BBC Türkçede yer alan ve Tarık Demirkan imzası taşıyan habere göre Polonyada Avrupa Birliği (AB) yanlısı yüz binlerce kişi, ülkelerinin birlikten ayrılacağı yönündeki kaygıları nedeniyle 100den fazla yerleşim yerinde düzenlenen protestolara katıldı. Pazar günü gerçekleştirilen gösterilerde hükümetin Avrupa Birliği (AB) ile meydana getirdiği gerilim politikası eleştirildi.
Polonya hükümeti ise ülkeyi ABden çıkarmak, yani Polexit gibi bir tavrının olmadığını vurguluyor, ancak AB ve Polonya arasında bir egemenlik sorunu yaşandığını da kabul ediyor.
Gösterilerin fitilini ateşleyen gelişme, geçtiğimiz Perşembe günü Polonya Anayasa Mahkemesinin aldığı karar oldu.
Yüksek mahkeme, geçtiğimiz hafta hükümetin talebi üzerine Avrupa Birliği yasaları ile Polonya Anayasası arasındaki uyumu ele aldı.
Mahkemenin aldığı karar ise, AB yasalarının, ulusal yasalar karşısında bağlayıcı nitelikte olduğu yönündeki temel birlik prensibine temelden aykırı bulundu. Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki kararı olumlu karşıladı.
AB mevzuatı, Polonya Anayasasına aykırı
Birlik, hâkimler yüksek kurulunun bağımsızlığını tehlikeye sokan ve yargı mekanizmasında hükümet atamalarına imkan veren yeni uygulamanın, AB Sözleşmesine aykırı olduğunu, dolayısıyla Polonya hükümetinin yargı reformundaki bu uygulamadan vazgeçmesi gerektiğini iletti.
AB yasaları, yargının hükümetten bağımsızlığının Avrupanın temel ilkelerinden biri olduğunu tespit ediyor. ABye üye ülkelerde hükümetlerin yargıyla oynamalarının hukuk devletinin altını oymak anlamına geleceğini vurguluyor.
Polonya hükümeti, bu gerilim üzerine ülkenin Anayasa Mahkemesine başvurmuş ve ABnin söz konusu tavrının, Polonya Anayasasına aykırı olup olmadığının tespitini istemişti.
Anayasa mahkemesi geçtiğimiz Perşembe günü beklendiği gibi hükümeti haklı buldu ve AB sözleşmesinin ABye Polonyanın içişlerine karışma hakkı veremeyeceği yolunda bir karar aldı.
AB hukuku birincildir
Avrupa Komisyonu da aynı gün Polonya Anayasa Mahkemesinin kararına tepki gösterdi. Yapılan açıklamada, AB üye ülkeleri arasında temel sözleşme gereği, hukuksal mevzuatın uyumlulaştırılmasının en önemli ödev olduğu vurgulandı ve şu tespit yapıldı:
AB değerler ve hukuk üzerine inşa olmuştur. Bu değerlere ve hukuka üye ülkelerin her birinin saygı göstermesi gerekir. Avrupa vatandaşlarının sahip olduğu değerleri ve hakları korumak, hangi ülkede olursa olsun ABnin birincil görevidir.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, yüksek mahkemeye başvurmalarının nedeninin tam da Polonya hukukunda yargının bağımsız olduğunun kanıtı olduğunu ileri sürdü. On beş üyeden sadece iki üyenin itirazıyla alınan bu kararı kastederek Biz Anayasa Mahkemesinin kararına uyarız diye konuştu.
Polonyada koalisyon hükümetinin omurgasını oluşturan Adalet ve Hukuk Partisi Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Jaroslaw Kaczynski de gelişmeleri ABnin Polonyanın bağımsız yargısına müdahalesi olarak yorumluyor.
Polonya ABden ayrılır mı?
Avrupa Parlamentosunda Adalet ve Hukuk Partisinin de içinde bulunduğu merkez sağ AP Halk Partileri Grubu Başkan Vekili Jeroen Lenaers bu gelişmenin çok tehlikeli olduğunu söyledi ve Polonya hükümetinin ciddi olarak ABden ayrılmayı düşünmediğine inanmak zor değerlendirmesini yaptı.
Avrupa Komisyonu üyesi Thierry Breton da, mahkeme kararına karşı alınacak tavrın değerlendirildiğini söyledi.
Polonyadaki sağcı popülist hükümet, LGBT haklarından yargı bağımsızlığına kadar pek çok farklı konuda Avrupa Komisyonu ile giderek daha fazla çelişiyor.
Komisyon ise Polonyanın 57 milyar euroluk Covid-19 kurtarma planını henüz onaylamadı.
Hafta sonu Polonyanın dört bir yanında gerçekleşen gösterilere katılan yüz binlerce Polonyalı da sürecin ayrılma yönünde derinleştiğini düşünüyor ve buna karşı da seslerini yükseltiyorlar.
Gösterileri organize eden muhalefet birliğinin başında da Polonyanın eski başbakanlarından ve eski Avrupa Parlamentosu Başkanı Donald Tusk bulunuyor.
Polonya siyasetin deneyimli ismi, hükümetin ülkede hukuk devletini tamamen ortadan kaldırıp otoriter bir döneme geçebilmek için Polonyayı adım adım ABden çıkmaya doğru götürdüğünü savunuyor.
Burası Avrupa ve kimse bizi oradan çıkaramayacak
1944te Nazi Alman işgaline karşı mücadele eden 94 yaşındaki Wanda Traczyk-Stawska, protestolarda yaptığı bir konuşmada, Burası bizim Avrupamız ve kimse bizi oradan çıkaramayacak dedi.
Janusz Kuczynski isimli protestocu ise ülkesinin geriye gitmesinden dolayı endişe ettiğini ifade ederek, Kötü günlerin geri gelmesinden korkuyorum diye konuştu.
