Kampanya döneminde göçmenleri topluca sınır dışı edeceğini söyleyen, doğumla vatandaşlık hakkının iptalini vaat eden Donald Trump başkanlık koltuğundaki ilk saatlerinde bu yönde bir dizi adım attı. Peki ABDye göç etmeyi düşünen, sığınma başvurusu henüz karara bağlanmayan veya doğacak çocuğunun Amerikan vatandaşı olması için bu ülkeye seyahat edecek Türk vatandaşlarını ne bekliyor?
Deutsche Welle (DW) Türkçeden Muhammed Kafadar, ABDde yaşayan, göçmenlik hukuku üzerine uzmanlaşmış Türk avukatlarla bu soruların yanıtını aradı. Uzmanlar Panik yapmayın, ama temkinli olun tavsiyesinde bulunuyor.
MEKSİKA SINIRINDAN ABDYE GEÇEN TÜRKLERİN DURUMU
ABDde düzensiz göçmenler ile geçici koruma statüsündekilerin toplam sayısı güncel verilere göre 14 milyon civarında. Trump öncelikle suç kaydı bulunanları sınır dışı edeceğini söylüyor. Trafik cezaları da dahil olmak üzere yaklaşık 655 bin göçmen çeşitli suçlamalar ve mahkumiyetlerle karşı karşıya. Ayrıca hakkında sınır dışı kararı verildiği halde henüz ABDde bulunan 1,4 milyon kişi Beyaz Sarayın öncelikli hedefi.
Son yıllarda ABDye geçerli bir vize olmadan gelen Türk vatandaşlarının sayısında önemli bir artış yaşandığı dikkat çekiyor. Sınırları korumakla görevli Gümrük ve Hudut Koruma (CBP) ajansı verilerine göre çoğu ülkenin güney sınırında olmak üzere geçen dört yılda 44 bin 580 Türk vatandaşı yakalandı veya kendini ihbar etti. Bu sayı 2010-2020 arasındaki 10 yıllık dönemin toplamında sadece 550ydi.
Sınırı kaçak yollarla geçen kişiler genelde karşılarına çıkan ilk memura kendilerini ihbar ederek sığınma talep ediyorlar. Kısa bir gözaltı sürecinin ardından bu kişiler, haklarında mahkemece hüküm verilene kadar çalışma iznine sahip oluyor.
ABDde göç hukuku alanında çalışan Avukat Arif Gozele göre sığınma veya iltica talep ederek hukuki süreci başlatan kişilerin iade edilmesi mümkün değil. DW Türkçenin sorularını yanıtlayan Gozel, bu kişilerin hakim kararı olmadan ülkeden gönderilemeyeceğini söylüyor.
YENİ GEÇİŞLERE ENGELHalihazırda ABDde bulunanları sınır dışı etmenin önünde yasal ve lojistik çok sayıda engel bulunurken Trumpın bir diğer önceliği ise yeni gelişleri durdurmak. Bu kapsamda attığı imzalardan biri, selefi Joe Biden döneminde açılan ve Meksika sınırından randevulu geçiş imkanı tanıyan CBP One mobil uygulamasını kapatmak oldu. Gozel, Türklerin çok uzun bekleme süreleri nedeniyle bu uygulamayı zaten kullanmadığını, genelde sınırı kaçak geçtiklerini anlatıyor.
Ancak kaçak geçiş artık mümkün olmayabilir. Görevdeki ilk gününde güney sınırında ulusal acil durum ilan eden Trump, bölgeye asker konuşlandırdı. Ayrıca CBP memurlarına hızlandırılmış sınır dışı yetkilerini daha aktif kullanmaları talimatı verildi. Hızlandırılmış sınır dışı uygulamasının bölgedeki memura yakaladığı düzensiz göçmeni hızlıca sorgulama yetkisi verdiğini anlatan Gozel, Sorgu esnasında kişi bir nedenden ötürü ülkesine dönmekten endişe ettiğini söylerse bir başka memurun katılımıyla ikinci görüşme yapılır. Eğer ikna olmazlarsa mahkemeye gitmeden sınır dışı kararı verilebilir diyor.
Haklarında sınırdaki memurlar veya mahkemece sınır dışı kararı verilen kişilerin nereye iade edileceği de merak ediliyor. Türk vatandaşları son birkaç yılda genelde Meksika üzerinden ABDye giriş yapsa da iade gündeme geldiğinde ilk adres Türkiye olacak. Eğer kişinin ülkesine dönmesinden zarar görmeyeceği düşünülüyorsa geri göndermeler uçakla Türkiyeye yapılıyor.
GERÇEKTE KAÇ KİŞİ SINIR DIŞI EDİLEBİLİR?CBP sınırlardan sorumluyken ülke içindeki göçmenlerin takibi Göçmenlik ve Gümrük (ICE) ajansının yetki alanında. ICE verilerine göre göçmenlik yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle son dört yılda 15 bin 880 Türk vatandaşı gözaltına alındı, dört yılda sınır dışı edilen Türklerin sayısı ise bin 637 oldu.
Joe Biden döneminde büyük kısmı koronavirüs acil durumu yetkileri kullanılarak dört milyon kez sınır dışı veya sınırda geri çevirme kararı verildi. Trump döneminde bu sayı 1,9 milyon olmuştu. Bu sayılar birden fazla kez ABDye girmeyi deneyip reddedilen kişileri de kapsıyor.
Uzmanlar Biden döneminde bu kararların dillendirilmediğine, Trumpın ise her bir sınır dışı kararını duyurduğuna dikkat çekiyor. Trump yönetimi ICEnin halihazırda günlük 300ler civarında olan ortalama yakalama sayısını bin 500e çıkarmayı hedefliyor.
DOĞUM İÇİN ABDYE GİTMEK MÜMKÜN MÜ?Trumpın ilk icraatlarından biri de doğumla vatandaşlık hakkını iptal etme girişimi oldu. Beklendiği gibi bir mahkeme Trumpın kararnamesi için yürütmeyi durdurma emri verdi. Şimdi Yüksek Mahkemeye kadar taşınabilecek uzun soluklu bir hukuk mücadelesi bekleniyor.
Peki Trumpın işbaşı yaptığı 20 Ocak tarihi ve sonrasında ABDde doğum yapmış Türk vatandaşlarının çocuklarının durumu ne olacak? Halihazırda çocuğuna vatandaşlık alma hedefiyle ABDye seyahat planlayanları ne bekliyor?
Kararnamenin imzalandığı tarihten 30 gün sonra doğacakları hedef aldığına dikkat çeken Avukat Cahit Akbulut DWye yaptığı açıklamada, halihazırda ABDde doğmuş çocukların vatandaşlık alması önünde engel bulunmadığını kaydetti. Dahası yürütmeyi durdurma kararı verildiğinden 30 günlük sürenin sonunda da hükümetin vatandaşlık taleplerini geri çevirmesi mümkün olmayacak. Cahit Akbulut da ABDde göç hukukunda uzmanlaşmış bir avukat olarak çalışmalarını sürdürüyor.
KADINLAR KAPIDA GERİ ÇEVRİLEBİLİRABDde doğum belgesi düzenlenirken ebeveynlerin uyruğu sorulmuyor. Tek başına bu belge, bebek için pasaport başvurusu sırasında vatandaşlığın kanıtlanmasında yeterli oluyor. Trump, turist vizesi sahipleri ile iş veya öğrencilik gibi geçici oturum izinleriyle ABDye gelenlerin ya da ülkede yasadışı şekilde bulunan yabancıların çocuklarına vatandaşlık verilmesini engellemek istiyor.
Turist vizesiyle ABDye gelip burada doğum yapan kadınların sayısına ilişkin istatistik bulunmuyor. Dışişleri Bakanlığı 2020 yılında doğum amaçlı seyahatlerin önüne geçmeye yönelik bir dizi adım atmıştı. Trump döneminde kadınların ABDye seyahatinin daha da zorlaşabileceği belirtiliyor.
Örneğin havalimanlarındaki memurların yetkisi oldukça fazla, vizenin iptali gibi kararlar verebilirler. Şüphelendiği kişileri ikinci bir sorguya tabii tutabilirler diyen Gozele göre Trump uygulamayı yasal olarak iptal edemese de ülkeye girişleri oldukça zorlaştırabilir.
ABD VİZESİ ALMAK ZORLAŞABİLİRBiden döneminde kağıt üzerinden onaylanan evlilik başvuruları için Trumpın ilk döneminde yüz yüze mülakat arandığını hatırlatan Avukat Cahit Akbulut, yönetimin göçmen başvurularını zorlaştırma taktiklerine form değişikliklerini örnek gösteriyor:
Sık sık formları değiştiriyorlardı, böylece işleyen dosyaları iptal edip yeni forma uygun olarak baştan hazırlanmasını isteyebiliyorlardı.
Akbuluta göre konsoloslukların vize süreçlerini zorlaştırması Trump yönetiminin atabileceği en kolay adımlardan biri olabilir.
TRUMPIN AMACI KORKU VE PANİK YARATMAK OLABİLİR Mİ?Cahit Akbulut, Trumpın tarzı Ben yapıyorum, yasal değilse beni durdurun şeklinde diyor. ABD Başkanının imzaladığı kararnamelerin yasal olmadığının farkında olduğunu vurgulayan Akbulut, Seçmenine Ben yaptım mahkemeler engel oldu demek istiyor değerlendirmesinde bulunuyor. Trumpın ilk dört yılında da benzer şeyler yaşandığını hatırlatan Avukat Akbulut, Başkanın yıldırma politikası izleyerek göçü azaltmaya çalışacağı görüşünde.
Arif Gozele göre de Trumpın işbaşı yapmasıyla göç ajansının memurları sokaklarda daha görünür oldu. Yine de paniğin yersiz olduğunu söyleyen Gozel, Gereğinden fazla panik var. Yeşil Kart sahipleri bile korkmaya başladı diyor. Avukat Gozel halihazırda ABDde bulunup mahkeme süreci devam edenlere evraklarını sürekli yanlarında bulundurmalarını ayrıca polisle karşılaşma olasılığının arttığı trafikte daha dikkatli olmalarını tavsiye ediyor.
Akbulut da panik haline dikkat çekiyor, müvekkillerinden çok fazla soru aldıklarını anlatıyor: Türklerde tedirginlik var, ABDde 10 yıl önce doğum yapmış olanlar bile vatandaşlık hakkının iptal edilmesinden endişe ediyor.
