Meksika, aralarında Zaranın da bulunduğu uluslararası giyim firmalarını yerlilere özgü desenler üzerinden kültür yağmacılığı yapmakla suçladı. Meksika Kültür Bakanlığından yapılan açıklamada, Zara, Anthropologie ve Patowl gibi firmalar bu yolla gelir elde ederken, yerlilerin hiçbir kazanımı olmadığına dikkat çekildi.
GELİRİN PAYLAŞILMASI GEREKİR
Açıklamaya göre Meksika, Kültür Bakanı Alejandra Fraustonun imzasıyla üç firmaya mektup göndererek, toplu mülkiyeti hangi gerekçelerle özelleştirdikleri konusunda izahat istedi. Mektupta, bu firmaların Meksikanın güneybatısındaki Oaxaca eyaletinde ortaya çıkmış desenlerden ilham aldıkları belirtildi; bu nedenle de elde edilen gelirin söz konusu desenlerin sahibi olan topluluklarla da paylaşılması istendi.
YERLİ KADINLARIN KİMLİĞİNİN PARÇASI
Meksikanın verdiği örneklerden biri, dünyanın en büyük giyim firması Inditexin sahibi olduğu Zaranın nane yeşili bir elbise tasarımı. Meksika Kültür Bakanlığı, bu elbisenin üzerindeki işlemelerin, ülkenin San Juan Colorado bölgesindeki yerli Mixteclere ait bir desen olduğunu söylüyor. Bakanlığın mektubunda, bu desenin yerlilerin çevre, tarih ve dünya görüşüyle bağlantılı ata sembollerini yansıttığı belirtiliyor; elbisenin de bir zamanlar yerlilerin en az bir ayda işlediği ve kadın kimliğinin bir parçası olan huipil isimli giysiyi andırdığına dikkat çekiyor.
Inditex ise Reuters ajansına yaptığı açıklamada, Söz konusu tasarım hiçbir şekilde Meksikadaki Mixtec halkının sanatından ödünç alınmamıştır veya bundan esinlenmemiştir diyerek suçlamayı reddetti.
Meksika Kültür Bakanlığı, Anthropologie firmasını da gök mavisi bir işlemeli şort tasarımında Mixe yerlilerinin desenlerini taklit etmekle suçladı. Mektuplarda Patowl firması da, çiçekli bir bluzunda Zapotec yerlilerine özgü desen ve işleme tekniğinin kullanıldığına dikkat çekildi. Bu iki firma suçlamalar hakkında henüz açıklama yapmadı.
MEKSİKADA ÖZELLİKLE TARTIŞMA KONUSU
Moda tasarımcılarının, kültürel tasarımları kökenlerine atıfta bulunmadan veya bu tasarımların asıl sahibi olan halklara bir kazanç sağlamadan kullanması son yıllarda tartışma yaratan bir mesele. Bu konu, Meksikada özellikle gündemde. Zira, çoğunlukla yoksul olan toplulukların yüzlerce yıldır geleneksel hale gelmiş desenleri, sıklıkla Batılı giyim firmaları tarafından kopyalanıyor ve boho-chic tarzında son derece yüksek fiyatlara satılıyor.
