Rusya'nın 'yalan haber' organizasyonunu BBC deşifre etti

BBC Küresel Dezenformasyon Ekibi, İngilterede kayıtlı bir medya şirketinin, Rusya tarafından yayımlanan yanlış bilgileri Arap dünyasında milyonlarca kişiye yaydığını ortaya çıkardı.

Yala News adlı şirket tarafsız haber sunduğunu iddia ediyor ancak BBCnin araştırmacıları medya kuruluşunun Rusyada devlet destekli haber kanallarının içeriklerini yeniden yayına soktuğunu ve şirketin İngiltere değil Suriyeden faaliyet gösterdiğini tespit etti.

Yala Newsun ait olduğu Yala Group adlı şirket sosyal medyada çok belirgin bir konuma sahip.

Yaklaşık 20 Facebook sayfası olan Yala Groupun güçlü bir marka kimliği var ve iki saatte bir bu sayfalara yeni videolar yükleniyor.

Haber kuruluşu, yaklaşık 3 milyon Arapça konuşan takipçisine hitap eden, ünlülerle röportajlar, komedi skeçleri ve dünya siyasetinden konulara odaklanıyor.

Yalanın web sitesinde tarafsız ve bağımsız olduğuna dair bilgiler yer alıyor.

Ancak biraz detaylı incelendiğinde bu söylemlerle çelişen bir tema yakalamak mümkün.

Yalanın platformlarında Rusya yanlısı haberlerin birçoğu Rus devlet medyasında yayımlananların neredeyse aynısı.

Yala Newsun paylaşımları, Rusyanın 24 Şubat 2022de Ukraynayı işgale başlamasından kısa bir süre sonra daha çok ilgi görmeye başladı.



Yala News, ABDdeki bir vahşi yaşam merkezi tarafından çekilen kuş fotoğrafını kullanarak ABDnin kuşları hastalık yaymak için gönderdiğini iddia etti
10 Mart 2022de Rus devlet televizyonu, ABDnin ölümcül virüs taşıyan kuşları biyolojik silah olarak Rusyaya karşı kullandığını iddia etti.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde bu haber Arapçaya tercüme edilerek Rusya destekli Sputnik Arapça ve Russia Today (RT) Arapça sitelerinde yayımlandı.

İki saat sonra ise haber video olarak Yala Newsun Facebook sayfasında paylaşıldı ve kullanılan içeriğin bir kısmı yazılı haberler ile birebir aynıydı.

Buna benzer çok sayıda diğer örnek var.

Dezenformasyon uzmanlarıyla çalışan BBC, bir yıl boyunca Yala Newsun en çok izlenen videolarını takip etti ve bunların büyük bir kısmının Kremline ait veya Kremlin yanlışı haber sitelerindeki içeriklere dayandığını tespit etti.

Yala News, Ukraynanın Buça bölgesinde geçtiğimiz yıl yaşanan toplu sivil ölümlerinin sahte olduğuna, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiynin Ukrayna halkına seslendiği bir videoda sarhoş olduğuna ve Ukraynalı askerlerin cephe bölgelerinden kaçtığına dair içerikler paylaştı.

Bu içeriklerin tümü ilk olarak Rus devlet medya kanallarında yayımlanmış ve birkaç saat sonra Yala News platformlarında paylaşılmıştı.


1 milyon kez izlenen bir sahte video, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskynin sarhoş olduğunu ve aklını kaçırdığını iddia etmişti
Bilgi aklama
İngilterede Bilgi Dayanıklılığı Merkezi için Rusya üzerine araştırmalar yapan Belén Carrasco Rodríguez, Yala Newsun Orta Doğuda bir Kremlin hoparlörü işlevi gördüğünü söylüyor.

Rodríguez, Yala News ile Rus haber kurumlarının haberlerindeki benzerliklere bakıldığında Yala Newsun bilgi akladığını, yani Kremlinden gelmiş gibi görünmemesi için üçüncü bir platform aracılığıyla propaganda yaptığını düşünüyor.

Rodríguez, Yalanın Arap izleyiciler ile çok popüler olması nedeniyle Kremline bağlı kaynaklar, haber platformunu mesajlarını yaymak için kullanıyor olabilir diyor.

Siber güvenlik firması Protection Group Internationaldan Ruarigh Thornton ise insanlar Rus devlet destekli medya kanalları hakkında bilinçlendikçe bilgi aklamanın giderek yaygınlaştığını söylüyor.

Sahte yorumlar
Yala Group kendisini sosyal medya platformlarında görsel prodüksiyon üzerine çalışan bir şirket olarak tanımlıyor.

Ancak şirketin her platformu sosyal medya hesapları kadar pürüzsüz değil.

Yala Groupun web sitesinde niteliksiz metinler ve stock görseller yer alıyor.

Facebooktaki beş yıldızlı yorumlarının çoğu ise sahte görünüyor.

İncelediğimiz iki yorumda Yala News tarafsız, objektif ve profesyonel ve harika, dürüst, şeffaf ve azimli olarak tanımlanıyor.

Stratejik Diyalog Enstitüsünden Moustafa Ayad, Yala Newsun her gün aynı formatta çok sayıda video yayınlamasının on binlerce dolara mal olabileceğine inanıyor.

Yala Group Londranın merkezindeki bir adrese kayıtlı.

Aynı adreste, 12 bini aktif, toplamda 65 bin şirket daha kayıtlı görünüyor.

Ancak Yala Groupun söz konusu adreste herhangi bir ofisi veya çalışanı bulunmuyor.

Şirketin, Rusyanın uzun süredir müttefiki olduğu Suriyeden faaliyet gösterdiğini düşünüyoruz.

Rusya, 12 yıllık iç savaş boyunca Devle Başkanı Beşar Esad yanlısı güçlere silah desteği vermişti.

Yerel bilgi ve coğrafi konum belirleme tekniklerini kullanarak, Yala ekibini ve ofislerini Şamın yemyeşil bir banliyösünde gösteren Facebook fotoğraflarını elde ettik.

Eskiden şirkette çalışan bir kişi ise şirketin Suriyede olduğu bilgisini doğruladı.


Kahverengi ceketli Shadi Halwi, Yalanın bir müşterisi
Yalanın müşterilerinin arasında Suriye rejimini destekleyen ünlüler ve gazeteciler bulunuyor.

Yukarıdaki fotoğrafta devlet televizyonu habercisi Shadi Halwiyi görüyoruz. Halwi, Yalanın müşterilerinden bir tanesi.

Halwinin yanında ise yaptırım uygulanan Suriyeli iş insanları, Katerji kardeşleri duruyor.

Yalanın bir diğer müşterisi de Rusyanın devlet radyo ağının bir parçası olan, Sputnik Arapça tarafından hazırlanan programları yayınlayan Sham FM adlı rejim yanlısı bir radyo istasyonu.

BBCde çalışan Suriye medya uzmanları, hükümet yanlısı özel medya kanallarının çoğunlukla siyasi ve askeri kuruluşlara yakınlığı olan iş insanlarına ait olduğunu belirtiyor.

Uzmanlara göre Yala, yaptırım uygulanan bir ülkeden faaliyet gösterdiğinin anlaşılmaması için İngilterede kayıtlı.

Böylece haber kuruluşu Meta gibi şirketlerle işbirliği yapabiliyor.

Peki Yala Newsun arkasında kim var?

Yalanın CEOsu, Dubaide yaşan Suriyeli iş insanı Ahmad Moemna.

BBCye konuşan Moemna, Yala Group İngiltere merkezli bir şirket. Sanatçılar dahil 500den fazla müşterimiz var. Londrada çalışanımız yok ama yakın zamanda olabilir ifadelerini kullandı.

Moemna, Kremlin yanlısı videolar hakkındaki sorumuzu, Yala News içeriği taraflı değil. Suriye, Rusya ve diğer her yerde tarafsızlığa saygı duyuyoruz diye yanıtladı.

Şirketin Rusya veya Suriye hükümetlerinden fon alıp almadığını sorduğumuzda ise Moemna, Yalanın tek sponsoru benim ve beni hiç kimse etkileyemez dedi.


Yala Group CEOsu Ahmad Moemna (Facebook fotoğrafı)
Yalanın İngilteredeki kaydı hakkında bilgi almak için İngilterede özel şirket kaydı yaptırmak için başvurulan Companies House adlı kurum ile irtibata geçtik.

Ancak bir Companies House sözcüsü, Bireysel şirketler hakkında yorum yapmadıklarını ve sağlanan bilgileri doğrulamak veya doğrulamak için yasal yetkileri olmadığını söyledi.

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin
KAYNAK,REUTERS
Fotoğraf altı yazısı,
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin

Facebookun sahibi Meta şirketinin sözcüsü ise platformlarında yanlış bilgilerin yayılmasına karşı mücadele etmek için özel şirketlerle çalıştıklarını belirtti.

Yala News ile ilişkileri olup olmadığını sormak için Rusya ve Suriye hükümetleriyle de temasa geçtik ancak sorularımıza yanıt alamadık