Amerika Drew Üniversitesi’nde düzenlenen Fethullah Gülen Hocaefendi’ye adanmış yıllık konferansta bir panel, Gülen’in düşüncesini insan onuru, eğitim, diyalog, barış inşası, liderlik etiği ve kimlik oluşumu eksenlerinde mercek altına aldı. Milano Katolik Üniversitesi’nden Dr. Antonio Cuciniello, Chicago’dan Dr. Oliver Leaman, ilahiyat ve liderlik çalışmaları alanında Wendi Lawson See, Dr. Fevzi Saraç, Semih Kıyma, Dr. Muhammed Çetin, Dr. Süleyman Sertkaya, Kerala’dan Dr. Rafeeq Karimpanackal, Dr. Bilal Ansari, Dr. Mehmet Evrim Altın ve Abdülhamit Bilici sunumlarıyla Gülen’in fikrî mirasını hem teorik hem pratik boyutlarıyla tartıştı.
Foto: A. Yavuz Arslan
Evrensel kardeşlik ve İslamî hümanizm: Abu Dabi Belgesi ışığında bir okuma
Dr. Antonio Cuciniello, 2019 tarihli “İnsan Kardeşliği Belgesi” (Pope Francis & El-Ezher Şeyhi Ahmed el-Tayyib) ile Gülen’in diyalog, birlikte yaşama ve barış vizyonu arasındaki paralellikleri işaretledi. Din adına şiddetin reddi, insan onurunun korunması ve eğitimin toplumsal uyumda kurucu rolü gibi başlıklar üzerinden, Gülen yaklaşımının belgedeki idealleri uygulanabilir pratiklere dönüştürdüğünü vurguladı.
Foto: A. Yavuz Arslan
“Klasik okullara saygı, şahsi tefekküre vurgu”: bir ilahiyatçı olarak Fethullah Gülen
Dr. Oliver Leaman, Gülen’in klasik Sünnî ekolleri dışlamadan, Kur’an merkezli ve şahsi tecrübe odaklı bir hat izlediğini; bu yönüyle Said Nursî ile tefekkür ve tasavvufî duyarlılık üzerinden akrabalık taşıdığını anlattı. Leaman’a göre Gülen’in özgünlüğü, metinle şahsi tanıklığı buluşturan, modernliğin itirazlarını ikna ve şahsi sorumluluk stratejisiyle karşılayan bir ilahiyat dili kurmasında yatıyor.
Foto: A. Yavuz Arslan
Hizmetkâr liderlik: Kur’anî değerlerle evrensel bir model
Wendi Lawson See, Hristiyan literatürde kökleşmiş “servant leadership” (hizmetkâr liderlik) kavramını Kur’anî değerler üzerinden yeniden okuyarak Gülen’in söz–eylem tutarlılığı, alçakgönüllülük, başkalarını güçlendirme ve toplumsal sorumluluk nitelikleriyle bu modeli ampirik ölçütler temelinde karşıladığını savundu. Sunum, Gülen sonrası dönemde bu ethos’un kurumsal olarak nasıl sürdürüleceği sorusunu gündemde tuttu.
Foto: A. Yavuz Arslan
Etik ve dönüştürücü liderlik: Güç değil vicdan ve hizmet
Dr. Fevzi Saraç, Gülen’in liderlik anlayışını dönüştürücü (transformational) ve etik liderlik paradigmalarıyla ilişkilendirerek; ikhlas, aşağıdan yukarıya etki, eğitim ve güven inşası ve siyaset-dışı etki vurgularının çoğulcu toplumlarda köprü kurucu bir işlev gördüğünü örneklerle ortaya koydu.
Foto: A. Yavuz Arslan
2016 sonrası söylem: Direnişi aşan manevî duruş ve “müsbet hareket”
Semih Kıyma, Gülen’in 2016 sonrası söylemini gayr-şiddet, sabru cemîl, hicret, maqâsid odaklı teo-etik bir çerçeve olarak analiz etti. Bu yaklaşım, klasik direniş tipolojilerinin ötesinde, travmayı manevi dirence dönüştüren, uzun vadeli toplumsal onarım stratejisi sunuyor.
Foto: A. Yavuz Arslan
Bütünleştirici liderlik: Realizm + evrenselcilik
Dr. Muhammed Çetin, Gülen’in liderlik felsefesini Kouzes & Posner, Burns-Bass, Greenleaf gibi çerçevelerle karşılaştırarak; şeffaflık, hesap verebilirlik, hizmet ve temsil (temsîl) ilkeleri üzerinden bu kuramları ileriye taşıyan bir model sunduğunu belirtti. Çalışma, farklı ülkelerden eğitim, diyalog ve insani yardım vaka incelemeleri ile modelin sosyal uyum ve barışa katkısını gösterdi.
Foto: A. Yavuz Arslan
Sîret çalışmalarında metodolojik yenilik: “Sonsuz Nur” ve sîretin kelâmileşmesi
Dr. Süleyman Sertkaya, Gülen’in “Sonsuz Nur” eseriyle sîret literatürüne teolojik-etik-ruhanî boyutları içeren özgün bir metodoloji kazandırdığını savundu. Şiblî Nu‘mânî ve Muhammed Hamîdullah ile karşılaştırmalı okuma, sîretin modern aklın itirazlarıyla konuşan bir “sîret felsefesi” düzlemine taşındığını ortaya koydu.
Foto: A. Yavuz Arslan
Transnasyonel yayılımın sosyolojisi: Kerala örneği
Dr. Rafeeq Karimpanackal, Hizmet’in transnasyonal hareket kabiliyetini üç faktörle açıkladı: bütünleştirici iman anlayışı, bilgi–altyapı ilişkisinin yeniden tesisi ve İslamî karşı-kamusal alanın inşası. Kerala’da kurumsal aidiyet üretmekten ziyade pedagojik ve diyalojik pratikleri dönüştüren örtük etki vurgulandı.
Foto: A. Yavuz Arslan
Pastoral ilahiyat ve kimlik oluşumu: Çağdaş Müslüman din hizmetinde Gülen modeli
Dr. Bilal Ansari, Kur’an’daki “raʿy/çobanlık” metaforunu ve İzutsu yöntemini kullanarak Gülen’in maneviyat–kurumsal angajman dengesini çağdaş kampüs, sağlık ve cezaevi chaplaincy uygulamalarına taşıyan pratik bir teoloji sunduğunu gösterdi.
Foto: A. Yavuz Arslan
Okullar birer “barış adası”: Eğitimle barış inşası
Celil Akgöbek, Mahmut Yılmaz ve Dr. Yetkin Yıldırım, Barnett vd.’nin barış inşası çerçevesiyle Gülen’in eğitim vizyonunu eşleştirerek okulların akademik mükemmeliyet + karakter eğitimi + kültürlerarası diyalog ekseninde tabandan barış ürettiğini anlattı.
“Vahiy-odaklı derin pedagojik yaklaşım”: Seküler krize İslamî bir cevap
Dr. Züleyha Mary Fikret, Wael Hallaq’ın modern devlet–eğitim eleştirisini hatırlatıp Gülen’in vahiy merkezli derin pedagojisi ile insan onuru, evrensel değerler ve ruh terbiyesini merkeze alan bir eğitim tasavvuru sunduğunu; öğrenci anlatılarıyla teorinin pratiğe nasıl dönüştüğünü aktardı.
Yönetimde reform, içerikte bütünlük: Hizmet okullarının ayırt edici modeli
Dr. Mehmet Evrim Altın, Gülen’in yeniliğinin salt pedagojide değil, okul yönetimi ve ekosisteminde yattığını; çok dilli müfredat, entegre STEM, rehberlik, olimpiyatlar, profesyonelleşme ve özerk finansman gibi sütunlarla etik gelişimi akademik başarıyla birlikte yürüttüğünü belirtti. Modelin yerel kültüre uyum + küresel vizyon dengesiyle çoğulculuğu güçlendirdiğini söyledi.
Üç boyutlu barış: Zihin–kalp, dünya–ahiret ve toplumlar arası barış
Abdülhamit Bilici, Gülen’in barış anlayışını üç eksende özetledi:
Zihin–kalp evliliği ile bütüncül eğitim,
Dünya–ahiret dengesi ile amaçlı dünyevilik,
Diyalog ve birlikte yaşam ile kurumsal platformlar (okullar, Abant vb.).
Bu mimaride içsel barış, transandantal yönelim ve sivil eylem birbirini besleyen bir döngü oluşturuyor.
Vicdan merkezli bir Hareket
Panelin ortak paydası, Gülen düşüncesinin güç merkezli siyasal rekabet yerine vicdan merkezli sivil inşa önerdiği; liderliği otorite değil örneklik, direnci tepki değil müsbet hareket, eğitimi teknik beceri değil insan terbiyesi olarak tanımladığı yönündeydi. Sunumlar, bu yaklaşımın çoğulcu toplumlarda köprü kurma, radikalleşmeye karşı etik direnç, kurumsal uyum ve küresel yayılabilirlik açısından uygulanabilir olduğunu gösterdi.
Son söz: Katılımcılar, güncel kutuplaşma ve krizler çağında iman–akıl, yerel–küresel, birey–toplum eksenlerinde kurulan bu bütüncül mimarinin, yalnız bir düşünce seti değil; ölçeklenebilir bir pratik sunduğu konusunda birleşti.
