İsmail S. Gülümser
Halk ilgi duyduğu sürece devlet hiçbir okulu kapatmaz. Hâlbuki AKP iktidarı için halkın taleplerinin hiç önemi yok onlar siyasi hedeflerini gerçekleştirmek için içerisinde yüz binleri aşkın öğrencisi olan okulları bir bir kapatıyor. Birkaç yılda bir sistem değişikliği bahanesiyle bazı okul gruplarını kapatıyor ve her değişiklikte seküler eğitimi etkisiz hale getirme hedefine bir adım daha yaklaşıyor. Okulları kapatırken toplumdan gelecek tepkileri ortadan kaldırmak için bahaneler hazırlıyor, her defasında bir gerekçeye bulup, önce okul grubunu anlamsız hale getirecek düzenlemeler yapıyor, ardından okulun işlevini yitirdiğini iddia ederek kapatıyor. Düzenlemeler sonucu okulların tabelaları, öğrenci alım kriterleri ve kadro şartlarını farklılaştırıp en köklü okulların hem yönetimini değiştiriyor hem de başarılı bir okul grubunu isterse sıradan bir okul grubu haline getiriyor. Devlet okullarında hileli yöntemlerle başladığı seküler eğitimi kapatma furyasına özel öğretim kurumlarında polis gücü ve şiddet kullanarak devam ediyor. Kapatma sırası ülkenin en beğenilen okul gruplarından biri olan Anadolu liselerine geldi, bu yıl içinde 1,5 milyon öğrencisi olan 2.434 Anadolu lisesi de kapatılıyor.
2005’DE SÜPER LİSE(YABANCI DİL AĞIRLIKLI LİSE)LER KAPATILDI
AKP okul kapatma serüvenine iktidarının 3’üncü yılından itibaren başladı, ilk kurban toplumun süper lise olarak bildiği yabancı dil ağırlıklı liseler oldu. 2005 yılında içinde 230 bin öğrenci varken 868 süper lisenin kapatılması kararı alındı. Bu okullar bazı derslerden not barajı şartıyla öğrenci alan, seçilmiş öğrencilere hizmet veren okullardı, öğrenciler bir yıl yabancı dil hazırlık eğitimi alıyor, özellikle İngilizceye aşinalık kazandıktan sonra lise eğitimine başlıyordu. Kısmen de olsa seçerek öğrenci aldığından öğrenci düzeyi diğer okul gruplarına göre farklıydı ve liselere giriş sınavını kazanmayan okul başarısı yüksek öğrenciler için önemli bir seçenekti. Okulların öğrenci motivasyonu kesinlikle birçok lisenin üzerindeydi, bu yüzden üniversite kazanma oranları da yüksekti. Bu okulların kapatıldığı 2006 yılında genel liselerin üniversite girişte 4 yıllık lisans programlarına yerleşme oranı %8,2 iken, süper liselerin lisans programlarına yerleşme oranı %29,6 yani 3,6 kat daha fazlaydı (lisans programlarına öğrenci yerleştirmede Anadolu liselerinin az altında özel liselerle ise aynı orana sahipti). Ancak 2006 yılında liselerin 4 yıla çıkarılması sırasında, okul türleri arasında program bütünlüğü sağlanması gerekçesiyle hazırlık sınıfları kaldırıldı. Yabancı dil ağırlıklı liseler kapatıldı, okul notları iyi olduğu halde sınavı kazanamayanların önündeki önemli bir alternatif yok edildi.
Okulda eğitim görmekte olan öğrencilerin mezun oluncaya kadar kazanılmış haklarının koruncağı belirtilerek mevcut öğrenci ve velilerin kaygıları giderildi, ancak yeni öğrenciler için önemli bir seçenek ortadan kaldırıldı. AKP iktidarı bu okulların bir kısmını Anadolu lisesine çevirdi, topluma okulları daha iyi bir okul grubuna dönüştürdüğünü belirterek yaptığı değişiklikten prim toplamaya çalıştı.
Hâlbuki veliler açısından sınavı kazanamayan öğrencilerin elinden bir alternatifin alınmasıydı. Liseye giriş yaş grubunda 1 milyon öğrenci olduğu kabul edilirse, 230 bin öğrencili bir alternatifin yok edilmesi velilerin %20 lik bir kısmının elindeki önemli bir seçeneğin ortadan kaldırılmasıydı.
2008’DE MESLEKİ EĞİTİMDE 64 OKUL TÜRÜ KAPATILDI
64 okul çeşidinin kapatılmasında, okul çeşitliliği yerine program çeşitliliğini esas almak istediklerini belirterek birçok okul türünü kapattılar. Kapatılan okulları 15 isim altında birleştirirken kaynak israfını önlediklerini, AB ye uyum sağlamak amacıyla bu düzenlemeyi yaptıklarını duyurdular. 35 farklı erkek teknik meslek lisesi tek isim altında, 22 farklı kız teknik okulu da tek isim altında birleştirildi. Ticaret-adalet-iletişim meslek liseleri gibi daha birçok okul grubu tek isim altında birleştirilerek, okul tabelaları değiştirildi.
Bu okulların kapatılması sırasında bilhassa kısa yoldan çocuğunun iş sahibi olmasını isteyen dar gelirliler açısından önemli bazı okul grupları toplumun istekleri dikkate alınmadan kapatıldı. Ayrıca halkın çok yoğun ilgi gösterdiği muhasebe ara elemanı yetiştiren ticaret meslek liseleri, zabıt kâtibi yetiştiren adalet meslek liseleri, ilerleyen yıllarda sağlık meslek liseleri, turizm ve otelcilik okulları, ziraat meslek liseleri gibi istihdam fırsatları olan okullar da bu düzenlemelerden etkilendi. Bu okullara bağlı hizmet veren uygulama alanları ya rant uğruna yandaşlara satıldı el değiştirdi ya da ilgisizliğe kurban edildi. Okullarda yıllarca çalışmış deneyimli kadrolar tasfiye edildi, okulların çoğundaki mesleki donanımlar hurda olarak satıldı veya çürümeye terk edildi. 1998 de katsayı engeliyle başlayan meslek lisesinden kaçış önlenemedi, zorlamalı yöntemlerle meslek liselerindeki öğrenci sayısı artırılsa bile bu okullar eskiden başarılı öğrencilerin de seçtiği okullar arasındayken çok az bölüm müstesna sınavlarda başarılı olamamış öğrencilerin devam ettiği okullar haline geldi ve bu tercihi değiştirecek adımlar atılmadı.
2010’DA ANADOLU ÖĞRETMEN LİSELERİ KAPATILDI
Ülkenin en köklü okul gruplarından olan sınavla öğrenci alan 299 Anadolu öğretmen lisesi içinde 96.000 öğrenci varken kapatıldı. Bu okulların bir bölümü, çok geniş kampuslarda yıllarca hizmet vermiş, büyük bir ekseriyeti parasız yatılı olduğundan özellikle dar gelirli Anadolu çocuklarının yukarı tırmanmasında çok önemli rol oynamıştı. Hatta kendi Bakanları Hüseyin Çelik öğretmen liseleri sayesinde bu konumlara geldiğini birçok yerde anlattı ama öğretmen liseleri de iktidarın hışmından kurtulamadı. Her okul grubunda olduğu gibi yine bir mazeret uydurulmuştu, okul mezunları öğretmen olmadığı için okulların bir anlamı kalmadığı iddia edilmişti. Okula öğrenci gönderen velilerin ne düşündüğü hiç hesaba katılmadan hatta bakanlıkta konuyla ilgili genel müdürün aksi kanaatine rağmen sınavla öğrenci alan bu okul grubu da kapatıldı. Oldukça düzeyli öğrencilere hitap eden velilerin beğenerek öğrenci gönderdiği okullar kapatılarak velilerin elindeki çok önemli bir alternatif de yok edildi.
2013 YILINDA GENEL (DÜZ LİSE) LİSELER KAPATILDI
İktidar partisi yine hileli bir yol kullanarak 2013 yılında genel lise adı verilen halkın düz lise olarak bildiği okul grubunu kapattığını açıkladı. Sınav sistemi değişikliği (TEOG) gerekçe gösterilerek kapatılan 937 genel lisede o dönemde 756.000 öğrenci öğrenim görüyordu. Halkın bu okulların kapatılmasına karşı reaksiyonun önlemek için okulların bir bölümünü Anadolu lisesine dönüştürdüklerini duyurdular. Görünüşte bir okul grubu daha iyi bir okul grubuna çevriliyordu, gerçekte ise toplumun elindeki bir alternatif daha ortadan kaldırılıyordu.
Nitekim düz liselerin kapatılması daha ilk yıldan itibaren kendini hissettirdi. O yıl yapılan sınavda Anadolu ve fen liselerini kazanamamış yüz binlerce öğrenci kayıt yaptıracak lise bulamadı ve açıkta kaldı. Bakanlık hileli bir yolla açıkta kalan öğrencileri meslek liselerine ve imam hatip okullarına yönlendirmeye çalıştı, istemeyene tek seçenek açık lise sunuldu. İlerleyen günlerde bu okullara gitmek istemeyenlerin zorlaması üzerine, çok programlı liselerde genel lise sınıfları oluşturuldu. Ancak çok programlı lise her yerde olmadığı için(sadece 615 okulda), sınavları kazanamamış 574.000 öğrenci evine yakın okul bulmakta zorlandı, 2013 ağustos ayı boyunca ülkede kayıt curcunası yaşandı. İktidar partisi velilerin elindeki önemli bir alternatifi almış sınavı kazanamayan öğrencilerin bir bölümünü din okullarına kayıt mecburiyetinde bırakmıştı.
2018’DE SIRA ANADOLU LİSELERİNE GELDİ
Bu sezon başında açıklanan yeni liselere giriş sistemine göre Anadolu lisesi adı altında bir okul grubu bulunmuyor. İçinde 1,5 milyon öğrencisi olan 2.434 Anadolu lisesi kapatılacak, okul binaları diğer okul gruplarına verilecek ve diğer okul türlerine dönüştürülecek. İktidar partisi Anadolu liselerini kapatırken kendine göre mazereti hazır, sınavla öğrenci alan okul oranını %10’a düşüreceklerini ve sadece proje okullarla fen liselerini bırakıp diğerlerini kapatacaklarını açıkladılar. Muhtemelen Anadolu liselerinin binalarını bazıları din eğitimi verilen İmam hatip okuluna, bazılarını ise mahalle mektebi dedikleri yeni bir lise türüne dönüştürecekler.
Ortaokul bitiren öğrencilerin yaklaşık %10 ununu sınavla öğrenci alan fen liselerine ve çoğunu din okulları bünyesinde açtıkları proje okullara yönlendirecekler. Kalan 1 milyon civarındaki öğrenciyi ise meslek liseleri, imam hatip okulları ve mahalle mekteplerine bölüştürmeyi, topluma yılarca hizmet vermiş en gözde okulları kapatıp çok önemli bir alternatif olan Anadolulu liselerini yok etmeyi düşünüyorlar.
ASKERİ LİSELER-POLİS KOLEJLERİ DE KAPATILDI
İktidarın kapatmak istediği ancak bir türlü bahane uyduramadığı ülkenin kaderinde etkili olmuş iki farklı okul grubundan biri darbeden önce 2015 yılında, diğeri ise 2016 yılında darbeden sonra kapatıldı. 4 askeri lise kapatılırken içlerindeki çok sayıda öğrenci ya darbeci damgasıyla ceza aldı ya da adeta sokağa terk edildi.
Kurgu darbenin iktidar tarafından planlandığının en önemli delili, askeri okul öğrencilerinin kapatmaya bahane oluşturmak amacıyla köprüye götürülmesiydi. Gencecik çocukları askeri araçla komutan emriyle götürüldü köprü işgalinde kullanıldı, darbe planını yapan, çocukları oraya götürme emrini veren komutanları dâhil tüm unsurlar görevlerinde devam ederken, çocuklar darbe yapmakla cezalandırıldı. Okulları darbeye karıştı bahanesiyle kapatıldı.
Polis kolejleri 2015 yılında kapatılmıştı, darbe teşebbüsünden sonra lise düzeyinde güvenlik birimlerine öğrenci yetiştiren hiçbir okul kalmadı. Köklü geleneği olan ülke güvenlik birimlerine küçük yaşta disiplin alışkanlığı kazandıran okullar kapatılarak bu birimlerin eğitimi lise üstü düzeyden başlatılacak şekilde değiştirildi. Güvenlik birimleri disiplinden uzak, siyasi etkilere daha açık hale getirildi.
AKP’NİN EĞİTİM KURUMU KAPATMA ZULMÜNDEN ÖZEL SEKTÖR DE NASİBİNİ ALDI
İktidar partisi seküler devlet okullarını mevzuat oyunlarıyla bir bir kapatırken aynı yöntemi dershanelerde de uygulamak istedi. Halkın taleplerini hiç dikkate almadan içinde 1 milyon öğrenci bulunan 3.500 civarındaki dershaneyi kanunla kapatmaya kalktı. Ancak dershane sahipleri direnince kanun Anayasa mahkemesinden döndü, mevzuat oyunlarıyla dershaneleri ortadan kaldıramayınca şiddet ve hileye başvurdu.
Kurum sahiplerinden bazılarını geçici vaatlerle kandırıp 1.400 kadar dershaneyi öğrenci ücretini devletin karşıladığı temel liseye dönüştürdü. Kalanları ya diğer özel öğretim kurumlarına dönüşmeye ya da kapanmaya zorladı.
2015’te sınavlara hazırlanacak öğrencilerin ellerindeki önemli bir alternatif kapatılınca okul dışındaki ek eğitimler kaçak faaliyet haline geldi. Özel okula dönüştüğü iddia edilen temel liseler tekrar dershaneciliğe başladı. Buralara ulaşamayanlar dershane hizmeti almak isteyince, evler, iş yerleri, diğer eğitim kurumları dershaneye dönüştü. Dershanelerin çok ucuza verdikleri hizmetler daha pahalı verilmeye başladı, bazı yerlerde korsan kurumlar türedi.
2016’da cemaat okulları
2014 yılında özel okullara öğrenci başına eğitim desteği verilmesiyle başlayan insan haklarına aykırı ayrımcılıklar 15 Temmuz’daki darbe teşebbüsünden sonra aleni hale geldi. Temel liseye dönüşenler dâhil tespit ettikleri yaklaşık 1.064 cemaat okulu darbeden önce başlayan yıldırma faaliyetleriyle zarara uğratıldı. Ardından darbeye karışma bahanesi ileri sürülerek içinde 138 bin öğrenci bulunan bu kurumların tamamı kapatıldı.
Özellikle değerler eğitimine önem veren ailelerin tercih ettiği oldukça başarılı bir okul grubu da kapatılanlar kervanın katıldı. Çocuklarının korumalı ortamlarda seküler eğitim görmesini isteyen birçok ailenin elinden oldukça başarılı bir alternatif alınmış oldu.
2017’de etüt merkezleri
Dershanelerin kapatılması sırasında, bazı dershaneler etüt merkezine dönüşerek faaliyetlerini sürdürmeyi tercih ettiler. Bu dönüşümden sonra etüt merkezi sayısı mevcudun iki katına kadar çıkmıştı. Önce kalan dershaneleri etüt merkezi ve benzeri diğer kurum türlerine dönüşmeye zorladılar. Ardından içinde 117 bin öğrencisi olan 1.934 etüt merkezini 2017 yılında bir düzenlemeyle kapatarak bu kez özel kursa dönüşme mecburiyetinde bıraktılar. Kurs ya da diğer kurum türlerine dönüşmeyenleri kapattılar.
2019 sonunda temel liseler kapanacak
Dershanelerin ortadan kaldırılmasında geçiş sürecinde faaliyet sürdürmek üzere açılan temel liselere verilen süre sona eriyor. Eğer iktidar insafa gelip temel liselerin devamına izin vermezse bu okullar gelecek yıl son kez öğrenci alacak. Temel liselerin de kapatılmasıyla öğrencilerin özellikle sınavlar hazırlık deneyiminden yararlandıkları bir seküler eğitim kurumu daha kapananlar arasında yerini alacak.
2015 yılından bu yana kanunun iptaline rağmen dershanelerin faaliyetine izin vermediler, temel liseye veya etüt merkezine dönüşüme zorladılar, 2017 de dershanelerin dönüşümüyle ortaya çıkan etüt merkezlerini kapattılar, önümüzdeki dönem temel liseleri de kapatıyorlar. Dershanelerin dönüşümünden oluşmuş hiçbir kurum kalmayacak, dershaneleri kapatmıyoruz dönüştürüyoruz şeklindeki hileleri tüm çıplaklığıyla ortaya çıkacak.
100 BİNLERE HİZMET VERİRKEN KAPATILAN SEKÜLER EĞİTİM KURUMLARI
MEB e bağlı okullar Kapatılma tarihi Kapanan okul sayısı Kapananın öğrenci sayısı
-Anadolu liseleri (2018) 2.434 1.500.000
-Genel liseler (2013) 937 756.000
-Anadolu öğretmen liseleri (2010) 299 96.000
-Süper liseler (Yabancı dil ağırlıklı liseler) (2005) 868 230.000
Güvenlik birimlerine bağlı okullar Yıl Kapanan kurum sayısı Kapananın öğrenci sayısı
-Askeri liseler (2016) 4 4.000 (İst-İzmir-Bursa-Heybeliada)
-Polis kolejleri (2013-15) 2 1.200 (Bursa 2013-Ankara 2015)
Toplam kapanan işlevi değişen devlet okulu ve öğren. say. 4.542 2.587.200
Özel Sektörde Kapatılanlar Yıl Kapanan kurum sayısı Kapananın öğrenci sayısı
-Dershaneler (2015) 3.530 1.080.000
-Cemaat okulları (2016) 1.064 138.000
-Etüt merkezleri (2017) 1,953 117.000
-Temel liseler (2019’da kapanacak) 1.020 214.000
Toplam kapanan seküler eğitim kur. ve etkilenen öğr. say. 12.109 4.136.000
İktidar partisi 2005 yılından bu yana toplam 12.109 seküler eğitim kurumu kapatmış ve kapatmadan bu kurumlarda eğitim gören ve görecek 4,1 milyondan fazla öğrenci etkilenmiştir. Ancak yapılan düzenlemeler yıllara yayıldığı ve her düzenlemede farklı bahaneler uydurulup toplum kandırıldığı için ne toplum kesimlerinden ne de eğitimcilerden cılız itirazlar dışında kayda değer bir tepki görülmemiştir.
Seküler eğitim kurumlarının kapatılmasında sadece dershaneler ve cemaat okulları beklenen düzeyde tepkilerini ortaya koymuştur. Ancak iktidar partisi hileli yöntemlerle bu kurumları kapatamayacağını anlayınca hileli yöntemleri bırakıp şiddete yönelmiş legal kurumları yasadışı ilan ederek ve devlet kadrolarını eğitimcilere karşı şiddet uygulamak üzere görevlendirmiş ve kurumlar demokrasiyi bırakıp devlet terörüne yönelen iktidarın yanlışlarını engelleyememiştir.
AKP NİN SEKÜLER EĞİTİME KARŞI YENİ EĞİTİM PROJESİ HIZLA ARTAN DİN OKULLARI
Yıl Din okulu sayısı Öğrenci sayısı
İktidara geldiklerinde (2002) 450 71.000
İlk 9 yılda okul ve öğrenci sayısı (2011) 493 235.000
Son 5 yılda okul ve öğrenci sayısı (2016) 3.778 1.296.000
2002 de iktidara gelen AKP ilk 9 yılda ne kadar zorlasa da din okullarını artıracak bir yol geliştirememiş, bu okullara öğrenci yönelimini sağlayamamıştır. İlk 9 yıllık iktidarı boyunca sadece 43 yeni din okulu açılmış ve öğrenci sayısı 235 binde kalmıştır. İktidar partisi bir yandan seküler eğitim veren birçok kurumu kapatırken bir yandan da onlara alternatif olarak düşündüğü din okullarının adedini özellikle 2010’dan sonra çok hızlı bir şekilde artırmış hileli düzenlemelerle okul sayısını 3.778’e öğrenci sayısını da 1.3 milyona çıkarmıştır.
