FBI bunu bazı insanların hayatına mal olan bir ihanet olarak değerlendirdi. Hansseni yakalamak için 300 ajanı içeren bir operasyon düzenlendi. Bu ajanlardan ikisi bunu nasıl başardıklarını anlatıyor.
Aralık 2000de FBI ajanı Richard Garciayı, Rusya masasını denetleyen bir meslektaşı ziyaret etmiş, Robert Hansseni tanıyıp tanımadığını sormuştu. Garcia bu soruyu Hayır diye yanıtladığında, yetkili, Güzel, çünkü tanımak üzeresin demişti.
Birkaç ay sonra, kısmen Garcianın gizli çalışmaları sayesinde, tüm ülke de tanıyacaktı onu. Hanssenin Şubat 2001de tutuklanması istihbarat camiasında şok etkisi yarattı ve çifte yaşamının boyutları manşetlere taşındı.
Yirmi yılı aşkın bir süre sonra, Pazartesi günü yetkililer, ömür boyu hapis cezasını çektiği Coloradodaki maksimum güvenlikli hapishanedeki hücresinde Hanssenin hareketsiz bir şekilde bulunduğunu açıkladı. 79 yaşındaki Hanssenin doğal nedenlerden öldüğü düşünülüyor.
Şu anda 70 yaşında olan ve FBIdan emekli olan Garcia bu habere İyi ki kurtulduk ifadesiyle tepki verdi.
Ölümlerle sonuçlanan casusluk
Robert Hanssen üniversitede Rusça eğitimi almış ve 1976da FBI için çalışmaya başlamıştı. 1985 yılından itibaren ABD hükümetine zarar verecek şekilde Sovyetler Birliği ve daha sonra Rusyaya çok gizli belgeler satmış ve gizli casusların kimliklerini ifşa etmişti.
Suçlarını özetleyen 100 sayfalık yeminli ifadeye göre, Hanssenin casusluğu, bilgi aldığı üç ABD kaynağının tutuklanıp hapse atılmasına ve ikisinin de idam edilmesine neden oldu.
Hanssenin ilettiği çok gizli belgelerden bazıları, Sovyetler Birliğinin Amerikan nükleer programları hakkında istihbarat toplama girişimlerine ilişkin bir ABD istihbarat değerlendirmesini de içeriyordu. Hanssen, Sovyet gizli istihbaratı KGBye ve Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra da SVR adını alan Rus istihbaratına bilgi verdi.
Ruslar bu isithbarat karşılığında Hanssene 600 bin doları nakit ve elmas olmak üzere 1,4 milyon dolar ödedi ve 800 bin doları da bir banka hesabına yatırdı.
Hanssen eski casusluk yöntemleri sayesinde uzun süre fark edilmeden faaliyet gösterdi. Elde ettiği istihbaratı, Washingtonu çevreleyen Virginia banliyö mahallelerinde belirlediği sıradan noktalara fiziksel materyal bırakma yoluyla teslim ediyordu.
Moskovadaki ortakları onun kimliğini bilmiyordu. Ramon Garcia takma adını kullanıyordu.
Faaliyetleri 1989da Berlin Duvarı yıkıldıktan ve 1991de Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra da devam etti. Tutuklandığı ana kadar Ruslarla irtibat kurmaya çalışıyordu.
Ancak bir dizi istihbaratın ardından FBI ve ABD istihbarat aygıtını peşine taktı.
Köstebeğin tespiti
ABD istihbarat yetkilileri 1990lardan beri içlerinde bir casus olduğundan şüpheleniyorlardı, ancak Hansseni tespit etmeleri birkaç yıl aldı.
ABD için çalışan bir Rus ajanı, Virginiadaki adamları hakkındaki Rusyanın tuttuğu dosyayı ele geçirdi. ABD istihbarat yetkilileri, Hanssenin adamlarıyla yaptığı bir telefon görüşmesinin kaydını ve istihbarat materyallerini bırakmak için kullandığı çöp torbalarının üzerindeki parmak izlerini elde etti.
Kasım 2000de hedef kesin olarak belirlenmişti ama şimdi bunu kanıtlamaları gerekiyordu.
FBI, Hansseni çalıştığı Dışişleri Bakanlığından transfer ederek FBI ajanlarının onu takip edebileceği düzmece bir görev yarattı.
Karşı İstihbarat Bölümünün eski müdür yardımcısı Debra Evans Smith, FBIın davayla ilgili bir özetinde, Onu mahkum etmek için yeterli kanıt elde etmeye ve suçüstü yakalamaya çalışıyorduk diye anlatıyor.
Garcia burada devreye girdi.
8 Aralık 2000de FBIın Rusya masası şefi, Hanssenin faaliyetleri konusunda bilgi vermek üzere kendisine uğradı.
Deneyimli bir gizli ajan olan Garcia, Hanssenin düzmece amiri, son derece bürokratik bir şef olacaktı.
Benden nefret ederdi diye anlatıyor Garcia. İşler saçma bir hal almadan onu durdurmam gerekiyordu.
Sadece birkaç FBI çalışanı aralarındaki casustan haberdardı.
Delillerin ele geçirilmesi
Garcia, Hanssenin idari yardımcısı gibi davranmak üzere 26 yaşında, bilgisayar korsanlığı konusunda bilgili bir gizli ajan olan Eric ONeilli görevlendirdi.
ONeill, Nispeten genç bir yaşta gizli göreve gitmek ve ABD tarihindeki en zararlı casusla karşı karşıya gelmek hayatımdaki en önemli olaylardan biriydi diye anlatıyor.
Sonraki birkaç hafta boyunca, biri diğerini gizlice araştırıyor olsa da, ikisi arasındaki ilişkiler yakınlaştı; hatta bir gün ONeill, Hanssenin ailesine kiliseye kadar eşlik etmişti.
ONeill, Hansseni büyük bir egoya sahip bir narsist olarak tanımlıyor. Akıl hocası olmak istiyordu. Tüm bilgisini birilerine aktarmak istiyordu.
Soruşturma süresince Garcia, silah delisi olarak tanımladığı Hansseni atış poligonuna götürürken, ajanlar da Hanssenin arabasında çok gizli belgelerin ele geçirildiği bir arama yapıyorlardı.
BlackBerrylerin ve akıllı telefonların öncüsü olan Palm Pilot adlı cihazının içeriğini ONeillin hızla kopyalaması için de aynı yolu izlemişti.
ONeillin anlattığına göre, Hanssen geri dönmeden önce cihazı tam zamanında değiştirmiş.
ONeillin hikayesi 2007 yılında bir Hollywood filmine konu oldu ve başrollerini Ryan Phillippe, Chris Cooper ve Laura Linneyin paylaştığı Breach adlı casusluk gerilim filmi çekildi.
Hanssenin bıraktığı poşetlerden biri
Yakalanma ve hüküm giyme süreci
FBIa göre Şubat 2001e kadar 300 ajan bu dava üzerinde çalıştı.
Hanssenin bir başka istihbarat materyali bırakma girişiminde bulunmasını bekliyorlardı ve sonunda bunu başardı.
Hanssen Şubat 2001de Virginiadaki Foxstone Parkta tutuklandı ve casuslukla suçlandı. Kendisine yöneltilen 15 farklı suçlamayı kabul etti ve şartlı tahliye imkanı olmaksızın ömür boyu hapse mahkum edildi.
FBI direktörü Louis Freeh, Hanssenin faaliyetlerini hukukun üstünlüğüyle yönetilen bir ülkeye karşı akla gelebilecek en haince eylem olarak nitelendirdi.
Bu dava, ABDnin Soğuk Savaştaki rakibi Rusya ile ilişkilerinin bozulmasına neden oldu; Başkan George W. Bush çok sayıda Rus diplomatı sınır dışı etti.
Hanssen, Colorado eyaletine bağlı Florence kentindeki yüksek güvenlikli cezaevine gönderildi ve ölümüne kadar yirmi yılı aşkın bir süre burada kaldı.
Bu tarihi dava, davaya dahil olan herkesin hayatını değiştirdi.
ONeill, davayla ilgili Gray Day (Gri Gün) adlı bir kitap yazdı ve web sayfasına göre iş tanımı davetli konuşmacı / casus avcısı.
Kitabı için yıllarca Hanssenle röportaj yapmaya uğraşmış ama başarılı olamamış.
Hanssenin öldüğünü duyduğunda, ONeill cezaevinde onu görmek için daha fazla bastırmadığına pişman olduğunu ve görseydi ona bunu neden yaptığını sormak istediğini söylüyor.
Garciaya göre Hanssenin ülkesine ihanet etmesinin nedeni egosu. Kendini tanrı gibi hissediyordu ve ABD ile Rusyayı kontrol edebilecekti.
Hansseni ABD tarihindeki en yıkıcı casus olarak nitelendiriyor ve bunun nedenini şöyle ifade ediyor:
ABDye ve Rusyaya verdiği zararlar için, verdiği bilgiler sonucunda ölen insanlar için. Bunu bu kadar uzun süre yaptığı için. Olayın bu şekilde gerçekleşmesi inanılmazdı.
