Doğrudan demokrasi modeli ile yönetilen İsviçrede, emeklilerin geleceğini ilgilendiren iki kritik öneri referanduma sunuldu. Halkın ezici çoğunluğu, her iki teklifte de emekliler lehine oy kullandı. Dünyanın en pahalı ülkelerinden biri olan İsviçrede 2026dan itibaren emeklilere bir aylık ek maaş verilmesi teklifi kabul edilirken, emeklilik yaşının aşamalı olarak yükseltilmesi önerisi reddedildi. İş dünyasından memnuniyetsizlik açıklamaları gecikmezken, emekliler için 13. maaş önerisini ortaya atan sendikalar zafer ilan etti.
Ortalama emekli maaşının ortalama1800 İsviçre Frangının biraz altında olduğu ülkede, İsviçre Sendikalar Federasyonunun ve solcu partilerin girişimiyle, çalışanlar gibi emeklilere de her sene bir ek maaş verilmesi teklif edilmişti. Emeklilikte daha iyi yaşam girişimi adıyla sunulan, kamuoyunda 13. Maaş olarak anılan bu düzenlemeye mevcut sağcı hükümet ve parlamento karşı çıkmıştı. Sağcı, liberal ve merkez partilerin yanı sıra iş dünyasından da çalışan genç nüfusun üzerine daha fazla vergi ve sosyal güvenlik ödemeleri ile yük bineceği yönünde tepkiler yükselmişti.
YÜZDE KAÇ OY ÇIKTI?
İsviçre halkının yüzde 58.2si ise bu iddiaları reddederek dünkü referandumda 13. maaşa evet dedi. Ülkedeki 23 kantonun çoğunluğunun, yani 12sinin evet demesiyle de onay şartı yerine gelmiş oldu. Böylece, ülkedeki emeklilere 2026dan itibaren yılda 12 değil, 13 maaş verilecek.
İsviçre basını, ülkenin emeklilik sistemini güçlendirmek için sol kanattan gelen bir teklifin ilk kez kabul edildiğine dikkat çekti. Ülkede geçmişte haftada beş gün çalışmanın kısaltılması ve çalışanlara daha fazla tatil verilmesi gibi öneriler referandumda reddedilmişti. Halk bu kez daha farklı bir refleks göstermiş oldu.
TOPLUMSAL ANLAŞMAMIZ HÂLÂ İŞLİYOR
İsviçre Sendikalar Federasyonunun Başkanı Pierre-Yves Maillard, sonucun kesinleşmesi sonrası RTS televizyonuna yaptığı açıklamada, Ülkemizdeki toplumsal anlaşma hâlâ işliyor dedi. Maillard, Bu, hayatları boyunca çalışan herkese harika bir mesaj. İsviçrede gücü elinde tutanlar onlar. Ülkemiz ve demokrasimizle gurur duyuyorum diye konuştu.
SADECE ZENGİNLER İÇİN DEĞİL...
Sosyal Demokrat parlamenter Samuel Bendahan, oylamanın bir dönüm noktası olduğunu söyleyerek Bu kez sadece zenginler değil, normal insanlar için bir şey yapıyoruz. İsviçre gibi zengin bir ülkede herkesin refahtan pay alması gerekir ifadelerini kullandı.
PROTESTO OYU YORUMU
gfs.bern isimli anket şirketinden Lukas Golder ise sonucun bir protesto olduğu yorumunu yaptı: İnsanlar, başka yerlere çok fazla para harcayan, savunma ve göç gibi çok sayıda şeyi finanse eden bir devleti protesto ediyor.
MAAŞLAR NE KADARA YÜKSELECEK?
İsviçrede şu an için en düşük aylık emekli maaşı 1225 İsviçre Frangı. En yüksek maaş, 2450 frank. Emekli çiftler içinse 3 bin 675 frank üst sınır var. Yeni düzenlemeyle birlikte, emekli maaşlarına 2026dan itibaren fiilen yüzde 8.33 oranında zam yapılmış olacak. En yüksek emekli maaşı toplamda 31 bin 850 franga yükselecek. Evli çiftler için miktar 47 bin 775 frank olacak.
4 MİLYAR İSVİÇRE FRANGINA MAL OLACAK
Düzenlemenin İsviçre hükümetine yıllık 4 milyar frank ek maliyet getireceği hesaplanıyor. Bu paranın çalışanlar için daha yüksek katkı payı veya vergi artırımı gibi yollarla sağlanması bekleniyor. Referanduma sunulan soruda, ek bütçenin nasıl çıkarılacağına dair ayrıntı bulunmuyordu.
EMEKLİLİK YAŞI YÜKSELMEYECEK
Diğer yandan, emeklilik yaşının önümüzdeki 10 yıl içinde aşamalı olarak 65ten 66ya yükseltilmesi teklifi de seçmenlerin yüzde 74.7si tarafından reddedildi.
