İspanya, 1 Temmuzdan itibaren altı ay süresince Avrupa Birliğinin (AB) dönem başkanlığını yürütecek. 23 Temmuzda ise ülkede erken genel seçim yapılacak. Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) lideri ve Başbakan Pedro Sanchezin seçimleri kazanıp kazanamayacağı ve dolayısıyla başbakan kalıp kalmayacağı belirsizliğini koruyor.
İspanyada yapılan kamuoyu yoklamaları muhafazakâr Halk Partisinin (PP) önde olduğunu gösteriyor. Halk Partisinin sağ popülist Vox Partisi ile koalisyon kurması halinde Sanchezin liderliğinde kurulabilecek sol koalisyona kıyasla parlamentoda muhtemelen daha fazla sandalyeye sahip olacak.
Başbakan Sanchez, İspanyanın dönem başkanlığına seçimlerin pek de etkisi olmayacağını savunuyor. Haziran ayı başında Madridde yaptığı açıklamada da, Demokrasi hiçbir zaman bir sorun değil. Dönem başkanlığı sırasında seçimlerin olması Avrupada bir ilk değil. Daha önce de hükümet değişikliği yaşanmıştı demişti.
Alışılmadık başlangıç
Fransa, 2022 yılının ilk yarısında AB dönem başkanlığını üstlendiği sırada Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron cumhurbaşkanlığı seçimleri için yeniden aday olmuştu. 2009 yılında da Çek Cumhuriyeti AB dönem başkanlığını yürüttüğü sırada hükümet krizi yaşanmış ve hükümet devrilmişti.
Ancak altı ay sürecek dönem başkanlığının daha ilk haftalarında seçime gidilmesi ve olası bir hükümet değişikliği ilk kez gerçekleşecek. Bu nedenle de Pedro Sanchez, Avrupa Parlamentosundaki yapacağı konuşmayı erteledi.
Sanchezin seçimlerden önce Strasbourgda dönem başkanlığı programını tanıtması ve bunun parlamentoda tartışılması öngörülüyordu. Şimdi İspanyanın dönem başkanlığı programı Eylül ayında yeni seçilecek başbakan tarafından tanıtılacak.
Brükseldeki İspanyol AB diplomatlar, dönem başkanlığı ile ilgili çalışmaların seçim olsun ya da olmasın planlandığı gibi rutin bir şekilde yürütüleceği konusunda güvence veriyor. Dönem başkanlığı ile ilgili çalışmalara aylardır hazırlık yapıldığını, çalışmaların gelecek yıl dönem başkanlığını devralacak olan Belçika ve Macaristan ile koordinasyon içinde yürütüldüğü belirtiliyor.
İspanyol siyasi analistler ve gazeteciler de, Madridde hükümet değişikliği olması ve muhafazakâr-sağ popülist bir koalisyonun iktidara gelmesi halinde bile İspanyanın AB yanlısı çizgisinde değişiklik olmayacağını ifade ediyor.
La Vanguardia gazetesi, İspanyanın AB dönem başkanlığını devralacak olmasını İspanyol hükümeti gelecek altı ay boyunca Avrupanın doğrudan karşı karşıya olduğu birçok sınamayı aşmak zorunda kalacak… İspanya geçmişte dönem başkanlıklarını tatmin edici bir şekilde yürütmüştü, yine aynısı bekleniyor ifadeleriyle değerlendiriyor. 1986 yılında ABye üye olan İspanya, beşinci kez dönem başkanlığını üstlenecek.
En önemli görev: Ukrayna ve genişleme
Siyasal bilimler uzmanı Carme Colomina, düşünce kuruluşlarının Madridde düzenlediği dönem başkanlığını hazırlık toplantısında, İspanyayı bekleyen en önemli görevin Ukraynaya destek ve Rus saldırganlığına karşı koymak olduğu görüşünde. Colomina, Ukrayna, ABnin her tartışmasında, her kararında mevcut diyor.
ABnin Ukrayna ve Moldovanın Brüksel ile katılım müzakerelerine bu yıl başlayıp başlamayacağına karar vermesi gerekiyor. Carme Colomina, Batı Balkanlar bölgesinde ABye üye olmak isteyen diğer ülkelerde de hareketlilik gözlemlediğini ifade ediyor.
Genişleme için güçlü bir ivme var. Bunun başarıya ulaşması için, nasıl kullanacağımızı henüz bilmiyoruz. Bu sadece adaylara değil, bize de bağlı diyen Colomina, daha fazla üye ile de hareket kabiliyetini sürdürebilmesi için AB içinde yapılması gereken reformlara işaret ediyor.
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares Bueno da İspanyanın ABnin yeni üye kabul etme kabiliyetini tartışmaya açmak istediğini söylemişti. İspanya Dışişleri Bakanı Madridde yaptığı açıklamada, Entegrasyonun bir sonraki basamağını oluşturacak reformlar hakkında düşünmeliyiz. Dış ve maliye politikalarında çoğunluğun oyu prensibi uygulanması buna bir örnek olabilir. Aday ülkelerin Avrupa umutlarını ihmal etmemeliyiz şeklinde konuşmuştu.
Borçlanmadan elektrik piyasasına reform planları
İspanyol hükümeti yıl sonuna kadar AB içinde bir dizi yasal düzenlemeyi tamamlamayı hedefliyor. Euro Bölgesi içinde borçlanma kurallarına ilişkin yeni düzenleme İspanyanın gündemindeki konular arasında. Bunun yanı sıra Avrupa Parlamentosu ile müzakere edilecek olan ABnin dış sınırlarında iltica sürecinin sıkılaştırılması da önemli gündem başlıklarından biri. Elektrik piyasasına ilişkin düzenlemede uzlaşma sağlanması da İspanyanın hedefleri arasında bulunuyor.
İspanya Başbakanı Sanchez de, düzenlediği bir basın toplantısında ABnin Çinden daha bağımsız hale gelmesi, kilit öneme sahip sanayinin Avrupaya yerleşmesi veya Avrupada tutulması gerektiğini söylemişti.
Sanchez, Latin Amerika ve Karayip ülkeleri ile ilişkilerin yeniden canlandırılmasına da odaklanıyor. Bu kapsamda Güney Amerika Ortak Pazarına (MERCOSUR) dahil ülkelerin yanı sıra Şili ve Meksika ile ticaret anlaşmalarının imzalanması öngörülüyor. İspanyadaki seçimlerden önce, 17-18 Temmuz tarihlerinde AB-Latin Amerika zirvesi düzenlenmesi de planlanıyor.
İspanya ülkeyi tanıtmayı da hedefliyor
Dönem başkanlığında İspanyanın selefi İsveç daha tutumlu tavrıyla dikkat çekerken, İspanyol hükümeti bu süreyi ülkenin Avrupa kamuoyuna tanıtmak için de kullanmayı planlıyor. ABnin olağan toplantıları ve yapılacak olan olağanüstü zirve, aralarında Mallorca ve Kanarya Adalarının da bulunduğu 22 farklı yerde düzenlenecek.
İsveç, birkaç istisna dışında toplantıları Stockholm Havalimanı yakınlarındaki fuar alanındaki salonlarda düzenlemişti. Brükseldeki diplomatlar, farklı yerlerde düzenlenecek toplantılarla İspanyanın nasıl parlayacağı veya hedeflerini hayata nasıl geçireceğini konusunda şimdiden değerlendirme yapmanın zor olduğu görüşünde.
2009 yılında Avrupa Bakanı olarak Finlandiyanın dönem başkanlığına tanıklık yapan Alexander Stubb ise, Dönem başkanları gündemi belirlemek ister ama nihayetinde gündemi dönem başkanlığı süresince yaşanan güncel gelişmeler belirleyici olur diyor.
