasyon ile kapatan Türkiye’de gıda fiyatları 2018’de de el yakmaya devam edecek. Dünya’da en yüksek gıda fiyatına sahip olan Türkiye’de, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (Türk-İş) araştırmasına göre 4 kişilik bir ailenin aylık gıda masrafı bin 500 lira harcaması gerekiyor.
Bu durum resmi olmayan rakamlara göre 7 milyon işsizin yaşadığı Türkiyede çalışanların aldıkları ücretlerin en temel gıda harcamasına bile yetmediğini gösteriyor. Gıda fiyatlarının bir türlü düşmemesi uzun zamandır enflasyon artışının da en temel nedeni. Uzmanlar, gıdadaki artışı liranın başta dolar olmak üzere diğer para birimleri karşısında değer kaybetmesine ve hükümetin yanlış tarım politikasına bağlıyor.
ALMANYA’DA 30 EURO TÜRKİYE’DE 130 LİRA
Türkiye sadece en yüksek vergilerin değil gıdaya en fazla para ödeyen ülkelerin de başında geliyor. Dünyada gıda fiyatları düşerken son birkaç yıldır sürekli artan gıda fiyatları vatandaşın belini büküyor. Türkiye’deki Migros ve A 101 marketlerindeki gıda fiyatları ile Almanya’daki Rewe ve Lidl’nin fiyatlarını karşılaştırdığımızda fiyatlardaki uçurum ortaya çıkıyor.
Asgari ücret ile çalışan bir Alman, haftalık olarak aralarında süt, yumurta, peynir, yoğurt, patates, soğan, havuç, elma, portakal, makarna, pirinç ve tavuk gibi temel gıda ürünleri için Lidl’dan alışveriş yaptığında ortalama 30 euro öderken, aynı ürünler için Rewe’de 50 euro harcıyor. Türkiye’de ise fiyat aralığı Lidl’a yakın olan A 101’den aynı ürünleri alan vatandaşın cebinden çıkan haftalık ücret ortalama 130 lira iken Migros’ta ise aynı ürünler için ortalama 205 lira ödemesi gerekiyor. Aynı ürünleri satın almak için Türkiye ve Almanya’da asgari ücret ile çalışan bir işçinin çalışma saatleri arasındaki fark ise durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
GIDA ARTIŞINDA BİRİNCİYİZ
Temel gıda maddelerini almak için Almanya ve Türkiye’de bir işçinin çalıştığı saatleri aldıkları ücrete göre karşılaştıran Ekonomist Özcan Kadıoğlu’na göre, Türkiye’de asgari ücret ile çalışan bir işçinin bir kilo kıyma alması için yaklaşık 4 saat çalışması gerekiyor. Almanya’da ise 1 saat. 100 gram çikolata için bir Alman 30 dakika çalışırken, Türkiye’de 2,5 saat çalışması gerek.
Kadıoğlu’na göre, Almanya’da asgari ücret ile çalışan bir kişi bir kilo tereyağı almak için 42 dakika çalışırken, Türkiye’de 4 saat çalışıyor. İngiltere’de durum farklı değil, 1 kg şeker için İngilizler 20 dakika çalışırken bir Türkiyeli 2 saat çalışmak zorunda. 10 tane yumurta almak isteyen bir İngiliz sadece 15 dakika çalışırken Türkiye’de neredeyse 1 saat.
AÇ KALMAMAK İÇİN BİRDEN FAZLA KİŞİ ÇALIŞMALI
Ülkeler arası ücret farkı ve alım gücündeki oransızlıkların sınıfsal güç dengesi ile alakalı olduğunu belirten iktisatçı yazar Mustafa Sönmez, “Çalışan sınıflar güçsüz ise, asgari ücretin seyri de düşük kalmakta, artışlar enflasyona yetişememekte. Türkiyede asgari ücret artışları son yıllarda enflasyon düzeyini yakalamakla birlikte, temeli çok düşüktür, çalışanı ve ailesini değil geçindirmek, açlık sınırının bile üstünde tutamamakta, ücretlinin ailesinde birden çok çalışan yoksa açlık, bir tehlike halini almaktadır dedi.
Türkiyede gıda enflasyonunun kronikleşmesinin arzın yetersizliğinden kaynaklandığını belirten Sönmez, 2001 yılından bu yana çiftçiye devlet desteğinin azaltıldığını ancak AB ülkelerinde ve çoğu dünya ülkesinde gıdanın stratejik bir alan sayılarak devlettin bütçeden çiftçiyi desteklediğine dikkat çekti.
GERİYE SADACE 103 LİRA KALIYOR
Yüksek enflasyon, asgari ücrete yapılan zammı daha yılın başında eritti. 2018’de bin 603 lira aylık gelir ile çalışacak olan bir asgari ücretlinin elinde gıda harcaması dışında konut, eğitim, sağlık ve ısınma giderleri için 103 lira kalıyor. Yeni asgari ücret 4 kişilik ailenin sadece mutfak harcamalarını bile zar zor karşılayabiliyor. Gıda enflasyonu ise uzun zamandır enflasyonun yükselişinin en temel sebebi.
14 YILLDIR TUTURULAMAYAN HEDEF
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2017 enflasyon rakamı 11,92 oldu. Bu seviye 2004 yılından bu yana kayıtlara geçen en yüksek yıllık enflasyon oldu. Hükümetin hazırladığı orta vadeli programda yılsonu enflasyonunun yüzde 9,5 olması bekleniyordu. Merkez Bankasının yılsonu enflasyon hedefi ise yüzde 5 seviyesinde bulunuyor.
