NATO üyeleri Ukrayna'nın üyeliğini hızlandırmayı kabul edecek mi?

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, görev süresini bir yıl daha uzatacağını dün teyit ederken Batı, Rusyanın saldırganlığı karşısında birliği korumaya çalışıyor.

Ukrayna, Rusyanın doğuda işgal ettiği toprakları ilhak etmesinin ardından NATOya katılmak için geçen yıl Eylül ayında resmen başvurdu.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski NATOya üyelik için açık ve hızlı bir yol önermesi çağrısını sık sık tekrarlıyor.

Zelenski son olarak, 1 Temmuzda Kievde İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, Vilnius Zirvesinde, Ukraynanın savaştan sonra NATOnun eşit bir üyesi olabileceğine ve buna hakkı olduğuna dair çok somut ve net bir işarete ihtiyacımız var dedi.

Ukraynanın talebi, İngiltere, Polonya ve Baltık ülkeleri dahil birçok NATO üyesinin desteğini alıyor. Zirvenin evsahibi Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, müttefiklerin Kieve net bir sinyal vermelerinin önemli olduğunu söyledi.

Nauseda 3 Temmuzda Reuters haber ajansına verdiği demeçte,

“Hepimiz şu anda savaşın ortasında olan Ukraynanın NATOya hemen katılamayacağını anlıyoruz. Biz bunu anlıyoruz, Ukraynalılar bunu anlıyor. Ancak güvenli uçuş sahasını, prosedürleri, algoritmayı, savaş bittiğinde veya koşullar izin verdiğinde nasıl ilerleyeceğinizi oluşturmamız gerekiyor” dedi.

Toplu meşru müdafaa maddesi nasıl işletilebilir?

Ancak, başta ABD ve Almanya olmak üzere bazı NATO müttefikleri, Ukraynanın üyeliğini hızlandırmayı henüz onaylamadı. NATOnun toplu meşru müdafaasına ilişkin 5’inci maddesinin Rusya ile savaş halindeki bir ülke için nasıl geçerli olacağı gibi yanıtlanmamış sorular var.

NATOnun eski Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussenin politika planlama direktörü Fabrice Poitier, müttefiklerin yaratıcı bir çözüm araması gerektiği görüşünde.

Poitier 4 Temmuzda VOAya yaptığı açıklamada, “5’inci maddenin yalnızca ihtilafsız veya özgür Ukrayna topraklarına, Kievin kontrolu altındaki topraklara uygulanacağı; askeri yollarla veya siyasi, diplomatik olarak hala ihtilaflı olan bölgelerin dışarıda bırakılacağı bir anlaşma düşünebilirsiniz. Dolayısıyla bence bu daha gerçekçi bir senaryo. Ancak bence tam da bu nedenle ‘bu süreci Vilniusta başlatalım’ deniyor” değerlendirmesinde bulundu.

Savunma harcamaları ve İsveç’in üyeliği

NATO müttefikleri ayrıca, bazı üyelerin hedefi tutturamadığı endişeleri sürerken, yıllık gayrisafi yurtiçi hasılalarının en az yüzde 2sini savunmaya harcamak üzere yeni bir yatırım taahhüdü üzerinde anlaşmaya çalışacaklar.

Bu arada İsveçin, Rusyanın Ukraynayı işgalinin ardından Finlandiya ile ortaklaşa sunduğu NATOya katılım başvurusuna Türkiye’nin engeli sürüyor. Ankara, Stockholmü terör örgütü mensuplarını barındırmakla suçluyor. Macaristan’ın da vetosu sürüyor. Müttefikler zirvede bir atılım yapmayı umuyorlar.

Çin’e karşı Hint-Pasifik ülkeleriyle görüşme

NATO, Çini ilk kez geçen yıl Madridde düzenlenen zirvede güvenliğine ve değerlerine yönelik bir tehdit olarak kabul etti. Pothier, Pekinin Rusyaya verdiği siyasi desteğe rağmen Batılı müttefiklerin bu dili daha fazla sertleştirmesinin pek olası olmadığı öngörüsünde bulundu.

Pothier VOAya açıklamasında, “Ancak, Vilniusta Hint-Pasifik bölgesinden NATO üyesi olmayan Güney Kore, Japonya, Yeni Zelanda ve Avustralya liderleriyle ile yapılacak görüşmenin önemli olacağını düşünüyorum. Bence bu bölgede benzer düşünen ortaklarla bu ittifakın ne kadar bağlantılı olduğunun en azından siyasi düzeyde bir göstergesi olacaktır’’ diye konuştu.

Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan Enformasyon Müdür Yardımcısı Mao Ning, NATOnun Pekin konusundaki tutumunu reddetti.

Mao Ning, “Şu anda Doğu ve Güney Çin denizlerinde durum genel olarak istikrarlı. İlgili ülkelerin doğruyu yanlıştan ayırarak bölgesel barış ve istikrara ve tüm ülkeler arasında karşılıklı güvene vesile olacak bir şeyler yapmalarını temenni ediyoruz. NATO zirvesinden bahsetmişken, Çin meselelerini gündeme getirmek yerine Avrupa ve dünyada barış ve istikrarın korunmasında yapıcı bir rol oynamaya odaklanmalı” dedi.

NATO müttefikleri ayrıca iklim değişikliği, siber ve uzay teknolojileri dahil yeni ve gelişmekte olan tehditleri de ele alacak.