DW Türkçeden Roman Goncharenkonun haberine göre Rusyadaki gelişmeleri yakından takip eden birçok siyasi gözlemci Wagner grubu lideri Yevgeniy Prigojinin ölebileceğini göz önünde bulunduruyordu. Bu isimler arasında bulunan Rus araştırmacı gazeteci Irina Borogan ise Prigojinin ölüm şeklinin şaşırtıcı olduğu görüşünde. Borogan DWye yaptığı değerlendirmede nasıl öldüğü belki hiçbir zaman açıklığa kavuşturulamayacak olsa da, Bu kadar garip bir şekilde ölmesi yeni dedi.
Rusya üzerinde çalışmalar yapan Avusturyalı siyaset bilimi uzmanı Gerhard Mangotta göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putinin talimatı ile gerçekleştirilen bir cinayet olma ihtimali oldukça yüksek. DWye değerlendirmelerde bulunan Mangott, bu ihtimalin olası nedenlerini de Prigojinin Haziran ayındaki isyan girişimi sonucu Putinin itibarını sarsmasının intikamı ve yönetim düzeyindeki muhaliflere bir uyarı olarak sıraladı.
Dolaylı olarak Putine karşı isyan
Verilen resmi bilgilere göre paralı asker grubu Wagnerin lideri Prigojinin Çarşamba akşamı düşen özel bir uçakta olduğu belirtiliyor. Wagnere adını koyan ve paralı asker grubunun kuruluşunda yer alan Dmitriy Utkinin de düşen uçakta öldüğü öne sürülüyor. Moskovadan St. Petersburga gitmekte olan uçağın yolda infilak ettiğine dair bulgular var.
Rusya Devlet Başkanı Putin ile Wagner lideri Prigojin arasında isyan girişimi ile başlayan gerginliğin aşılmış olabileceğine dair işaretler vardı. Serbestçe hareket ettiği izlenimi yaratan Prigojin, Wagnerin Afrikadaki muhtemel görevlerine ilişkin bir video yayınlamıştı.
Prigojin, Haziran ayının sonunda Rus ordu yönetimine karşı silahlı bir isyan girişiminde bulunmuştu. Prigojinin savaşçılarının bir bölümü Rostovdaki Güney Askeri Bölge Karargahını işgal ederken, diğer bölümü Moskovaya doğru ilerlemeye başlamıştı. Prigojin ise kendilerini engellemek isteyen helikopter ve uçakları vurma talimatı vermişti. Putin, Prigojini vatan haini olarak nitelendirmişti. Buna rağmen Putin ve Prigojin arasında bir hesaplaşma olmadı. Prigojine dokunulmayacak ama bunun karşılığında Belarusa sürgüne gidecekti, ama Prigojin geri döndü.
İsyan girişimi Rusyada şaşkınlıkla karşılandı. Ukraynaya yönelik savaşın ortasında Prigojin hiç kimsenin yapmadığı bir şekilde askeri açıdan Putine meydan okudu. İsyan girişimi sırasında Putin saatlerce zayıf ve güçsüz olduğu izlenimi yarattı. Prigojin, bu isyan girişiminden aylar önce Putine yakın isimlerden Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimovu kamuoyunun gözü önünde eleştirmiş, ikisini de Ukraynadaki savaşta beceriksizlik ile suçlamıştı. Prigojin, Putini de dolaylı olarak eleştirerek, savaşın nedenleri konusundaki kuşkularını dile getirmişti.
Ukrayna savaşına pek etkisi olmayacak
Eskiden ise durum farklıydı. Prigojin, sadık bir isim olarak değerlendiriliyordu, paralı askerleri de Ukraynada Rus ordusunun bazı bölgeleri alması için yardım ediyordu. Son olarak Mayıs ayı sonunda Bahmut kenti Wagnerin desteği ile ele geçirilmişti. Putin ve Prigojin birbirlerini 90lı yıllardan beri tanıyordu. Prigojin, ilk özel birliklerin lideri olarak Moskovanın talimatı ile Ukrayna, Ortadoğu ve Afrikada zor ve kirli görevleri yerine getiriyordu.
İngilterenin önde gelen üniversitelerinden University College London (UCL) öğretim üyesi Marina Miron, Putin ikinci bir isyan girişiminden endişe duymayacağı için Prigojin yanlılarının hayal kırıklığına uğramış olabileceğini belirtiyor. DWye konuşan Miron, Putinin Wagner grubunu kontrol etmek için bir çözüm bulmuş gibi göründüğünü de sözlerine ekliyor.
Uzmanlar, Prigojinin ölümünün Ukrayna savaşı açısından da pek etkisi olmayacağı görüşünde. Prigojinin savaşçılarının ilkbahar aylarında yaşanan çatışmalarda büyük ölçüde zayıfladığını belirten uzmanlar, şimdi de lidersiz kaldıklarına dikkat çekiyor. Rus ordusu, üç aydır Wagner savaşçılarının desteği olmadan savaşıyor ve Putine göre ordu eskisine göre daha iyi durumda.
Putin, hâlâ Şoyguyu destekliyor mu?
Gerhand Mangott, Soru şu; Wagnerin Afrikadaki misyonunun akıbeti ne olacak. Zira grup bu bölgede Rusya adına çok sayıda kirli iş yaptı ve Afrika ülkelerinde Rusyanın nüfuzu belirgin bir şekilde güçlendi diyor. Mangotta göre, ne olacağını görmek için beklemek gerekiyor.
Mangott, ayrıca Devlet Başkanı Putinin iktidarını ne kadar süreyle güçlendirdiğinin de belirsiz olduğuna dikkat çekiyor. Bunun Ukraynadaki savaşın gidişatına bağlı olduğunu ifade eden Mangott, Putinin Savunma Bakanı Şoyguya daha ne kadar destek vereceğini de bekleyip görmek gerektiğini söylüyor.
Şoygunun görevinden alınmasını Prigojinin yanı sıra ülkedeki bazı radikal milliyetçi gruplar ve savaş blogları kaleme alanlar da talep ediyor. Ancak Putin için bu kesimlerin savaşa verdiği destek de önem taşıyor. Bu nedenle bu isimlerin bazıları ile bizzat bir araya gelmişti.
