Öksüz bir çocuktan, milyarder oligarka: Roman Abramoviç

BBCnin hazırladığı portre habere göre, Rus milyarder Roman Abramoviç, 2003te Chelsea Futbol Kulübünü satın aldığı zaman, Benimle üç-dört gün ilgilenirler, sonra merakları geçer demişti. Kim olduğumu unuturlar. Bu hoşuma gidiyor.

Oysa son haftalarda olanlardan sonra pek unutulup gideceğe benzemiyor. Yıllardır Abramoviçin yaptığı işleri daha yakından izlemesi istenen İngiltere hükümeti, Rus milyarderin İngilterede, aralarında evler, sanat eserleri ve Chelsea Futbol Kulübünün olduğu mal varlığını dondurdu.

Hükümet Abramoviçi Ukraynanın işgalinde Putin ile suç ortaklığı yapmakla suçluyor.

Bir zamanlar İngiliz futboluna ağırlığını koyan, ancak bu süreçte taraftarları bölen Abramoviçin gözden düşmesini alkışlayanlar olacak. Ancak Rus oligark daha önce de, özellikle hayatının ilk yıllarında büyük zorlukların üstesinden gelmeyi bilmiş bir kişi.

Öksüz bir çocuktan zengin iş insanına
Roman Arkadyeviç Abramoviç, 1966 yılında Rusyanın güneybatısında Ukrayna sınırına sadece birkaç yüz kilometre uzaklıktaki Saratov kentinde dünyaya geldi. Annesi Irina, Roman daha bir yaşındayken kan zehirlenmesinden öldü. Bunu iki yıl sonra bir inşaat vinci kazasında ölen babası izledi.

Akrabalarının büyüttüğü Abramoviç, vaktini Rusyanın kuzeybatısında halkın yoksul, kışları havanın soğuk olduğu Komide geçirdi.

Nadir mülakatlarından birini verdiği Guardian gazetesine, Doğrusunu söylemek gerekirse, kötü bir çocukluk geçirdim diyemem demişti. Çocukken, karşılaştırma yapamazsınız: biri havuç yer, öteki şeker. Her ikisinin de tadı güzeldir. Çocuk olarak aradaki farkı bilmezsiniz.

16 yaşındayken okulu bıraktı. Tamirci olarak çalışıp, Kızıl Orduda askerliğini yaptıktan sonra Moskovada plastik oyuncak satmaya başladı. Daha sonra parfüm ve deodorant satışına geçti ve Sovyet lideri Mihail Gorbaçovun açıklık politikası altında girişimcilere alan açmasından yararlanarak servetini artırdı.

Vahşi Batı

Sovyetler Birliğinin dağılması ve madenler üzerindeki devlet kontrolünün azalması önüne çıkan fırsatları artırdı. 20li yaşlarının ortasında Abramoviç, bir fırsat daha yakaladı.

1995teki hileli bir açık artırmada yaklaşık 250 milyon dolara Rus hükümetinden satın aldığı Sibneft petrol şirketini, 2005 yılında 13 milyar dolara hükümete geri sattı.

Avukatları, Abromoviçin servetini gayrı meşru yollardan edindiği yolundaki suçlamaların asılsız olduğunu söylüyor. Ancak kendisi 2012de İngilterede çıktığı bir mahkemede Sibneft şirketini elde etmek için rüşvet verdiğini kabul etti.

Sovyetlerin çöküşünden sonra büyük servet ve siyasi güç elde eden oligarkların 1990larda dev alüminyum endüstrisinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştığı alüminyum savaşlarına katıldı.

2011 yılında, Her üç günde bir, biri öldürülüyordu, diyen Abramoviç, hiç istemese de güvenliğine yönelik bu tehdit yüzünden alüminyum savaşlarına katıldığını söylemişti.

Ancak bu kaosun ortasında yüz milyonlarca dolarlık bir servet edinmeyi de başardı.

Siyaset yılları
Devlet Başkanı Boris Yeltsinin müttefiki olan Abramoviç, Sovyet dönemi sonrasında Moskovanın siyasi sahnesinde bir rol almayı başardı. Bir dönem Kremlinde bir dairede bile kaldı.

Yeltsin 1999da istifa ettiğinde, Abramoviçin, Yeltsinin yerine Başbakan ve eski KGB ajanı Vladimir Putinin gelmesini destekleyenler arasında olduğu söyleniyordu.

Putin, oligarklar üzerinde egemenliğini kurmaya çalışırken, bunlardan bazıları hapse girdi, bazıları da biat etmedikleri için sürgüne gönderildi.

Abramoviç her iki grupta da değildi. 2000 yılında Rusyanın kuzeydoğusundaki yoksul Çukotka bölgesine vali seçildi. Kendi cebinden sosyal hizmetlere katkıda bulunduğu için halk arasında sevildi, ancak 2008de istifa etti.

Tüm bu zaman zarfında, iş insanı olma vasfından vazgeçmedi, tablolar, evler ve otomobiller satın aldı.

Londra çağırıyor

2003te sessiz, hatta utangaç olduğu söylenen birinden beklenmeyecek bir hareketle 140 milyon sterline Batı Londranın en büyük kulübü Chelseayi satın alarak, futbol dünyasının ünlüleri arasına girdi.

Abramoviçin serveti Chelseayi beş Premier Lig, iki Şampiyonlar Ligi ve beş İngilitere Federasyon Kupası şapmiyonluğuna (FA Cup) taşıdı.

Abramoviçin sahip olduğu mülkler arasında Londranın batısında Kensington Palace Gardens semtinde değerinin 150 milyon sterlinden fazla olduğu söylenen 15 yatak odalı bir malikane, Chelsea semtinde bir daire, ABDnin Colorado eyaletinde bir çiftlik ve Fransız Rivierasında bir yazlık bulunduğu söyleniyor.

Solaris ve Eclipse adlarındaki yatları, dünyanın en büyüklerinden. Üç kez boşanan Abramoviçin ayrıca bir de özel uçağı var.

İftira davası
2006da Guardian gazetesinin, paranın insanın hayatını nasıl değiştirdiği yolundaki sorusuna, Mutluluk satın almaz. Ama biraz bağımsızlık sağlar demişti.

Abramoviçin çok zengin olduğu kesin. Bloomberg, Abramoviçin 13,7 milyar dolarlık servetiyle dünyanın en zengin 128. kişisi olduğunu tahmin ediyor. Forbesa göre ise Rus milyarder 142. sırada.

Ancak son zamanlarda en çok sorgulanan konu, Putine yakınlığı.

Abramoviç, Chelseayi Rusya Devlet Başkanının talimatı üzerine satın aldığını öne süren bir kitap nedeniyle geçen yıl HarperCollins yayınevine dava açtı.

Putinin Adamları adındaki kitap, Catherine Belton tarafından yazılmıştı.

Taraflar mahkeme dışında anlaşma sağladı, yayıncı bazı konulara açıklık getirmeyi kabul etti.

Ancak Putinle ilişkisi özellikle de Rusya Devlet Başkanı Ukraynayı işgal ettikten sonra Abramoviçin başını ağrıtmaya devam etti.

İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, Abramoviç ile altı oligarkın İngilteredeki malvarlığını dondururken, Yakın ilişkileri nedeniyle Putinin saldırganlığına ortak oluyorlar. Ellerinde Ukrayna halkının kanı var dedi.

Abramoviç oligarklara yaptırım uygulama kararından sekiz gün önce Chelseayi satacağını duyurdu. Bazı taraftarlar Abramoviçin adını anarak tezahürat yapmaya devam etti, ancak birçok politikacı malvarlığının sadece dondurulmakla kalmayıp, el konulmasını istiyor.

Son olarak da Abramoviçin garip bir şekilde, Mart ayı başlarında Ukrayna-Belarus sınırındaki barış görüşmelerinde üst düzey Ukraynalı müzakereciler ile birlikte şüpheli zehirlenme belirtileri gösterdiği ortaya çıktı.