Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği kurucularından Dr. Zakira Hekmat, Talibanın Afganistanın başkenti Kabili ele geçirmesinin ardından ülkesinde yaşanan durumu DW Türkçeye değerlendirdi. Şu anda Kayseride yaşamını sürdüren Hekmat, özellikle kız çocukları ve kadınlar hakkında endişeli olduğunu belirterek Birçok kadın Bizi Taliban götürmesin, bu ölüm daha şereflidir diyerek intihar ediyor diye konuşuyor.
DWden Burcu Karakaş ile bir röportaj yapan Zakira Hekmat Kayseride yaşıyor
DW Türkçe: Siz ne zaman ve ne sebeple Türkiyeye geldiniz?
Dr. Zakira Hekmat: Ben 13 sene önce Türkiyeye geldim. Taliban zamanında gizli bir şekilde okulumuzu bitirmiştik. Sonra Kabile gittim. Hayalim, üniversite okumak ve kendi ayaklarımın üzerinde durmaktı. Benim gibi diğer kız çocuklarının da hayali buydu. Birçok kişi bu şansa sahip olmadı ama ben Kabil Üniversitesini kazandım. Aynı zamanda farklı ülkelerden gelen bursları takip ediyordum. En son Türkiyeden gelen bursların sınavına katıldım. Üç tane farklı sınavı geçtim ve Türkiyeye okumak için geldim.
Türkiyeye geldiğiniz sırada Afganistanda durum nasıldı?
2008 yılında Türkiyedeydim. Çatışmalar 1979 yılında başlamıştı biliyorsunuz. 1994 yılında Taliban kuruldu ve 2001e kadar Taliban hükümeti vardı. ABD hükümeti ile NATO güçlerinin Afganistana girmesiyle beraber Taliban bir nebze yok edildi. Ama yine de çatışmalar vardı. Biz Gazne şehrindeydik. Hazar Türklerine yönelik ciddi saldırılar yapılıyordu ve hedef gösteriliyorlardı. Gazneden Kabile gelmek istediğimizde yanımızda herhangi bir şey götüremezdik. Mesela 2009da ben Afganistana gitmiştim. Öğrenciydim, küçük bir bilgisayarım vardı. O kadar tedirgindik ki. Bir bilgisayar var, bunu Taliban görürse bizi öldürür diye… Durum maalesef hiç değişmedi.
Taliban yönetimi altında yaşamak, kız çocukları ve kadınlar için ne demek?
Ölüm demek. Bu kadar söyleyebilirim. Durum o kadar kötü ki… Biz onu gördük, çok eski zamanlarda gördük Afganistanda. Kadınlar evden çıkamıyordu. Kız çocuklarının okulları yoktu. Şu an onlar için sadece ölüm diye düşünebiliyorum.
ABDnin Afganistandan çekilme kararı almasının ardından böyle bir tabloyla karşı karşıya kalınabileceğini düşünmüş müydünüz?
Haberi aldığımızda sinir krizi geçirdik diyebilirim. Böyle erken bir zamanda koskoca ülkeyi ele geçirmesini hiç kimse düşünemezdi. Bilmiyorum programlı bir şekilde mi gerçekleşti, hiçbir şey anlayamıyoruz şu an. Halka hiçbir şey açıklanmıyor. Kimin eli var, onu da bilemiyoruz. Aslında Eylülde çıkacaklarını söylemişlerdi, Eylüle daha iki hafta var. Afganistandaki ABD Büyükelçiliği, Taliban 72 saatte ya da bir hafta içerisinde Kabile gelebilir diye bir yazı yayınladı. Ancak 72 saat bile sürmedi. Sekiz saat içerisinde Kabile geldiler. Şu an tüm Afganistan halkı tedirginlik içerisinde. Özellikle de kadınlar. Sosyal medyayı takip ediyorum. Orada tanıdığım aktivistler, kadın hakları alanında çalışan kişiler, gazeteciler, hepsi tedirgin. Çoğu ağlayarak dün Bugün iş yerimizde son günümüz diye WhatsAppta ya da Facebook sayfalarında son durumlarını paylaşıyordu. Yaşananların çoğu şu an basında çıkmıyor. Birçok kadın intihar etti maalesef Afganistanda. Bizi Taliban götürmesin, bu ölüm daha şereflidir bizim için diyerek çatılardan atladılar. Dükkanlardaki kadın fotoğraflarını boyayarak silmeye çalışan kişiler var. Bu ne demek? Yani 20 sene öncesindeki kara günlere gitmek demek. Kadın istemiyoruz demek. Bu çok korkunç bir şey.
Afganistanda konuştuğunuz kişiler son durum hakkında neler söylüyor?
Şu an iletişimde olduğum kimse yok maalesef çünkü Taliban girdiği yerlerde elektrik santrallerini, telefon kablolarını söktüler. Ben Gazneden 1,5 haftadır haber alamıyorum. Ailem orada ama kendilerinden haber alamıyorum. Hiç kimseyle konuşamıyorum. Dün de Kabilde telefon hatları çekmiyordu. Herkesin yürüyerek de olsa kaçmaya çalıştığını biliyorum.
Uluslararası camia gelinen noktada neler yapabilir?
Biraz biraz umutluyduk. Hiç kimse istemiyordu bu olanları Afganistanda. Hatta ABD ve NATO güçleri Afganistandan çekilene kadar kadın hakları, çocuk hakları, yani insan hakları alanında yeni bir politika oluşturulur diye düşünüyorduk. İnsanlar ölüyor, tüm dünya sadece bakıyor. Afganistanın batmasını tüm dünya sadece gözlemledi, hiçbir şey yapmadılar. Dünyaya seslenmek istiyorum: Lütfen Afganistanı yalnız bırakmayın. Onlar da insandır. Bizim suçumuz Afganistanda doğmak mı? Biz insan değil miyiz? Bizim çocuklarımız çocuk değil mi? Onların hiçbir suçu günahı yok.
Peki Türkiye hükümeti ne yapabilir?
Afganistan halkı, Türkiyeyi çok seviyor. Afganistandaki Mehmetçikleri de çok seviyor Afganistan halkı. Onlara çok saygısı var. 2006 yılında hatırlıyorum Mehmetçikleri gördüğümüzde uzaktan selam veriyorduk. Şimdi Türkiyenin Afganistandan çekilmesi çok büyük bir kayba neden olabilir. Birçok insan belki Türkiyeden destek alınabilir diye umutlu. Barış olsun istiyorlar. Biz barışın yüzünü görmedik. Şu an Taliban yumuşak dilde konuşuyor ama Afgan halkı buna inanmıyor. Hepimiz Talibanı çok iyi tanıyoruz. Herat ilinde hırsızlık yapmış diye iki kişiyi yüzlerini siyaha boyayıp boyunlarına ip asarak sokaklarda gezdirdi. Bu, üç gün önce oldu. Talibana nasıl güvenebilir ki Afganistan halkı? İnsanlar dehşet içerisinde nereye gideceklerini bilmiyorlar. Biz ölümle karşı karşıyayız ama bize yardım eden el yok. Böyle düşünenler var.
Ülkenizi bu halde görmek sizi nasıl hissettiriyor?
Üç gün önce Herat ilinde Talibana karşı savaşan bir önderi, Taliban rehin tuttu. Mikrofon tutarak kendisini Şu an ne düşünüyorsun? diye konuşturdular. O sahneyi görünce sinir krizi geçirdim. Çok kötü oldum. Afganistan halkı umutlarını kaybetti. Daha önce halkın bir direnişi vardı. Talibanın karşısında durup gelmelerini engelleyebiliriz diye bir umut vardı. Ama o umut tamamen kayboldu. Ben o günden bu yana hiç uyuyamıyorum. Tedirginlik içerisindeyiz. Hayret içinde izliyoruz. Afgan halkı bunu hak etmiyordu.
