Merkez Seçim Komisyonuna göre, saat 18.00 itibariyle seçime katılım oranı yüzde 70,3 olarak gerçekleşti. Komisyon, sonuçların 26 Şubatta açıklanmasının beklendiğini bildirdi.
Adayların çoğu resmi olarak kayıtlı dört partiye mensup. Belaya Rus, Komünist Parti, Liberal Demokrat Parti ile Emek ve Adalet Partisi.
Bu partilerin hepsi, yaklaşık 30 yıldır Belarusu demir yumrukla yöneten Aleksander Lukaşenkonun politikalarını destekliyor.
Geçen yıl yaklaşık bir düzine başka partinin seçim kaydı reddedildi.
Lukaşankodan yeni adaylık açıklaması
Lukaşenko Pazar günü yaptığı açıklamada gelecek yıl yeniden cumhurbaşkanlığına aday olacağını duyurdu.
Devlet medyasına göre, Belarusun başkentinde oyunu kullanırken gazetecilere konuşan Lukaşenko, Durum ne kadar zorlaşırsa, toplumumuzu ne kadar rahatsız ederlerse, sizi, kendimi ve toplumu ne kadar zorlarlarsa, bu seçimlerde o kadar erken aday olacağım dedi.
Lukaşenko, Batıyı oylamayı hükümetini zayıflatmak ve 9,5 milyonluk ülkeyi istikrarsızlaştırmak için kullanmaya çalışmakla suçluyor.
Salı günü Belaruslu üst düzey güvenlik yetkilileriyle yaptığı toplantıda konuşan Lukaşenko, kanıt sunmaksızın Batılı ülkelerin ülkede bir darbe yapmayı ya da iktidarı zorla ele geçirmeyi planladığını iddia etmişti.
Polise Belarus genelinde silahlı devriyeleri arttırma talimatı veren Lukaşenko, bunun kanun ve nizamı sağlamanın en önemli unsuru olduğunu söylemişti.
Pazar günkü seçim, Belarusta Lukaşenkoya altıncı dönemini kazandıran ve benzeri görülmemiş bir kitlesel gösteri dalgasını tetikleyen çekişmeli 2020 seçimlerinden bu yana yapılan ilk oylama.
Protestolar ülkeyi aylarca kasıp kavurmuş ve yüz binlerce kişiyi sokaklara dökmüştü.
35 binden fazla kişi tutuklanmış; binlerce kişi gözaltında şiddet görmüştü.
Yüzlerce bağımsız medya kuruluşu ve sivil toplum örgütü kapatılmış ve yasadışı ilan edilmişti.
Lukaşenko protestoları bastırmak için ana müttefiki Rusyanın sübvansiyonlarına ve siyasi desteğine bel bağlamıştı.
Şubat 2022de de Moskovanın Ukraynaya asker göndermek için Belarus topraklarını kullanmasına izin verdi.
Muhalefetten çağrı
Seçim, muhalefete yönelik amansız bir baskının ortasında gerçekleşiyor. Aralarında muhalefet partilerinin liderleri ve 2022 yılında Nobel Barış Ödülünü kazanan ünlü insan hakları savunucusu Ales Bialiatskinin de bulunduğu 1400den fazla siyasi tutuklu halen hapiste.
Muhalefet, Salı günü başlayan erken oylamanın, sandıkların beş gün boyunca korumasız kalması nedeniyle oyların manipüle edilmesi için uygun bir zemin sunduğunu söylüyor.
Lukaşenkoya 2020 başkanlık seçimlerinde meydan okuduktan sonra komşu Litvanyada sürgünde bulunan Belaruslu muhalefet lideri Svetlana Tikhanovskaya, seçmenleri seçimleri boykot etmeye çağırdı.
Tikhanovskaya, video mesajında, Oy pusulasında gerçek değişiklikler sunacak hiç kimse yok çünkü rejim sadece kendisine uygun kuklaların yer almasına izin verdi. Bu anlamsız saçmalığı boykot etmeye, seçimsiz bu seçimi görmezden gelmeye çağırıyoruz dedi.
Seçim yetkilileri Pazar günü yaptıkları açıklamada seçmenlerin yüzde 40ından fazlasının Salıdan Cumartesiye kadar süren erken oylama sırasında oy kullandığını söyledi.
Viasna İnsan Hakları Merkezi, öğrencilerin, askerlerin, öğretmenlerin ve diğer devlet memurlarının erken oylamaya katılmaya zorlandığını söyledi.
Viasna temsilcisi Pavel Sapelka Yetkililer istedikleri sonucu elde etmek için TV propagandasından, seçmenleri erken oy kullanmaya zorlamaya kadar her türlü yola başvuruyor. Oylama sırasında gözaltılar, tutuklamalar ve aramalar oluyor dedi.
Seçim merkezlerindeki oy kabinlerinden perdeler de ilk kez kaldırıldı ve seçmenlerin oy pusulalarının fotoğraflarını çekmeleri yasaklandı.
2020 seçimleri sırasında aktivistler, yetkililerin oylamayı Lukaşenkonun lehine manipüle etmesini önlemek amacıyla seçmenleri oy pusulalarını fotoğraflamaya çağırmıştı.
Belarus, üyesi olduğu AGİTin gözlemcilerini reddetti
Belarus ilk kez Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatından (AGİT)gözlemcileri seçimi izlemek üzere davet etmeyi de reddetti.
Belarus AGİT üyesi ve örgüt yıllardır Belarus seçimlerindeki tek uluslararası gözlemci konumunda
1995 yılından bu yana Belarusta yapılan hiçbir seçim AGİT tarafından özgür ve adil olarak kabul edilmedi.
AGİT, kurumun gözlemcilerine izin verilmemesi kararının ülkeyi uluslararası bir organ tarafından yapılacak kapsamlı bir değerlendirmeden mahrum bıraktığını söyledi.
Gözlemciler, yetkililerin oylamanın demokratik olduğunu iddia etmeye bile çalışmadığına dikkat çekti.
ABDden kınama
ABD Dışişleri Bakanlığı da düzmece olarak nitelendirdiği parlamento ve yerel seçimleri kınadığını açıkladı.
Bakanlık sözcüsü Matthew Miller Pazar günü yaptığı açıklamada Oylama, hiçbir seçim sürecinin demokratik olarak adlandırılamayacağı bir korku ortamında yapıldı dedi.
Seçimlerim ardından Belarus, üst düzey yetkililer, yerel yasa koyucular, sendika üyeleri ve hükümet yanlısı aktivistleri içerecek 1200 sandalyeli Tüm Belarus Halk Meclisi adında yeni bir devlet organı oluşturmaya hazırlanıyor.
Meclis, anayasa değişikliklerini değerlendirme ve seçim görevlileri ile yargıçları atama dahil geniş yetkilere sahip olacak.
