Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA), 2024te Aya tekrar astronot göndermek için başlatılan Artemis Programına üye olan ülke ve şirketlerin uyacağı kuralları açıkladı.
Euronews Türkçedeki haber göre yazıdaki güvenli ve sürdürülebilir uzay keşfi için Ay, Mars ve asteroitlerin kaynaklarını çıkarma ve kullanma imkanı sunan madde ise Rusya ve Çin başta olmak üzere birçok ülkenin tepkisini çekti.
NASA, Ay’da uzun süreli varlık göstermek için kuracağı üsler etrafında güvenli bölgeler oluşturmayı hedefliyor. Kuralların bulunduğu anlaşma metninde, güvenli bölgelerin, rakip ülke veya şirketlerin zararlı girişimlerinin engellenmesi için kurulacağı ifade ediliyor.
ABD, uzay anlaşmasını değiştiriyor
1967’de, Washington’da kabul edilen ve 104 ülkenin imzasını taşıyan Dış Uzay Anlaşması uyarınca hiçbir özel veya kamu kuruluşu Ay ya da gök cisimlerinin kaynaklarını işletme hakkına sahip değil.
Ancak 1979’da imzalanan Ay Sözleşmesi’nde ise, Ay ve tüm gök cisimlerin kaynaklarının insanlığın ortak mirasının bir parçası olduğu ifade ediliyor. Buna göre bazı ülke ve özel kurumlar, uzay kaynaklarının insanlığın yararına kullanılabileceğini savunuyor.
En son 2015te ABD’de kabul edilen Space act yasası ile Amerikan vatandaşlarına uzayda ticari aramalar yapmaları ve buldukları madenleri çıkarmalarına hak tanındı. Söz konusu yasa, Dış Uzay Anlaşması ile ters düştüğü gerekçesiyle eleştiriliyor.
Bundan sonra da başta Rusya, Çin ve Hindistan olmak üzere birçok ülkenin bu anlaşmadan çekileceği ve uzay kaynakları arayışına başlayacağı tahmin ediliyor.
Rusya: Bundan ancak Irak ya da Afganistan çıkar
Artemis metni ile ilgili en büyük tepki Rusya ve Çin’den geldi.
Rusya Uzay Ajansı Başkanı Dmitry Rogozin, ABDyi hedef aldığı açıklamasında Artemis Projesini işgal senaryosuna benzetti.
Rogozin, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, İşgal mantığı ister Irak ister Ay olsun değişmiyor. İstekliler koalisyonuna start verildi. Bundan ancak Irak ya da Afganistan çıkar ifadelerini kullandı.
Çin ise daha temkinli bir açıklama yaparak, Ay ve diğer gök cisimlerinin hiçbir suretle herhangi bir ülkenin yönetimi ve kontrolü altına alınamayacağını belirtti. Ancak aynı zamanda insanlığın ortak çıkarları için katkı sunmaya hazırız diyerek iş birliği yapmaya hazır olduklarını gösterdi.
2017de ABD Başkanı Donald Trump, 2024 yılına kadar insanları Aya indirmesi gereken Artemis Programını başlattı.
NASAnın Artemis Programı ile, 1972de son bulan Apollo Projesinden sonra ilk kez Aya insanlı iniş yapılacak. Amaç, uyduda sağlam bir varlık oluşturmak ve Marsta bir insan misyonu hazırlamak.
