BBCden geniş bir araştırmacı gazeteci grubunun hazırladığı habere göre, bununla birlikte 700 milyon dolarlık finansal işlemin ve lüks mülkiyetin nasıl gizlendiğini gösteriyor.
Araştırma, bankacılık sisteminin başarısızlıklarını ve Batının yaptırımlarının önündeki engelleri ortaya koyuyor.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) tarafından yürütülen Pandora Belgeleri Rusya projesinin altında konuyu araştıran BBC şu kanıtlara ulaştı:
Savunma alanındaki düşünce kuruluşu RUSIde Mali Suç ve Güvenlik Araştırmaları Merkezi Direktörü Tom Keatinge, Batılı ülkelerin yaptırım uygulamaya çalıştığı oligarkların çok sayıda paravan şirkete sahip olduğunu söylüyor ve ekliyor:
Bu, onların Londranın lüks semti Belgraviadaki evlerine ya da yatlarına el koymanın ötesinde, oligarklara yönelik yaptırım uygulamanın gerçekten ne kadar zor olacağını gösteriyor.
Süleyman Kerimov, Şubat ayında Rus tankları Ukraynaya doğru ilerlerken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putinin yanında görünen milyarderlerden biriydi.
Rusyanın hem alt hem de üst meclislerinin bir üyesi olan Kerimova, Rusya Federasyonu hükümetinin bir yetkilisi olduğu için 2018den beri Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından yaptırım uygulanıyor.
Sovyet dönemi ekonomisti olarak mütevazi bir kökenden gelen Kerimov, Rusyanın en zengin ve en iyi bağlantıları olan oligarklarından biri oldu.
Sovyetler Birliğinin çöküşünden sonra Rus bankalarındaki enerji varlıklarını ve büyük hisseleri satın alarak servetini kazandı. Büyük gaz şirketi Gazproma ve en büyük devlet bankası olan Sberbanka 21 milyar dolar yatırım yaptığı bildirildi.
Kasım 2006da, Fransanın güneyinde bir trafik kazasında aldığı yaralar yüzünden ölüme çok yaklaştı. Fransanın güneyindeki Nice kentinin Promenade des Anglais caddesinde 650 bin dolarlık bir Ferrari Enzoyla hızlanırken alevler içinde kaldı. Aracın enkazından Kerimova eşlik eden kadın bir yolcu çıkarıldı.
Kerimov hakkındaki araştırmamız, uluslararası bankacılık sisteminin, bankaların şüpheli olarak tanımladığı yüz milyonlarca dolarlık işlemin arkasında kimin olduğunu tespit etmedeki başarısızlığını ortaya koyuyor.
Kerimov, ICIJ tarafından elde edilen ve Pandora Belgeleri Rusya kapsamında incelenen verilerde isimleri görünen 4 binden fazla Rus arasında yer alıyor. ICIJ ve küresel partnerleri tarafından yürütülen bu yeni araştırma, Rusyanın Ukraynayı işgalinin ardından Kremline yakın oligarklar ve diğer elitlerle bağlantılı gizli finansal işlemlere ışık tutmayı amaçlıyor.
Kurumsal kayıtlar, servetlerin gizli tutulması için sahte hissedarların nasıl kullanıldığını ve bankaların büyük dolar işlemlerinin arkasında kimin olduğunu tam olarak bilmediklerini gösteriyor.
Bu, hükümetlerin işgalin ardından hedefledikleri kişilerin varlıklarını tespit etme ve bunlara el koyma kabiliyeti konusunda şüphe uyandırıyor.
ABD Başkanı Joe Biden, her sene yaptığı Birliğin Durumu konuşmasında, Haksızca kazanılmış kazançlarınızın peşinden geliyoruz dedi. ABD, oligark varlıklarını belirlemek için büyük bir hükümetlerarası program açıkladı. Ancak Kerimov vakasının da vurguladığı gibi bu kolay olmayacak.
Uzmanlar, Batılı ülkelerin yıllardır kirli parayla mücadelede gevşek bir yaklaşım sergilediklerini ve bankalardan hesap sormadıklarını söylüyor.
Atlantik Konseyi adlı düşünce kuruluşunda ABD Hazine Bakanlığı için yaptırım danışmanlığı yapan Julia Friedlander, Buna devam etmek istiyorlarsa çok fazla geri adım atmak zorunda kalacaklar dedi.
Süleyman Kerimovla ilgili önemli yeni bulgular şunlar:
Fransa tarafından yürütülen soruşturma
BBC tarafından görülen Fransız mahkemesinden gizli bir belge, Kerimovun servetini saklamak için en yakın iş arkadaşlarından birini kullandığı suçlamasını ortaya koyuyor.
Kerimov, Kasım 2017de vergi kaçakçılığından elde ettiği gelirleri aklama şüphesiyle Fransada tutuklandı. Kerimovun 2006 ve 2010 yılları arasında Fransız Rivierasında bir dizi lüks mülk satın alınmasıyla ilgili aleyhine dava açıldı.
Dava, Antibler bölgesindeki lüks bir mülk olan Villa Hiere odaklanıyordu. Villa 1988 yapımı Kirli, Çürük ve Adi filminin çekildiği mekan olarak biliniyor.
Villa, 2008 yılında İsviçreli Swiru Holding adlı bir şirkete 35 milyon euro karşılığında satılmıştı ancak soruşturmayı yürüten yetkililer 127 milyon euroluk gerçek satın alma fiyatı üzerinden vergi kaçırıldığını gösteren gizli ödemeler tespit etti.
Dava sürecinde İsviçreli muhasebeci ve iş insanı Alexander Studhalter de tutuklandı. Studhalterin Swiru Holdingin ve davaya konu olan dört villanın sahibi olduğu iddia ediliyordu ancak Fransız yetkililer, bu varlıkların asıl mülkiyetinin Rus oligarkta olduğundan şüpheleniyordu.
Studhalterin mülklerin Kerimov ile bağlantısını gizlemek için kullanıldığı düşünülüyordu ancak her ikisine karşı açılan ceza davaları durduruldu ve haklarındaki iddianameler bir Fransız temyiz mahkemesi tarafından iptal edildi.
Swiru Holding 2020de vergi kaçırma suçlamasını kabul etti ve 1,4 milyon euro para cezasına çarptırıldı. Davanın kapanması için 10,3 milyon euro daha ödemeye mahkum edildi.
Kerimovun avukatı, Fransız mahkemelerinin Süleyman Kerimovun kara para aklama operasyonları yürüttüğü suçlamalarını resmen reddettiğini belirten bir açıklama yaptı.
Studhalter, Rus dostu için asla paravan olmadığını iddia ediyor.
Ancak Fransız mahkemesinden sızdırılan BBCnin gördüğü belgeler bu iddianın yanlış olduğunu ortaya koyuyor.
Haziran 2018de yapılan gizli bir duruşmada yargıçlar, villaların etkin ve tek sahibinin Kerimov ve ailesi olduğunu gösteren kanıtlar ortaya koydu.
Kanıtlar arasında Kerimov ve yeğeninin Swiru Holdingin gerçek sahipleri olduğunu gösteren üç bankadan alınmış kayıtlar vardı. Bunlar, Studhalter, Kerimov ve yeğeni Nariman Gadzhiev tarafından imzalanmıştı.
Mahkeme kayıtlarına göre Studhalter, banka tarafından tutulan ve Süleyman Kerimov veya Nariman Gadzhiev tarafından imzalanan belgelerin sahte olduğunu iddia etti.
BBC ve ICIJ partnerlerinin sorularına yanıt veren Studhalter, aynı banka çalışanı tarafından iki ayrı bankada sahte belgeler düzenlendiğini iddia etti ancak bunun nedenini bilmediğini söyledi.
Studhalter ayrıca: İsviçre Federal Vergi İdaresi ve Fransadaki bir mahkeme tarafından onaylandığı üzere, 2019 yılında şirketi satana kadar Swiru Holdingin tek sahibiydim. dedi
Kerimovun Fransız avukatları da, Yıllarca süren soruşturmanın ardından müvekkillerinin herhangi bir cezaya çarptırılmadığını söyledi.
Studhalter, Fransadaki dört villanın da satıldığını söyledi. Fransadaki resmi kayıtlar, mülklerin sahibi olan şirketlerin gerçek sahibinin Kerimovun kızı olduğunu gösteriyor.
Londradaki mülkler
Fransa, Kerimovun Swiru Holdingi gizli finansal işlemler düzenlemek için kullandığı tek ülke değildi.
BBCnin araştırması, Rus milyarderin bir yandan Fransanın güneyinde mülk satın alırken bir yandan da Londrada gizli bir mülk imparatorluğu inşa ettiğini ortaya çıkardı.
One Cornwall Terrace, Londradaki Regents Parka bakan sıralı evlerin sonunda dört katlı lüks bir konak. Konağın gösterişli bir avluya çıkan büyük bir çift merdiveni ve yarım dönümlük, peyzaj düzenlemesi yapılmış bir alanla bağlantısı var.
Konak, 2013te 80 milyon sterlinlik fiyatıyla İngilterede satılan en pahalı mülklerden biri olarak manşetlere çıkmıştı.
Geçen yıl Ekim ayında sızdırılan Pandora Belgelerinde bu konağın Katar Kraliyet Ailesi tarafından satın alınan yan yana iki mülkten biri olduğu tespit edilmişti.
Ancak belgeler, konağın 2005 yılında Swiru Holdinge ait bir offshore şirket tarafından 21 milyon sterline satın alındığını gösteriyor. Fransadaki banka belgeleri Holdingin Kerimova ait olduğunu gösteriyordu.
Kerimovun sahibi olduğu Rusyanın en büyük altın üreticisi Polyus Gold, 2007 yılında Londra Borsasında halka açıldı. Bunun ardından One Cornwall Terrace oldukça cömert bir bütçeyle restore edildi.
2008-2013 yılları arasında yürütülen restorasyon çalışmaları, Londradaki mimarlar, iç mimarlar ve bahçıvanlar için ikramiye gibiydi.
Projede çalışan mimarlara göre tadilat 30 milyon sterline mal oldu ve bodrum katına son teknoloji bir yüzme havuzu ve spa eklenmesi planlanıyordu. Bahçe tadilatı ise İtalyanın Lucca kentindeki Piazza dellAnfiteatrodan ilham alınarak yapıldı.
Özel bir Rus müşteri olarak atıfta bulunulan Kerimovun mülkle bağlantısı, offshore hesaplarla gizlendi.
300 milyon dolarlık transfer
Kerimov emlak piyasasının dışında da aktifti.
Pandora Belgelerine göre Swiru Holding, oligarkla bağlantılı yüz milyonlarca dolarlık para transferinin yapıldığı şirketler ağının merkezinde yer alıyor.
Sızdırılan şirket kayıtlarından birine göre, aslen bir başkasını temsil eden bir hissedar, 300 milyon dolarlık para transferi işleminin parçası olan bir şirketin gerçek sahibiymiş gibi gösteriliyor.
Swiru Holding ile bağlantılı isimlerden Renato Coppo, İsviçrenin manzaralarıyla ünlü Luzern kentinde bir dövme sanatçısı.
Asya sanatı hayranı olan Copponun dövme alanında uzun yıllara dayanan profesyonel deneyimi var. Stüdyosu, muhasebeci ve iş insanı Alexander Studhalterin ofisiyle aynı şehirde.
Biri Studhalter tarafından imzalanmış olan 2016 tarihli belgelere göre Coppo, İngiliz Virgin Adalarında kayıtlı ancak İsviçrede Swiru Holding tarafından yönetilen bir şirket olan Fletcher Venturesın gerçek sahibiydi.
Dövme sanatçısının şirketi Fletcher Ventures büyük finansal işlemlerde yer aldı. 2013 yılında şirket, LT Trading Ltd. adlı bir firmaya 100 milyon dolar transfer etti.
Bu, ABD merkezli BNY Mellon bankasına uyarı sinyalleri gönderen Fletcher Ventures işlemlerinden biriydi.
Banka bunun üzerine ABD Hazinesine kurumla ilgili şüpheli işlem raporu sundu. Raporda Fletcher Venturesın izi İsviçreye kadar takip ediliyordu. Ancak Renato Copponun kimliği tespit edilemedi ve banka, paranın tam olarak nereye gittiğini belirleyemedi.
Banka tarafından yürütülen internet araştırması LT Tradingin İngilterede kayıtlı adresini buldu. Banka yetkilileri, İngiliz şirketinin meyve ve sebze satışında uzmanlaştığını kaydetti. Kayıt şüpheliydi çünkü LT Trading Limitedin sözde iş koluyla tutarsız görünüyordu.
Banka aslında aynı adı taşıyan bir başka ülkedeki firmayı tespit etmişti. Pandora Belgelerinden sızdırılanlara göre LT Tradingin aynı adlı İngiliz meyve ve sebze şirketiyle hiçbir bağlantısı yoktu.
LT Tradingin şirket kayıtlarında adı geçen gerçek sahibi, Kerimovun yeğeni Nariman Gadzhievdi. Fletcher Ventures gibi bu şirket de İsviçrede Swiru Holding tarafından yönetiliyordu.
2010-2015 yılları arasında, ABD makamlarına şüpheli olarak bildirilen ve banka yetkililerinin Rus oligarkıyla bağlantısını tespit edemediği banka transferlerinin tutarı yaklaşık 700 milyon dolardı.
Dosyalar, 2020deki FinCEN belgeleri araştırmasında ICIJin ele geçirdiği gizli raporların ön belleğinde bulundu.
Sızan kayıtlar Fletcher Venturesın 2013 yılında Kerimova ait bir yatırım şirketiyle bağlantısı olan Moskovadaki LLC Giliaya 202 milyon dolar gönderdiğini gösteriyor. Banka yetkilileri, Rus firmasının arkasında kimin olduğunu belirleyemedi.
BNY Mellon, gizli istihbarat başvuruları hakkında yorum yapmanın yasak olduğunu ancak ilgili yasa ve yönetmeliklere tam olarak uyulduğunu söyledi.
Dövme sanatçısı Coppo, geçen yıl Fletcher Ventures ve şirketinin multi-milyon dolarlık işlemleri hakkındaki kendisine yöneltilen soruları yanıtlamayı reddetmişti. Coppe, BBC ve ICIJ ile çalışan gazetecileri Studhaltera yönlendirdi.
Fletcher Venturesın gerçek sahibinin Coppo olduğunu belirten bir belge imzalamasına rağmen Studhalter, bunu yanlışlıkla imzaladığını ve gerçek sahibin Coppo değil kendisinin olduğunu gösteren başka kayıtlar olduğunu söyledi.
Coppo sorularımıza yanıt vermedi.
Studhalter, Fletcher Ventures dışındaki başka şirketlerle ilgili belgelere de itiraz etti.
Sızdırılan bir belge, Fren Global Corp adlı şirketin Polyus Goldda hisse sahibi olan Kerimov ve ailesiyle bağlantılı bir şirkete yaklaşık 3 milyar dolar değerinde kredi verdiğini gösteriyor.
Studhalter tarafından imzalanan belgelere göre kendisi Fren Global Corpun gerçek sahibiydi. Ancak Studhalter, 2014 yılında Fren Global Corpu Kerimovun yeğeni Nariman Gadzhieve herhangi bir varlığı olmayan paravan bir şirket olarak sattığını söylüyor.
Studhalter, kendisine gösterilen belgedeki imzasına bozulmuş elektronik imza diyerek onu tanımadığı söyledi.
Swiru Holdinge atfedilen ve Kerimova ait olduğuna inanılan diğer varlıklar arasında özel yapım bir Boeing 737 ve son değerlemesi 150 milyon dolar olan bir süper yat yer alıyor. Studhalter bunların gerçek sahibinin Kerimovun değil kendisinin olduğunu söylüyor.
Kerimov, Fransız soruşturması dışında yorum taleplerine yanıt vermedi. Gadzhiev, BBC tarafından kendisine gönderilen mektuba yanıt vermedi.
Son gelişmeler
8 Nisanda AB, Polyus Goldun yönetim kurulu üyeliğinden ayrılan Kerimovun oğlu Said Kerimova yaptırım uyguladı.
Kızının Fransız villalarına sahip olduğunun ortaya çıkması, mülkleri Fransadaki yaptırımların hedefi haline getirebilir.
Studhalterin resmen suçlandığı davalardan sorumlu olan Niceteki Fransız savcı, geçen hafta yaptığı bir açıklamada, prosedürlerin devam ettiği gerçeğine dikkatimizi çekti. Başka bir deyişle, dava hala devam ediyor.
