NATO eski Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Nöbet Bende” adlı kitabında Erdoğan’la yaşadığı zorlu pazarlıkları anlattı. Türkiye’nin NATO’daki rolü, Suriye harekâtı ve İsveç vetosuna dair ayrıntılar ilk kez gün yüzüne çıktı.
Eski NATO Genel Sekreteri ve Norveç Maliye Bakanı Jens Stoltenberg, yayımladığı “Nöbet Bende: Savaş Zamanında NATO’yu Yönetmek” adlı kitabında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la ilişkisini anlattı.
Middle East Eye’dan Ragıp Soylu’nun aktardığı bilgilere göre Stoltenberg, görev süresi boyunca Türkiye ile sık sık anlaşmazlık yaşadığını ancak ülkenin NATO açısından “vazgeçilmez bir müttefik” olduğunu vurguladı.
Rus jetinin düşürülmesi
Stoltenberg, Kasım 2015’te Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesi sonrası NATO içinde derin görüş ayrılıkları yaşandığını yazdı. “Gerçek şu ki, ittifak içinde derin bir anlaşmazlık vardı” diyen Stoltenberg, bazı ülkelerin Türkiye’yi açıkça desteklemediğini, özellikle Almanya’nın olaya temkinli yaklaştığını belirtti.
Kitapta, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine düzenlediği operasyonlar sırasında Erdoğan’la yaşanan sert tartışmalara da yer verildi. Stoltenberg, bu konuyla ilgili Erdoğan ile arasında geçen konuşmayı şöyle aktardı:
“Erdoğan, ‘YPG teröristtir. Bunu daha önce siz de söylediniz. IŞİD ile savaşmak için onlara ihtiyacınız var diye bu onları daha az terörist yapmaz,’ dedi. Ve ekledi: ‘Bir terör örgütünü diğerine karşı kullanmanın mümkün olduğunu düşünmemelisiniz. Afganistan’da Sovyet işgaline karşı Mücahitleri desteklediniz ve sonunda Taliban ve El-Kaide ile baş başa kaldınız. Aynı hatayı bir daha yapmayın.”
Mısır koçanları ve kestane
Stoltenberg, bu tartışmanın ortasında Erdoğan’ın bir anda “Mısır sever misin” diye sorduğunu ve odaya dev bir tepside mısır koçanları ve közlenmiş kestane geldiğini yazdı. Mısır ve kestaneler yenirken Erdoğan’ın kendisine dönerek “Protokol departmanı bundan nefret ediyor” dediğini ve şöyle devam ettiğini yazdı: “Taliban ile protokol departmanı arasındaki farkı biliyor musun?’ Ben başımı sallayınca gülümser: ‘Taliban ile müzakere etmek mümkün.”
“O kadar ucuz değilim”
Stoltenberg’in en zorlu süreci ise 2022’deki İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik başvuruları sırasında yaşandığını yazdı. Haftalar süren pazarlıkların ardından Erdoğan’la baş başa görüşmesini anlatan Stoltenberg, “Bir şey ister misiniz? Kahve? Kek? Sandviç?” diye sorduğunda Erdoğan’ın “O kadar ucuz değilim” yanıtını verdiğini aktardı.
Stoltenberg, görüşmelerin ardından metin üzerinde anlaşma sağlandığını ama dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun son anda yeni bir talepte bulunması üzerine sabrının taştığını yazdı ve şöyle devam etti:
“Ona sert bir bakış attım ve ‘Mevlüt, artık susmalısın!’ dedim. Sessizlik oldu. Kendi kendime, ‘Sadece arkadaşlara böyle konuşabilirsin,’ diye düşündüm.”
Göçmenlerle tehdit
Kitap, Erdoğan’ın Trump ile olan samimi ilişkisine ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile olan gerginliğine de yer verildi. Trump’ın Suriye’den çekilme kararı sonrası bir Amerikalı yetkilinin “Avrupa, Kürtleri son Amerikalıya kadar savunacaktır” dediğini aktaran Stoltenberg, Erdoğan’ın da kendisine defalarca “Avrupa’yı göçmenlerle sele boğacağı” tehdidinde bulunduğunu belirtti. Bu kriz, Macron’un meşhur “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşti” açıklamasını yapmasına neden olmuştu. Stoltenberg, bu durumu, “İki büyük NATO ülkesinin liderinin, birbirlerinin ideal düşmanları haline gelmesi zorlayıcıydı” diye özetledi.
Trump: “Neden yüzde 80 demiyorsun”
Stoltenberg, Bir NATO toplantısında Trump’ın Erdoğan’ı överek, “Türkiye’nin harika yanı, Erdoğan ne isterse söyleyebilir, onu kontrol eden kimse yok. Seçimde yüzde 61 aldığında ona dedim ki, ‘Neden yüzde 80 demiyorsun? Kulağa daha iyi geliyor” dediğini de aktardı.
