Seçimlerin bitmesiyle tanzim satış noktalarının meydanlardan kaldırılarak zincir süpermarketlerin içine taşınmasıyla birlikte kuru soğan kıtlığı başladı. Mersin Halinde kilosu 5.50, İstanbul Halinde ise 6.50 lira olan kuru soğanın fiyatı tanzim satışlar nedeniyle 2 liraya düşünce halk, süpermarketlere hücum etti. Süpermarketlerin birçok mağazasında bulunamayan kuru soğan online satış listelerinden de çıkarıldı. Kuru soğan stoğu tükenirken küçük marketlerde fiyat 10 liraya yaklaştı.
Sözcüden Nuray Tarhanın haberine göre, İçinde tanzim satış bulunmayan küçük marketlerde ise kuru soğanın kilosu 7 ile 9.95 liradan satılıyor. Yetkililer, bir ay sonra birçok üretim bölgesinde kuru soğan sökümlerin başlamasıyla birlikte fiyatların düşüşe geçeceğine inanıyor. Tanzim satış noktalarının “seçim yatırımı” olduğuna dikkatİ çeken kaynaklar, “Seçim bitince süpermarketlerin içine taşıdılar. Yakında stok olmadığı gerekçesiyle hepsini kapatacaklar” yorumunu yapıyor.
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Özden Güngör, bir süre önce yaptığı açıklamada soğan fiyatlarının seçimden sonra 10 liraya çıkacağı konusunda uyarıda bulunarak, şunları söylemişti:
“Bütün girdilere yüzde 60 ile yüzde 120 oranında zam yap, ondan sonra da domates, soğan ve patlıcanı 1-2 lira ucuzlattım diye reklam yap. Tarım kredi kooperatifleri kanalıyla üreticiden sebze alınıyor. Halcilerin ödediği rüsum belediyeye ödenmiyor, halcilerin ödediği Bağ-Kur katkı payı ve hal kirası ödemesi yapılmıyor, üreticiden aldığı ürünü tanzim satış mağazalarına götürmek için nakliyeye ödenen para verilmiyor, nakliye devlet imkanlarıyla yapılıyor. Tanzim satışlarda çalıştırılanlar belediyeden. Ürünleri tanzim satışlara sattırırken marketlerden alınan vergi alınmıyor. Devlet şu anda bunları kendisi üstleniyor. Böyle olunca otomatik olarak fiyatlar düşer. Bu satışlar seçim için yapıldı. Seçimler bittiği an eski tas eski hamama dönecek. Yine üreticinin sıkıntısı olacak ve yine fiyatlar yükselecek. 31 Marttan sonra gıda enflasyonu artacak.”
49 milyon ton meyve ve sebzenin % 25-40ı kayıp
Metro Türkiye Gıda Kategori Grup Müdürü Esra Özerkan, Türkiyede yılda üretilen 49 milyon ton meyve ve sebzenin yüzde 25 ila 40ının, üretim ya da dağıtım zinciri aşamasında kaybolduğunu söyledi. İstanbulda düzenlenen Sustainable Brands 2019 etkinliğinde konuşan Özerkan, 2017de TÜBİTAK ile gerçekleştirdikleri araştırmayı hatırlatarak, şunları söyledi:
“Bu konuda fark yaratmak için Metro Gıda Hareketini başlattık. Sektörde öncü 50nin üzerinde şef ve restoran işletmecisiyle güçlerimizi birleştirerek kamuoyunda gıda atık ve kayıpları ile ilgili bir farkındalık yaratmak için harekete geçtik. Şeflerin gıdanın israf olmaması için hayata geçirdiği uygulama ve önerilerini on binlerce tüketici ile paylaştık. Hareketin bir sonraki adımında, 30a yakın restoran ve kafe ile iş birliğine giderek ‘Metro Gurme Kutularını hazırladık ve tabakta kalan yemekleri paket yaparak tüketicilerin başka bir öğünde tüketmelerine veya hayvanlarla paylaşmalarına katkıda bulunduk” dedi.
Komşunun soğanı da koktu
Azerbaycan halkı da, Türkiyeye ihracat yapılması nedeniyle ikiye katlanan soğan fiyatlarından şikayetçi. Azerbaycan Tarım Bakanlığı Tarım Araştırma Merkezi Danışmanı Firdovsi Fikratzadeye göre fiyatın yükselmesinin nedeni Türkiyeye soğan ihracatındaki artış. Fikratzade, “Geçen yılın ilk 2 ayında 1.200 ton olan soğan ihracatı bu yılın aynı döneminde 7.300 tona yükseldi. Bu da iç piyasada fiyatların artmasına neden oldu” dedi.
