İranın hafta sonu İsraile düzenlediği misilleme saldırısında İran yapımı insansız hava araçları (İHA) merkezi bir rol oynadı. Tahran, menzili 2 bin kilometreye kadar varan İHAları İsraildeki yüzlerce hedefe gönderdi. İsrail ordusunun verdiği bilgilere göre İran, İsrail topraklarına doğru Cumartesi gecesi yaklaşık 300 İHA ve füze fırlattı. Ancak bu silahların yüzde 99u İsrail ve müttefikleri tarafından düşürüldü.
Ortaya çıkan bu sonuç da İranın saldırısını ciddiyetle mi gerçekleştirdiği yoksa sembolik bir mesaj vermeye mi çalıştığı tartışmasını beraberinde getirdi.
Çalışmalarını İngiltere merkezli Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsünde (IISS), İHA ve füze sistemleri alanında yürüten savunma uzmanı Fabian Hinz, DWye yaptığı değerlendirmede, saldırının yalnızca sembolik nitelikte olmadığını düşünüyor.
Saldırı, İsrailin savunma sistemlerini yok etmeyi amaçlayan, ciddi bir teşebbüstü diyen Hinz, İran hedeflerini tutturmak ve yok etmek istiyordu. Ancak bu pek öyle olmadı. İsrail ve Amerikan savunma sistemlerinin başarı oranı, olağanüstü yüksekti değerlendirmesini yaptı.
İranın caydırma kabiliyeti zarar gördü
İran ise Nisan ayının başında Suriyedeki konsolosluk binasının vurulduğu saldırıdan sorumlu tuttuğu İsraile karşı başarılı bir biçimde misillemede bulunduklarını ilan etti.
İranın devlet televizyonundaki yayınlara katılan bazı uzmanlar, Tahranın saldırısında başarısızlıktan söz edilemeyeceğini, çünkü yalnızca bir güç gösterisinde bulunmanın amaçlanmış olduğunu dile getirdi. İran televizyonları, Tahranın askeri güç kullanmak istese aslında İsrailin savunma sistemlerini aşabilecek kabiliyete sahip olduğu yorumlarına da yer verdi.
Savunma uzmanı Hinzin gözünde başarısızlıkla sonuçlandığı kesin olan operasyon, İran için büyük bir sorun teşkil ediyor. Hinz, İranın caydırıcılığı, tamı tamına İsraile saldırırken kullandığı bu sistemlere bağımlı diyor.
İran Devrim Muhafızlarına yakınlığıyla bilinen haber ajansı Tasnimin aktardığına göre, İranın kullandığı Şahid-136 tipi İHAlara kamikaze İHA adı da veriliyor. Küçük, hafif, ucuz ve radarların sıklıkla tespit edemediği bu İHAlar, yaklaşık 50 kilograma kadar basit bir patlayıcı taşıyabiliyor ve menziliyle İrandan İsraile ulaşabiliyor.
Tahran uzun zamandır kendi İHAlarını kendisi üretiyor
Batının uyguladığı yaptırımlara rağmen Tahran, son 30 yılda İHA programını sürekli olarak geliştirmeyi başardı. İran ordusunun bugün geniş bir İHA cephaneliği bulunuyor.
Çalışmalarını New Yorktaki Carnegie Uluslararası İlişkilerde Etik Konseyinde İHA ve güvenlik teknolojileri araştırmaları alanında sürdüren Holland Michel, DWye yaptığı değerlendirmede, İranın İHA teknolojisini geliştirme adımlarını erken attığına ve 1980li yıllardan bu yana üretim yaptığına dikkat çekiyor.
Michel, İHAlar, füzelerle karşılaştırıldığında mutlak suretle yüksek derecede gelişmiş parçalara ihtiyaç duymuyor. İHAların üretimi için ihtiyaç duyulan teknoloji, herhangi bir yaptırım veya ticaret kısıtlamasına tâbi değil. Örneğin bir İHA üretilirken hobi olarak model uçak yapan kişilerin kullanacağı basit bir pervane kullanılabiliyor diyor.
Michelin verdiği bilgilere göre, teknolojide yaşanan ilerleme nedeniyle İran İHAlarının oluşturduğu tehdit, son yıllarda ciddi biçimde artış gösterdi. İranın artık keskin bir vuruş kabiliyetine sahip İHAları çok miktarda üretebilme kapasitesine sahip olduğunu söyleyen Michel, ABD ordusu veya örneğin İsraili hedef alan her saldırıyla İran rakiplerine, oluşturduğu tehdidi nasıl karşılamaları gerektiğine dair yeni bilgiler vermiş oluyor. Eğer böylesine bir saldırıyı beş yıl önce yaşamış olsaydık, bence yüzde 99luk bir başarı oranını görmemiz mümkün olmayacaktı. Bu bir nevi, kedi fare kovalamacası diye konuşuyor.
Havadan gelen tehlike
Peki İsrail, İrana nasıl karşılık verecek?
İsrail ordusunun sözcüsü Peter Lerner, Pazar günü DWye yaptığı açıklamada, İranın saldırısı başarılı bir şekilde püskürtülmüş olmasına rağmen, İsrailin İrana nasıl bir tepki vereceğine karar verirken devasa bir senaryo yelpazesine karşı hazırlıklı olması gerektiğini söylemişti.
İranın elinde, ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Silah Kontrol Birliği’ne (ACA) göre, Şahab-2 ve Şahab-3 tipi, orta menzilli balistik füzeler bulunuyor. Menzili 2 bin kilometreyi aşan bu füzeler İsraile kadar ulaşabiliyor.
Fabian Hinz, İranlıların yüksek seviyede uzun menzile ve kesinliğe sahip füzeleri bulunuyor. Buna dünyada pek fazla ülke sahip değil. Ancak tabii, ABD ve İsrail gibi askeri hasımlarının, dünyanın en ileri askeri teknolosine sahip olması gibi bir problemleri de var değerlendirmesini yapıyor.
Hinz, ABD ve İsrailin hafta sonu gerçekleşen saldırının ardından Tahranın silah cephaneliği hakkında bilgi toplamış olmasının da muhtemel olduğunu söyledi.