İsveçin üyeliğine karşı çıkan Türkiye, geçen Temmuz ayında Litvanyada yapılan NATO zirvesinde vetosunu kaldırmıştı; ancak TBMM’de kabulü Ekim ayında başlayacak yeni yasama dönemine bırakılmıştı.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’ın son açıklaması ise NATO üyeliğinin hemen gerçekleşmeyeceğinin sinyalini verdi. 3 Ekim’de İsveç Parlamentosu’ndaki AB oturumu sonrası basının sorularını yanıtlayan Kristersson, Ankara ve NATOnun, İsveçin NATO başvurusunun en kısa sürede TBMM’ye sunulması konusunda el sıkıştığını vurguladı; ancak bir soru üzerine Ekim ayında NATO üyeliğinin onaylanacağının sözünü veremeyeceğini söyledi.
İsveç basınına göre Kristersson, “Sanırım herkes bunu parlamentonun açılmasından kısa bir süre sonra Türkiyenin İsveçin NATO başvurusunu onaylayacağı şeklinde yorumluyor. Artık parlamento açıldı, şimdi tam zamanı’’ dedi.
Ancak TBMM’de İsveç’in hemen gündeme alınacağına dair bir işaret yok. 1 Ekim’de Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “İsveç, Ankara’nın NATO üyeliği konusunda desteğini almak için terörle mücadelede daha katı adımlar atmalı” demişti.
İngiliz Financial Times gazetesine konuşan Yılmaz, TBMM’nin bu konuda çok hassas olduğunu kaydetmişti.
Ankara kulislerinde iddialar çeşitli. VOA Türkçe’ye bilgi veren kaynaklara göre, TBMM’nin İçişleri Bakanlığı’na saldırının gölgesinde açılması nedeniyle İsveç’in NATO’ya üyeliği ne muhalefetin ne de iktidarın önceliği. Kasım ve Aralık ayları da bütçe görüşmeleri nedeniyle yoğun geçeceğinden, Cumhurbaşkanlığı’nın İsveç’in katılım protokolünü, Aralık’tan önce TBMM’ye göndermesi beklenmiyor. Yeni anayasa ve Mart ayındaki yerel seçimlerin de öncelik olduğu TBMM’nin, İsveç’in NATO üyeliğini yarıyıl tatilinden sonra Ocak ayında gündemine alabileceği de konuşuluyor.
Ancak uzmanlara göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tüm bu tahminleri boşa çıkarabilir. Kadir Has Üniversitesinden uluslararası ilişkiler uzmanı Soli Özel’e göre İsveçin NATOya katılması konusunda bizzat taahhütte bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan karşısında TBMM’nin özgür bir iradesi bulunmuyor.
Washington’daki düşünce kuruluşu Ortadoğu Enstitüsü’nün etkinliğinde konuşan Özel, “Yani Sayın Erdoğan Ekim ayında İsveçin üyeliğini isterse, TBMM’ye sunduktan sonra geçecektir. Önsezilerim ve BM Genel Kurul toplantılarında bu tartışmayı yeniden alevlendirmesinin nedeni her neyse, o neden halledilirse; İsveçin katılımının gerçekleşeceğini düşünüyorum. F-16larla ilgili bir garanti mi yoksa Beyaz Saraya bir davet mi, gerçekten bilmiyorum ama benim önsezim geçeceği yönünde’’ dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak geçen hafta Nahçıvan ziyareti dönüşünde konuşmuş, İsveçi F-16 ile bağlı hale getiriyorlar. Yani diyorlar ki bunu halledin. Kanada, Amerika aynı şeyi yapıyor. Biz de diyoruz ki, sizin Kongreniz varsa bizim de parlamentomuz var. Biz parlamentomuzu geri plana atamayız ki demişti.
Bir diğer iddia da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve ABD Başkanı Joe Bidenın Aralık ayında Washingtonda görüşeceği. Bu görüşmenin resmen açıklanması da İsveçin NATO üyelik sürecini hızlandırabilir.
“ABD ve İsveç dışişleri bakanları NATO üyeliğini görüştü”
Washington böyle bir görüşme olasılığı konusunda ser veriyor sır vermiyor. Ancak 3 Ekim’de İsveç Başbakanı’nın TBMM ile ilgili açıklaması ile aynı gün ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan gelen yazılı açıklama ise beklentileri arttırdı.
Açıklamaya göre Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ile görüştü ve İsveçin NATO üyeliği için yapılan son hazırlıkları gözden geçirdi.
Görüşme aynı gün bakanlığın günlük basın brifinginde de soruldu. Ancak Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, üyelik süreci ile ilgili bir zaman çizelgesi sunmaktan kaçındı; F-16ların Türkiyeye gönderilmesi konusunun ise ABD Kongresinin konusu olduğunu söylemekle yetindi.
