Almanya, 23 Şubatta erken seçimlere gidiyor. Ve bu seçim öncesi, daha önce olduğu gibi, Rusya yine dezenformasyon yoluyla kamuoyunu etkilemeye çalışıyor. Rusyanın Eylül 2021de yapılan Federal Meclis seçimlerinde de seçmenleri yönlendirmeye çalıştığı biliniyor. Ayrıca Kasım 2024teki ABD başkanlık seçimlerine, Haziran 2024te de Avrupa Parlamentosu seçimlerine müdahale etmeye çalışmıştı.
Uzmanların gözlemlerine göre, Rusya 23 Şubat öncesi yürüttüğü dezenformasyon kampanyalarıyla özellikle siyasi yelpazenin merkezinde yer alan partileri karalamayı deniyor.
Almanyadaki siyasi gelişmeleri izleyen Gözlem, Analiz ve Strateji Merkezi (CeMAS) uzmanlarından Lea Frühwirth, en çok Yeşiller, Hristiyan Demokrat Birlik (CDU)ve Sosyal Demokrat Partinin (SPD) başbakan adaylarının hedefte olduğunu belirtiyor. İslam ve göç karşıtı aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise nadiren bu kampanyalarda görülüyor, Yer aldığında da çoğunlukla sadece olumlu diye ekliyor.
Kamu yararı güden bir kuruluş olan CeMAS, komplo teorileri, antisemitizm ve aşırı sağ konularını büyüteç altına alan bir kuruluş.
Yalan haberlerin hedefindeki başbakan adayları
Karalama kampanyalarına alet edilen yalan haberlere örnek çok.
Örneğin, Şubat ayı başında dolaşıma sokulan bir videoda kamuoyu yoklamalarında açık arayla önde görünen ana muhalefetteki Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) partilerinin başbakan adayı Friedrich Merzin psikolojik kriz geçirdiği iddia edildi. Buna göre,Merz 2017de geçirdiği krizin yanı sıra intihar etmeye de kalkıştı. Ve bu video 10 gün içinde yaklaşık 5,5 milyon kez görüntülendi.
Dezenformasyon siteleri, ana muhalefetteki Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) partilerinin başbakan adayı Friedrich Merzin psikolojik kriz geçirdiğini iddia etti. Buna dair video 10 gün içinde yaklaşık 5,5 milyon kez görüntülendi.Dezenformasyon siteleri, ana muhalefetteki Hristiyan Birlik (CDU ve CSU) partilerinin başbakan adayı Friedrich Merzin psikolojik kriz geçirdiğini iddia etti. Buna dair video 10 gün içinde yaklaşık 5,5 milyon kez görüntülendi.
Seçimler sonrasında başbakan olma ihtimali oldukça yüksek görünen Merzin hasta olduğuna kanıt olarak ise Albert Mertens adlı bir psikiyatriste ait imzalı belge gösterildi. Belgede Mertens için Psikoloji Psikoterapisti ünvanı kullanılıyordu.
Oysa Almanyada psikolog ve psikoterapist iki ayrı resmi ünvan, yani Psikoloji Psikoterapisti diye bir meslek bulunmuyor. Ayrıca Almanya Psikoterapistler Odası, Merzin hasta olduğu iddiasının yer aldığı sözde rapordaki Albert Mertens adlı kişinin kendilerinde üye kaydı bulunmadığını duyurdu. Mertensin çalıştığı söylenen Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde de kayıtlı bir muayenehanesi yok.
Ana muhalefetin başbakan adayı Merze yönelik dezenformasyon içeren video ilk olarak Münihten Haftaya Bakış adlı bir sitede paylaşıldı. Videonun paylaşılmasına ilişkin dikkat çeken detay ise Merzin Ukraynaya Taurus füzeleri gönderilmesini savunduğunun da vurgulanması.
Rusyanın dezenformasyonunda en çok hedef gösterilen partilerden bir diğeri de Yeşiller. Partinin başbakan adayı Robert Habeck ile yine Yeşiller partisinden Kültür Bakanı Claudia Roth hakkında bir süredir yolsuzluğa karıştıkları iddiası yayılıyor. Narrativ adlı sitenin iddiasına göre Roth ve Habeck, 100 milyon euroluk Ukrayna bağlantılı bir rüşvet skandalına karıştı. İddiaya göre her ikisi Prusya Kültür Mirası Vakfına ait olan, Ukraynaya kaçırılarak orada özel koleksiyoculara satılan tablolarla ilgili yolsuzlukta yer aldı.
DW de Prusya Kültür Mirası Vakfına söz konusu iddiaları sordu. Ancak Vakıf, iddiaların yalan ve tamamen uydurma olduğu cevabını verdi.
Narrativ adlı sitenin iddiasına göre Yeşiller partili Kültür Bakanı Roth ile Ekonomi Bakanı Habeck, 100 milyon euroluk Ukrayna bağlantılı bir rüşvet skandalına karıştı. Narrativ adlı sitenin iddiasına göre Yeşiller partili Kültür Bakanı Roth ile Ekonomi Bakanı Habeck, 100 milyon euroluk Ukrayna bağlantılı bir rüşvet skandalına karıştı.
Alman polititikacılara ve partilere yönelik bu haberlerin ortak noktası yalan tanık ifadeleri ile sahte belge temelli olmaları. Bir diğer ortak noktaları da yayınlandıkları sitelerin haber sitesi gibi görünmeleri veya ilk bakışta öyle bir izlenim uyandırmaları.
Rusyanın son yıllarda yürüttüğü uluslararası dezenformasyon kampanyalarını ortaya çıkaran araştırmacı gazetecilik projesi Gnida, Almanya seçimlerine yönelik karalama ve yalan haber yayma faaliyetlerinin arkasında Storm-1516 adlı Rus operasyonunun yer aldığını kaydediyor.
Kampanyalar Matruşka ve Storm-1516
Almanyada araştırmacı gazetecilik oluşumu Correctiv ile ABD merkezli doğrulama portalı NewsGuardın araştırmasına göre, söz konusu dezenformasyon kampanyaları şöyle işliyor:
Önce yapay zeka ile web siteleri hazırlanıyor ve oralarda Rusya yanlısı içerikler paylaşılıyor. İlk aşamada bu web siteleri yalan haberleri yayınlıyor. Sonra sosyal paylaşım siteleri X veya Telegram gibi plattformlarda dost olarak görülen ünlüler ile para verilen influencerlar, yani internet fenomenleri bu haberleri yayıyor.
İkiz adı verilen kampanyalar da benzer şekilde hayata geçiriliyor.
Almanya Dışişleri Bakanlığının değerlendirmesine göre, bu kampanyalarda Şubat 2022de Rusyanın Ukraynaya saldırmasıyla başlayan savaşta Kievi destekleyen Batılı dış politika hedef alınıyor ve Rusya yanlısı anlatım ve dezenformasyonla karalanıyor. Washington, ABDdeki seçimlere müdahale girişimleri sebebiyle bu kampanyalarda rol oynayan kişilere karşı yaptırım kararı almıştı.
Bu operasyonlara ikiz adının verilme sebebi ise Deutsche Welle (DW) ve BBC gibi uluslararası medya kuruluşlarının sayfalarını kopyalanarak benzer sahte sayfalar açılması ve bu portalların bir nevi ikizleri üzerinden Rusya propaganasının geniş kitlelere yayılması.
Rusyanın Almanya seçimlerine tesir etmede yürüttüğü dezenformasyon kampanyasından bir diğeri de ikiz adıyla anılıyor. Sebebi ise DW, BBC, Bild gibi tanınmış medya kuruluşlarının haber sitelerine çok benzeyen, adeta ikizi sayılacak şekilde portallar üzerinden yalan haber yaymaları. Rusyanın Almanya seçimlerine tesir etmede yürüttüğü dezenformasyon kampanyasından bir diğeri de ikiz adıyla anılıyor. Sebebi ise DW, BBC, Bild gibi tanınmış medya kuruluşlarının haber sitelerine çok benzeyen, adeta ikizi sayılacak şekilde portallar üzerinden yalan haber yaymaları.
Bu girişimlerden bazıları hemen anlaşılıyor. Ancak uzman Frühwirthe göre hemen fark edilmesi dezenformasyon için pek de sorun değil. Çünkü onların öncelikli amacı en kısa sürede yalan haberi geniş kitlelere ulaştırmak.
Matruşka kampanyası olarak nitelenen dezenformasyon girişimleri de yaygın şekilde kullanılan bir diğer yöntem. Bu kampanyada da bot hesaplardan oluşan bir ordu, gazetecilere yalan haberlere dair sözde ipuçları göndererek denetleme yapmaları için mesaj yağmuruna tutuyor. Fransız haber ajansı AFPye göre, bu yolla hem yalan haber yayılıyor hem de gazeteciler oyalanarak gerçek işlerini yapmaktan alıkonmuş oluyor.
Rus bağımsız medya projesi Agentswo, bu hesapların arkasından başka bot profillerin çıktığı Matruşka kampanyası sayesinde Ocak sonunda sadece birkaç günde 15 yalan videonun dolaşıma sokulduğunu tespit etti. Videolara bakıldığında tarzının DW veya bulvar gazetesi Bildinkine çok benzediği dikkat çekiyor. Söz konusu videolarda İngilizce, Fransızca ve İspanyolca, Almanyadaki seçimlerden önce terör tehdidinin suç işleme oranının ve seçmenlerin korkularının arttığı iddia ediliyor.
Rusya özellikle iki partiyi destekliyor
NewsGuarddan Leonie Pfallere göre, Rusyanın hedefi Almanyada güvensizlik yaratmak ve seçmenleri bölmek. Pfaller, söz konusu kampanyalara bakıldığında dikkat çeken başlıca noktanın İslam ve göç karşıtı aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ile başbakan adayı Alice Weidel hakkındaki haberlerin çoğunlukla olumlu olmas olduğunu ifade ediyor.
Rusyanın Almanya seçimlerine yönelik yürüttüğü dezenformasyon kampanyalarında demokratik partiler karalanırken, aşırı sağcı AfD ve başbakan adayı Alice Weidel nadiren yer alıyor ve onlarda da olumlu şekilde yansıtılıyor. Rusyanın Almanya seçimlerine yönelik yürüttüğü dezenformasyon kampanyalarında demokratik partiler karalanırken, aşırı sağcı AfD ve başbakan adayı Alice Weidel nadiren yer alıyor ve onlarda da olumlu şekilde yansıtılıyor.
Bu arada 2024te yürütülen ikiz kampanyasında, AfDnin oy oranının en azından yüzde 20ye yükselmesi hedefleniyordu. Seçimlere günler kala yapılan kamuoyu yoklamaları AfDnin yüzde 20 bandında seyretmeyi sürdürdüğünü gösteriyor. AfDnin Rusyanın yürüttüğü dezenformasyon kampanyaları ile yüzde 20lere ulaşıp ulaşmadığını ortaya koymak ise oldukça güç.
Uzman Pfallere göre AfD Rusya tarafından destekleniyor, çünkü diğer partilere göre Rusyaya bakışı olumlu. Federal Meclis seçimlerine yönelik programında da parti, Rusyaya yönelik ekonomik yaptırımların kaldırılması talebine yer veriyor. Ayrıca Rusyanın Ukraynaya yönelik savaşını kınamaya da yanaşmıyor.
CeMAStan Lea Frühwirt, Rusya destekli propaganda kampanyalarında AfD dışında ikinci bir partinin daha desteklendiğini hatırlatıyor ve onun da Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) olduğunu aktarıyor. BSW, seçim programında Ukrayna savaşını, ABD ile Rusya arasında kaçınılmaz şekilde başlayan bir vekalet savaşı olarak niteliyor. BSWye göre Almanya yeniden Rusyadan doğal gaz almaya da başlamalı.
Mercator Vakfıdan Felix Kartte ise Rusyanın Federal Meclis seçimlerine yönelik yürüttüğü dezenformasyon kampanyasından çok Moskovanın uzun vadeli stratejisini tehlikeli bulunuyor. Ona göre, Rusyanın öne çıkarmak istediği konular, anlatılar, Almanya kamuoyunda da çok baskın hale geldi. Örnek olarak da Kartte, Avrupadaki bütün hükümetler yolsuzluğa bulaşmış durumdalar ve düşünce özgürlüğünü de engelliyorlar tezini gösteriyor. Bu söylemin Avrupadaki aşırı sağcılarca yayıldığının altını çiziyor.
Rusya, Avrupa ülkelerindeki seçimlerde bir yandan aşırı sağcı parti ve liderleri desteklerken, öte yandan seçmenler arasında korku ve endişe yayarak halkı bölme yönünde bir strateji yürütüyor.Rusya, Avrupa ülkelerindeki seçimlerde bir yandan aşırı sağcı parti ve liderleri desteklerken, öte yandan seçmenler arasında korku ve endişe yayarak halkı bölme yönünde bir strateji yürütüyor.
Almanya dezenformasyonla nasıl mücadele edecek?
Almanya İçişleri Bakanlığının Corrective verdiği bilgiye göre, yabancı güçlerin ülkede dezenformasyon yaymasına yönelik cezai müeyyide öngören bir düzenleme bulunmuyor. Buna rağmen farklı bakanlıklardan temsilcilerin oluşturduğu bir çalışma grubu dezenformasyon ile mücadele için çözümler arıyor. Çözümlerin başında kamuoyunu dezenformasyona karşı hassas hale getirilmesi ve haberler ile medyaya konusunda insanların bilgi ve yetkinliğinin artırılması geliyor.
Bu arada Alman hükmeti, Rusya kökenli dezenformasyonla mücadele amacıyla sosyal paylaşım siteleri ve platformlarla da istişare içinde.
Dijitalleşme uzmanı Kartteye göre dezenformasyona karşı olgular ve verilerle mücadele etmeye kalkışmak yeterli değil. Siyaset, insanların temel duygusal ihtiyaçlarını da karşılayabilmeli. Yani daha iyi politikalar üretebilmeli.
Bu haber, Alman kamu yayıncısı ARD, BR24 ve DWnin doğrulama ekiplerinin işbirliği ile hazırlanmıştır. Andreas Wißkirchen de katkı vermiştir.
