Euronewste yer alan habere göre Lübnan parlamentosu, iki yıldan uzun süredir devam eden cumhurbaşkanlığı boşluğunu doldurmak üzere Perşembe günü ordu komutanı Joseph Aounu cumhurbaşkanı olarak seçti.
Oylamanın ilk turunda Lübnan Ordu Komutanı Aoun 128 oydan 71ini alarak yarışı önde götürse de tek başına kazanmak için gereken üçte iki çoğunluğun altında kalmıştı.
Ancak ikinci turda 99 oy alan Aoun, Lübnanın yeni cumhurbaşkanı olarak seçildi.
İlk turda, milletvekillerinden 37si boş oy kullanırken 14ü “egemenlik ve anayasa” yönünde oy kullanmıştı.
Parlamento oturumu, görev süresi Ekim 2022de sona eren eski Cumhurbaşkanı Michel Aounun (ordu komutanı ile bir akrabalığı yok) ardından yapılan 13. cumhurbaşkanı seçme girişimiydi.
Oylama, İsrail ile Lübnanlı militan grup Hizbullah arasında 14 aydır süren çatışmaları durduran zayıf bir ateşkes anlaşmasından haftalar sonra ve Lübnan liderlerinin yeniden yapılanma için uluslararası yardım arayışında olduğu bir dönemde yapıldı.
Aoun, İsrailin anlaşmada öngörüldüğü üzere güçlerini güney Lübnandan çekmesini sağlamak ve savaş sonrası yeniden inşayı finanse etmek için Lübnanın yardımına ihtiyaç duyacak olan ABD ve Suudi Arabistanın tercih ettiği aday olarak görülüyordu.
ABD merkezli Orta Doğu Enstitüsünde kıdemli araştırmacı olan Randa Slim, Hizbullahın İsrail ile savaşının ardından askeri ve siyasi olarak zayıflamasının ve Suriyedeki müttefiki Esadın düşmesinin yanı sıra bir cumhurbaşkanı seçilmesi için yapılan uluslararası baskının perşembe günkü sonuca zemin hazırladığını belirtti.
Analist Slim, “(Aounun) Suudi Arabistan, ABD ve Avrupalıların desteğine sahip olması, işleri halledebilmesi açısından ona büyük bir destek sağlıyor,” dedi.
Ancak yine de, sadece militan bir grup değil aynı zamanda güçlü bir destek tabanına sahip siyasi bir parti olan Hizbullah ile ilişkiler de dahil olmak üzere, “Lübnan iç siyasetinin doğasında var olan çelişkilerin üstesinden gelmek,” zorunda kalacak.
Slim, Aounun “Hizbullah ile hiçbir zaman çatışmalı bir ilişki içinde olmadığını, ancak Hizbullaha da hiçbir zaman boyun eğmediğini” söyledi.
Ordu komutanının ekonomik konulardaki görece deneyimsizliği, büyük olasılıkla danışmanlarına dayanacağı anlamına geliyor.
İsrail ile savaş nedeniyle siyasi ve askeri olarak zayıflayan Hizbullah daha önce bir başka adayı, eski Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile yakın bağları olan Lübnanın kuzeyindeki küçük bir Hristiyan partinin lideri Süleyman Frangiehi desteklemişti.
Ancak çarşamba günü Frangieh yarıştan çekildiğini ve Aounu desteklediğini açıklayarak ordu şefinin önünü açmış oldu. Yine Çarşamba günü Hizbullaha karşı parlamentodaki ana bloğun başını çeken Lübnan Güçleri de Aouna destek verdi.
Perşembe günü yapılan oylamada yasama meclisinin 128 üyesinin tamamı hazır bulundu.
Lübnanın kırılgan mezhepsel güç paylaşım sistemi hem siyasi hem de prosedürel nedenlerle çıkmaza girmeye meyilli.
Krizlerle boğuşan ülke, en uzunu Mayıs 2014 ile Ekim 2016 arasında olmak üzere yaklaşık 2,5 yıl süren cumhurbaşkanlığı boşluğu yaşadı. Bu süreç eski Cumhurbaşkanı Michel Aounun seçilmesiyle sona ermişti.
Lübnanda cumhurbaşkanının Maruni bir Hristiyan, başbakanın Sünni bir Müslüman ve meclis başkanının Şii olduğu güç paylaşımı sisteminde cumhurbaşkanının rolü sınırlı.
Ancak başbakanı ve kabineyi atama ya da görevden alma yetkisi sadece cumhurbaşkanına ait.
Son iki yıldır Lübnanı yöneten geçici hükümet, görevdeki bir cumhurbaşkanı tarafından atanmadığı için yetkileri kısıtlanmış durumda.
Eğer Joseph Aoun seçilirse, Lübnan anayasasının ordu komutanları da dahil olmak üzere üst düzey kamu görevlilerinin görev süreleri boyunca ya da görevden ayrıldıktan sonraki iki yıl içinde cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmelerini yasaklamasına rağmen, Lübnanda cumhurbaşkanlığına yükselen beşinci eski ordu komutanı olacak.
Daha önce bu yasaktan feragat edilmiş olsa da, bu durum Aounun önünde ilave prosedürel engeller olduğu anlamına geliyor.
Normal şartlar altında Lübnanda bir cumhurbaşkanı adayı ilk tur oylamada 128 üyeli meclisin üçte iki çoğunluğuyla ya da bir sonraki turda salt çoğunlukla seçilebiliyor.
Ancak seçilmesiyle ilgili anayasal sorunlar nedeniyle Aounun ikinci turda bile üçte iki çoğunluğa ihtiyacı olacak.
Diğer adaylar arasında, eski maliye bakanı olan ve şu anda Uluslararası Para Fonunda (IMF) Orta Doğu ve Orta Asya Departmanı Direktörü olarak görev yapan Cihad Azur ve Lübnan Genel Güvenlik Teşkilatının başkan vekili Elias el-Baysari de yer alıyor. Ancak El-Baisary Perşembe günü yarıştan çekildiğini açıkladı.
Yeni hükümet, İsrail-Hizbullah savaşını sona erdiren ateşkes anlaşmasını uygulamak ve yeniden yapılanma için fon aramak gibi görevlerle karşı karşıya kalacak.
Lübnan, altı yıldır ülkenin para birimini düşüşe sokan ve pek çok Lübnanlının birikimlerini yok eden ekonomik ve mali bir krizin içinde bulunuyor. Nakit sıkıntısı çeken devlet, günde sadece birkaç saat elektrik sağlayabiliyor.
Ülke liderleri 2022 yılında bir kurtarma paketi için IMF ile bir ön anlaşmaya vardılar ancak anlaşmayı tamamlamak için gereken reformlar konusunda sınırlı ilerleme kaydettiler.
