ABDli komedyen Bill Cosby, Pennsylvania Yüksek Mahkemesinin hükümlülüğü bozma kararının ardından serbest bırakıldı. Yüksek mahkeme yargıçları, kararın savcılığın duruşma sürecindeki ihlalleri nedeniyle alındığını ve oldukça sıra dışı bir durum olduğunu bildirdi.
83 yaşındaki Cosbynin serbest bırakılması kamuoyunda büyük tepki çekerken, karar tecavüze uğrayan ve tecavüzcüsüyle yüzleşen kadınların hukuk mücadelesine büyük bir darbe olarak nitelendirildi. Dahası Cosby hakkındaki hapis cezasının bir teknik detaydan kaynaklı olarak bozulması büyük tartışmaya neden oldu.
Hürriyet gazetesinden Sevin Turanın konuyla ilgili olarak 9 soruda Bill Cosby olayı başlığıyla yayımlanan derlemesi şöyle:
Bill Cosby kimdir, neden hapisteydi?
1960larda tanınmaya başlayan komedyen Bill Cosby, özellikle 1984-1992 yılları arasında The Cosby Showda canlandırdığı Cliff Huxtable karakteriyle hem ülkesi ABDde hem de Türkiye dahil birçok ülkede milyonların sevgilisi haline geldi ve Televizyonun En Mükemmel Babası, Amerikanın Babası gibi unvanlara layık görüldü.
Cinsel taciz ve saldırı yaşayanlara güç ve cesaret vererek sessizliklerini birer birer bozmalarını sağlayan #MeToo (Ben de) hareketi sayesinde, dünya bu ideal babanın karanlık yüzüyle tanıştı. Geçmişte Cosbyle çalışmış ya da bir şekilde tanışmış olan 50den fazla kadın, aktör hakkında cinsel saldırı suçlamalarında bulundu.
Bu suçlamalardan sadece Andrea Constandin gündeme getirdiği yargıya taşındı. 2017de açılan ilk dava jüri üyelerinin oybirliğiyle bir karar alamaması nedeniyle düştü. 2018de konu yeniden mahkemenin gündemine geldi. Cosby, Constandin rızası olduğunu belirterek masum olduğunu savundu.
Sonuç olarak Constande uyuşturucu madde vermek ve tecavüz etmek suçlamasıyla hüküm giyen Cosby, 3 ila 10 yıl arası hapis cezasına mahkûm edildi. Bu kadar tanınmış ve nüfuzlu bir erkeğin hapisle cezalandırılması #MeToo hareketinin en büyük kazanımlarından biri kabul edildi.
Andrea Constandin suçlamaları neydi?
Nisan 2018de görülen duruşmada, Constand, Cosbynin Ocak 2004te kendisine tecavüz ettiğini söyledi. Aktörün evine gittiğini, burada mağdur edildiğini söyledi. CNNin aktardığına göre, O günden sonra hayatım bir daha asla eskisi gibi olmadı diyen Constand ifadesinde olayı detaylı şekilde anlattı.
Cosbyi kendisine kariyer tavsiyeleri veren bir mentor olarak gördüğünü de anlatan Constand, saldırıdan önce aktörden hiç para istemediğini, kurmasına yardım ettiği profesyonel ilişkiler için teşekkür etmek için de ona mensubu olduğu Temple Üniversitesinden ufak hediyelik eşyalar alıp götürdüğünü söyledi. Cosbynin de Temple Üniversitesi mezunu olduğunu hatırlatan Constand, Onun güvenilir ve saygıdeğer bir Temple savunucusu olduğunu düşünüyordum. Aynı zamanda bir toplum lideriydi ve bu sayede Templeda saygı gören bir isimdi. Bana yardımlarından ötürü kendisine minnettardım diye konuştu. 1973 doğumlu olan Constand, Cosbynin dedesinden birkaç yaş küçük ve evli bir adam olduğunu da belirtti.
Cosbyi suçlayan diğer kadınlar da Costandin davasında ifade verdi. Aralarında reality show yıldızı Janice Dickinsonın da olduğu kadınlar Cosbynin kendilerine uyuşturucu vererek tecavüz ettiğini anlattı. Kadınların ifadelerindeki benzerlikler sayesinde Constandin yaşadıklarının münferit bir hata olmadığı, Cosbynin saldırılarının belli bir örüntü üzerinden ilerlediği anlaşılmış oldu.
Hapis cezası neden bozuldu?
Pennsylvania Yüksek Mahkemesi yargıçlarının çoğunluğu, geçmişte Cosbye yargılanmayacağına dair bir söz verilmiş olduğunu ancak bu sözün tutulmadığını belirterek haklarının ihlal edildiğine karar verdi ve kararı bozdu.
2005 yılında dönemin Montgomery Şehri Bölge Savcısı olan Bruce L. Castor, bir basın açıklaması yaparak Cosby hakkında cinsel saldırı suçlamasıyla iddianame oluşturmayı reddettiğini duyurdu. Daha sonra 2006da Constandin Cosbye açtığı başka bir davanın yeminli ifade sürecinde anlaşma sağlandı ve Cosby Costande 3,38 milyon dolar ödemeyi kabul etti.
Ancak Castorun yerine gelen Bölge Savcısı Kevin R. Steele, kararı tersine çevirerek aktör hakkında Constande saldırı suçlamasıyla bir iddianame hazırladı. Bu davanın duruşması sırasında savcılar Cosbynin yeminli ifadesindeki itiraflarını gündeme getirdi. Bu ifadede Cosby geçmişte kadınlara uyuşturucu hap verdiğini kabul etmişti.
Pennsylvania Yüksek Mahkemesi Yargıçlarından David Norman Wecht, kararın yorumunda, Biz, bir savcının kovuşturma yapılmayacağına dair koşulsuz söz verdiği ve müdafinin bu garantiye güvenerek anayasal hakkı olan ifade vermemekten vazgeçtiği durumlarda, adalet sistemimizin temelini oluşturan adil yargılama prensibinin, verilen sözün yerine getirilmesini gerektirdiğini düşünüyoruz dedi.
Castor neden Cosbye yargılanmama sözü verdi?
Bu yıl ABD eski Başkanı Donald Trumpın hakkında açılan ikinci azil davasındaki savunma avukatlarından biri olan Castor, Cosbye verdiği sözün nedenini, Constandin açtığı ikinci davada ABD Anayasasının beşinci maddesinden doğan ve kişiyi kendini suçlu gösterecek ifade vermekten koruyan hakkını kullanmasına engel olmak olarak açıkladı. Aksi takdirde Cosby tazminat davasında kadınlara cinsel birliktelik amaçlı uyuşturucu verdiğini kabul etmeyebilirdi.
2016 yılında Cosbynin avukatları ceza davasının reddedilmesini sağlamak için ön duruşma aşamasında Castorın tanık olarak dinlenmesini istedi. Castor ifadesinde Constandin dediklerine inandığını ancak delillerin suçlamaları şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtlamak için yeterince güçlü olmadığını düşündüğünü söyledi. Constande yardım etmek için aldığı kararın arkasında olduğunu ifade eden Castor, Cosbyi yargılamayacağımıza ve bunun Andrea Constandin bir parça da olsa adalete kavuşmasını sağlayacak bir dizi olayı tetikleyeceğine karar verdim ifadelerini kullandı.
Castorın verdiği sözün bağlayıcılığı var mıydı?
Yüksek Mahkeme yargıçlarının çoğunluğuna göre, evet vardı.
Aslına bakılırsa ortada yazılı bir sözleşme yoktu. Sadece bir basın açıklaması vardı. Dahası Constand ve avukatları kendilerine herhangi bir sözden ya da anlaşmadan bahsedilmediğini ifade etti.
Hal böyle olunca bir hukuki tartışma baş gösterdi. Castorun gerçekten böyle bir söz verip vermediği, eğer vermişse buna yetkisinin olup olmadığı çok tartışıldı. Castor sözü verdiğini kabul etti ancak davaya bakan yargıç sözün bağlayıcılığını kabul etmedi ve davanın devamına karar verdi. Ancak Yüksek Mahkemenin çoğunluğu Castorın yorumunu destekledi.
Castor, Çarşamba günü New York Timesa yaptığı açıklamada, Yüksek Mahkemenin kararının 2005te savcılığın aldığı kararı temize çıkardığını ancak bunun Cosbyi yargılanmaktan muaf hale getirmenin doğru bir şey olduğu anlamına gelmeyebileceğini söyledi. Şu anki savcının bozguna uğradığını belirten Castor, 2005te de haklıydım, şu an da haklıyım. Pek popüler olmayan bir kararı alma cesaretini gösterdiği için Yüksek Mahkememizle gurur duyuyorum diye konuştu.
Mahkemenin kararı Cosbynin Constande karşı bir suç işlemediği anlamına geliyor mu?
Hayır, sadece böyle bir suçtan dolayı yargılanamayacağı anlamına geliyor.
Yargıç Wecht, kararla ilgili yorumunda söz konusu suçlamalar üzerinden yargılamayı engelleme kararının hem çok ağır hem de nadir ama bir yandan da gerekli olduğunu söyledi. Toplumun suçları yargılamaya yönelik güçlü bir ilgisi olduğunu vurgulayan Wecht, insanların anayasal haklarının korunmasını sağlamaya yönelik ilginin daha da kuvvetli olduğunu belirtti.
Cosby hakkında yeniden dava açılabilir mi?
Constande saldırı gerekçesiyle açılamaz. Gerekçeli kararı Yüksek Mahkemedeki yedi yargıçtan dördü adına kaleme alan Wecht, Bill Cosby tahliye edilmeli ve bu spesifik iddialar üzerinden her türlü yeni yargılama engellenmeli ifadelerini kullandı.
(Yargıçlardan ikisi de Cosby hakkında verilen hükmün reddedilmesi gerektiği çünkü adil yargılama ilkesinin resmi makamların böyle zorlayıcı kandırmacalara girmesine izin vermediği konusunda görüş bildirdi. Ancak bu yargıçlar Cosbynin yeminli ifadesinin kullanılmadığı bir duruşmanın yeniden görülmesine izin verebileceklerini bildirdi. Yedinci yargıç da çoğunluğun kararıyla aynı fikirde olmadığını ancak farazi değilse eğer başka nedenlerden ötürü yeni bir dava açılmasına karar verebileceğini belirtti.)
Yargı muafiyeti sadece Cosbynin Constande uyuşturucu verdiği ve tecavüz ettiği suçlamalarıyla ilgili davalar için geçerli. Cosby hakkında 2014 ve 2015 yıllarında suçlamalarda bulunan 50den fazla kadını etkilemiyor. Ancak o kadınların suçlamalarına konu olan saldırılar da zaman aşımına uğradıkları için kovuşturmaya tabi tutulamıyor. ABDde bu tür suçların zaman aşımı süresi 12 yıl. Constandin açtığı davada da iddianame zaman aşımı süresinin dolmasına birkaç gün kala kabul edilmişti.
Savcılar kararı temyize götürebilir mi?
Evet çünkü bu kararı Pennsylvania eyaletinin Yüksek Mahkemesi verdi. Savcılık kararı ABD Yüksek Mahkemesine sunarak anayasaya uygunluğunun incelenmesini sağlayabilir.
Bu karar diğer me too vakalarını etkiler mi?
Bu kararın diğer davalarla doğrudan bir ilgisi yok. Ancak Constand ve avukatları tarafından yapılan açıklamada, mahkemenin kararının hayal kırıklığının yanında kaygı oluşturduğu belirtildi.
Açıklamada, Karar cinsel saldırıya uğrayanların ceza hukuku sisteminde adalet arayışına, yaşadıklarını dile getirmesine veya kovuşturmaya katılmasına sekte vurabilir ya da saldırıya uğrayan bir kişinin kamu davasıyla özel dava arasında bir tercih yapmak zorunda kalmasına yol açabilir ifadeleri kullanıldı.
