NATO üyesi ülkelerin liderleri 11-12 Temmuz tarihlerinde Litvanyanın başkenti Vilniusta biraraya gelecek.
Rusyanın Ukraynayı işgalinden bir gün sonra 25 Şubatta sanal olarak ardından Brüksel ve Madridde buluşan liderler dördüncü defa toplanmış olacak.
Normalde yılda bir defa yapılan zirvelerin bu kadar sıklaşması NATO sınırlarına çok yakın bir yerde patlak veren savaşın ittifakı yeniden gündemin merkezine taşıdığını gösteriyor.
Güvenlik önlemlerinin en üst düzeye çıkarıldığı Vilniusa Almanyaya ait Patriot hava savunma sistemleri konuşlandırıldı.
Rusyanın bölünmüş toprak parçası Kaliningrad ile Belarus arasında bulunan Litvanya uzun süredir NATOnun doğu sınırındaki en hassas bölge olarak tanımlanıyordu.
Böylesine önemli bir zirve sırasında da güvenliğin sağlanması için Litvanya semalarında savaş uçakları devriye gezecek.
Peki hassas bir dönemde hassas bir noktada yapılan zirvede neler görüşülecek?
Ukraynanın üyeliği
Zirvedeki gündemin en önemli maddesi kuşkusuz NATOnun Ukrayna ile ilişkisinin gelecekte nasıl şekilleneceği olacak.
Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy bir çok defa Vilniustaki zirvede Ukraynanın üyeliğe davet edilmesi çağrısında bulundu.
Öte yandan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg açık bir şekilde savaş devam ederken Kievin ittifaka dahil olamayacağını söyledi, yani Vilniusta resmi bir davet olmayacağı kesin.
Yine de üye ülkeler Ukraynanın üyelik zamanı ile ilgili görüş ayrılığında. Doğu Avrupa ülkeleri Ukraynanın üyeliği ile ilgili bir yol haritasının bu zirvede kabul edilmesini isterken ABD ve Almanya NATOyu Rusya ile doğrudan savaşa yakınlaştıracak herhangi bir adımdan kaçınmak istiyor.
Zelenskiy: Ukrayna ve İsveçin NATOya üye olmaması küresel güvenlik için tehdit
Zirve öncesi İngilterenin Ukrayna için diğer aday ülkelere koşulan siyasi, ekonomik ve askeri şartların pas geçilmesi teklifine destek giderek artıyor.
Böylece NATO, Kieve herhangi bir resmi takvim vermeden 2008 yılında Bükreşte yapılan zirvede üyelik taahhüdünün bir adım ilerisine geçilmiş olacak.
Zirvede Ukrayna ile ilgili 2008 yılında kullanılandan daha güçlü sözler kayıt altına alınabilir.
Örneğin liderler, Stoltenbergin Kiev ziyaretinde söylediği Ukraynanın haklı yeri NATOdur ya da Trans-Atlantik güvenlik Ukrayna olmadan eksik kalacaktır sözlerinde karar kılabilir.
Ukraynaya güvenlik garantileri
Liderler ayrıca savaş sonrasında Ukraynaya ne gibi güvenlik garantileri verilebileceğini tartışacak.
Bu garantiler ittifak yerine üye ülkeler tarafından ikili olarak verilecek olmasına rağmen NATO zirvesinde gündeme gelecek.
Bu sözlerde muhtemelen Rusyanın olası yeni bir saldırısını caydırmak için Ukraynaya askeri ve finansal desteğin sürmesi yer alacak.
Stoltenberg NATOnun ittifak olarak tam güvenlik garantisini sadece tam üyelere vereceğinin altını çizmişti.
NATOnun doğu sınırını güçlendirme
Liderler Soğuk Savaş sonrası ilk defa olası bir Rus saldırısına nasıl karşılık verileceği ile ilgili savunma planlarını gözden geçirecek.
Bölgesel planların canlandırılması sonrası NATO bölgedeki ülkelere savunma ve lojistik konularını nasıl güçlendirecekleri ile ilgili rehberlik edecek.
NATO on yıllardır büyük ölçekli savunma planlarına ihtiyaç duymamıştı ama İkinci Dünya Savaşından bu yana yanı başında patlak veren en kanlı savaş nedeniyle yeni bir gerilim yaşanmadan hazırlıklı olunması uyarısında bulunuyor.
Türkiye ise bu planları Kıbrısın tanımlanmasında kullanılan kelimeler nedeniyle bloke ediyor.
Zirve öncesi bir antlaşmaya varılmaması halinde konu liderlerin çözümüne bırakılacak.
NATO ayrıca son bir yılda Ukraynanın mühimmatı batılı ülkelerin üretebileceğinden daha hızlı tüketmesi nedeniyle stoklama hedeflerini yükseltecek.
Liderler ayrıca Madridde konulan savaşa hazır asker sayısını 40 binden 300 bine çıkarma hedefini nasıl hayata geçireceklerini tartışacak.
İsveç
NATO, İsveçi 32nci üye olarak ittifaka dahil etmek istiyor ama Türkiye hala bunu bloke ediyor.
Müttefikler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın vetosunu bu zirvede kaldırmasını ümit ediyor ancak bu durum belirsizliğini koruyor.
Yüzde 2lik savunma harcaması hedefinin güncellenmesi
Stoltenberg NATO üyesi ülkelerin milli gelirlerinin yüzde 2si kadar savunma harcaması yapma hedefinin güncellenerek bir hedeften asgari gerekliliğe çekilmesini istiyor.
Fakat geçen yıl 30 üyenin dörtte birinden daha azı yüzde 2lik hedefi bile yakalayamadı.
NATOnun yıllık raporuna göre bu hedefi ABD, İngiltere, Polonya, Estonya, Litvanya, Letonya ve Yunanistan tutturdu.
En az harcayanlar ise yüzde 1,2nin altında kalan Belçika, İspanya ve Lüksemburg oldu.
