Savaşın amaçları
BBCnin haberine göre, Savaştan önce, liberal demokrasilerin odakları ve gelecekleri zaman zaman belirsiz görünüyordu. Bazıları ittifakları sorgulamaya başlarken, diğerleri milliyetçi duygulara teslim oldu. Ancak Ukraynanın işgali Batıya neyi temsil ettiğini hatırlattı; özgürlük, egemenlik ve hukukun üstünlüğü. Bu da Rusyanın saldırganlığına karşı ortak bir yanıt verilmesini sağladı.
Ancak BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve diğerlerinin tüm diplomatik çabalarına karşın, savaş bir süre daha devam edebilir.
Batı ittifakının bu fikir birliğinde zirve yapmış olabilir miyiz?
İleride Batılı güçlerin diplomatik anlamda aynı konumda kalabilmesini tehlikeye atabilecek, bazı zorlu seçimler olacak.
Belki de en önemli gerginlik, savaşın amaçları konusunda yaşanabilir. Şu anda Batı, Ukraynanın savunmasının arkasında birleşmiş halde. Ülkenin direnebilmesi için ekonomik ve askeri destek sağlanıyor.
Ama daha uzun vadeli amaç ne olacak? Çatışmaların durması elbette. Ancak Rusya yenilmeli mi? Ukrayna kazanmalı mı? Yenilgi ve zafer pratikte ne anlama gelecek? İngiltere Başbakanı Boris Johnson geçen hafta milletvekillerine Vladimir Putinin başarısız olmasını sağlamak için, hem de kapsamlı bir şekilde başarısız olmasını sağlamak için ortaklaşa elimizden geleni yapmalıyız demişti.
Ancak başarısız olmak ne anlama geliyor? Johnson bunu söylemedi. Reddettiği bir şey, Moskovada rejim değişikliği için bastırmaktı.
Johnson Rusya liderinin devrilmesi ya da Rusyada siyasetin değiştirilmesini bir amaç haline getirmememiz çok önemli. Burada mesele Ukrayna halkını korumak. Putin, bunu kendisi ve Batı arasında bir mücadele diye göstermeye çalışacak ama bunu kabul edemeyiz dedi.
Ancak Amerika Birleşik Devletlerinin şu anda giderek artan oranda yaptığı da bu. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Rus güçlerini yenmenin yeterli olmayacağını söyledi. Austin Rusyanın Ukraynayı işgal gibi şeyleri yapamayacak kadar zayıfladığını görmek istiyoruz dedi.
Bu, Rus savunma sanayine ambargo konulması anlamına gelebilir. Ya da Ukraynaya Rus silahlı güçlerinin önemli bir kısmını yok edecek araçların verilmesi...
Her iki durumda da tüm Batılı müttefikler Putinin, Batının Rusyaya karşı varoluşsal bir tehdit oluşturduğu söylemini kullanması korkusuyla aynı amaçları paylaşmıyor olabilir.
Ukraynaya askeri destek
Batı, Ukraynaya askeri yardım yapılması konusunda büyük ölçüde aynı görüşte. Ancak ayrıntılarda farklı yaklaşımlar görülüyor. Bazı ülkeler, kan dökülmesini uzatabileceği korkusuyla ağır silah temin etmekte isteksiz. Diğerleriyse, cephane ve daha ağır silah teslimatlarını artırıyor.
İngiltere Parlamentosu Savunma Komisyonu Başkanı Tobias Ellwood, İngilterenin daha fazla silah vermesinden yana. Ellwood BBCye yaptığı açıklamada Ukraynanın kaybetmesini önlemek için gerekenleri veriyoruz ama bu kazanması için yeterli değil. Ukraynanın mevcut hatları savunmasından ziyade, gerçekten kazanmasına ihtiyacımız var dedi.
Ancak diğer bazı Batılılar, Ukraynanın savunulmasının bir vekalet savaşına dönüştürülmesinin, Putini Batılı hedeflere saldırmaya, siber saldırılar düzenlemeye ve hatta kitle imha silahları kullanmaya itebileceğinden korkuyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ciddi ve gerçek bir nükleer savaş uyarısını boşuna yapmadı.
Barış anlaşmasına destek
Bir noktada askeri anlamda bir yenişememe durumu olabilir ve barış anlaşması için baskı büyüyebilir. Genel olarak Batının Ukraynayı, ne yapmayı seçerse seçsin destekleyeceği kanısı hakim. Peki ya durum böyle olmazsa?
Bazı Batılı ülkeler Ukraynaya barış arayışına girmesi için baskı yapar da, Kievdeki lider kadrosu savaşmaya devam etmek isterse? Bu ülkeler Ukraynaya askeri desteklerini kısıtlayabilir mi? Ya da Ukrayna, Batının karşı çıktığı bir siyasi anlaşmayı kabul ederse? Bazı ülkeler Rusyaya ambargoları kaldırmayı reddedip, bir barış anlaşmasını tehlikeye atabilir mi?
Batılı siyasetçiler arasında, Ukraynada ne tür bir siyasi anlaşmaya varılabileceği konusunda süregiden kritik bir tartışma var.
Öncelik, Rusyanın ele geçirdiği toprakları geri almak mı olacak, yoksa çatışmalar durduktan sonra Ukraynadan geriye kalanın güvenliği, toprak bütünlüğü ve varlığını garanti altına almak mı?
Batılı bir diplomat bu gerilimi Putin, Ukraynanın egemen sınırlarını güç kullanarak değiştirmekte başarılı olmuş görünemez. Ukrayna için uzun vadeli planımız egemen ve bağımsız bir devlet olarak başarılı olması dedi.
Bu iki amaç aynı şey olmayabilir.
Uygulamada, bir siyasi barış anlaşması konusunda uzlaşmak zorlu seçimler yapmak anlamına geliyor.
Örneğin Batı, Rus güçlerinin tamamen Şubat 2022 öncesindeki sınırlara çekilmesi için bastırmalı mı, yoksa bazı bölgeler işgal altında bırakılabilir mi?
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, bu iki seçeneğin de yeterli olmadığını söyledi.
Wallace Ben şahsen, Putinin sadece Şubat öncesindeki sınırlara çekilmesini istemiyorum. Kırımı yasadışı bir şekilde işgal etti, Donetski yasadışı bir şekilde işgal etti ve uluslararası hukuka uyup, uzun vadede Ukraynayı terk etmeli dedi.
Bu görüşü, Batıda herkes paylaşmıyor.
Rusyaya enerji yaptırımları
Batılı güçler ambargolar konusunda görüş ayrılığı yaşayabilir. Şimdilik Rusyanın ne kadar sert cezalandırılması gerektiğinde uzlaşamadıklarını kabul ettiler. Özellikle de petrol ve doğalgaza daha çok yaptırım uygulanıp uygulanmaması konusunda.
Rus enerjisine bağımlı ülkeler, ekonomilerinin dayanamayacağını söylüyor.
Ancak çatışmalar bir süre daha devam ederse, tam tersi yönde bir baskı da oluşabilir.
Bazı ülkeler, askeri yenişememe halini sona erdirmek için Moskovaya yönelik ambargoların artırılmasını isteyebilir. Diğerleriyse, halklarının ekonomik maliyete sabırları azalırken, enerji ambargolarını azaltmayı isteyebilir.
Ukraynanın geleceği
Batının Ukraynanın uzun vadeli geleceği konusunda görüş ayrılğına düşmesi de muhtemel. Ukrayna içinde bölünmeler olursa ne olacak?
Savaşa devam etmek isteyen milliyetçiler ve anlaşma yapma yanlıları gibi farklı fraksiyonlar ortaya çıkarsa?
Batı, bir taraf tutmak zorunda kalırsa?
Ukraynanın içindeki bölünmeler ne kadar sert olabilir?
Bazı uzmanlar, iç savaş uyarısı bile yapıyor ve 1922de İrlandadaki bölünmelerle kıyaslamalar yapıyor.
Ya da Ukrayna, Batının karşı çıkabileceği siyasi tercihler yapmaya başlarsa?
Rusya uzmanı ve eski ABD Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Fiona Hill, Ukraynanın geleceğini garanti altına almak için, kendi nükleer silahlarına sahip olmaya bile çalışabileceğini belirtti.
Hill bir düşünce kuruluşunda verdiği seminerde Putin daha çok nükleer silah ortaya koydukça, Ukrayna gibi ülkeler kendilerini savunmanın tek gerçek yolunun aceleyle nükleer silah edinmek olduğunu düşünecek dedi.
Batı, böyle bir durumda Ukraynaya konvansiyonel silah vermeye istekli olur mu? Ya da olası Avrupa Birliği üyeliğini değerlendirir mi?
Çatışma durumlarında, siyasi pozisyonlar nadiren sabit kalır ve Batının birlikteliğinin ilerideki zorlukları otomatik bir şekilde aşacağını düşünmek de yanlış olur.
