Euronewste yer alan habere göre milyonlarca Amerikalı, 5 Kasım Salı günü Amerika Birleşik Devletlerinin (ABD) 47. başkanını seçmek için oy kullanacak. 2024 ABD başkanlık seçimlerinin, yakın tarihin en çekişmeli yarışlarından biri olması bekleniyor.
Demokratların desteklediği aday Kamala Harris ve Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trumpın kıyasıya yarıştığı seçimin galibi, Ocak 2025te başlayarak dört yıl boyunca Beyaz Sarayda görev yapacak.
Oy kullanma saatleri eyaletten eyalete değişiyor: Indiana ve Kentuckydeki bazı bölgelerde sandıklar yerel saatle 18:00de kapanırken, Alaskada ise yerel saatle 6 Kasım 01:00de kapanacak.
Seçimin galibini belirlemeye yönelik en yakın sonucu seçimlerin hemen ardından yayınlanacak sandık çıkış anketleri gösterecek ama çok sayıda anket firması ve gazetenin seçim tahminleri şimdiden yayınlanıyor.
Anketlerin çoğu Harrisi önde gösteriyor
Çok sayıda eyalette erken oylama çoktan başlamışken, ulusal anket ortalamaları iki liderin başabaş gittiğini gösteriyor.
Önde gelen anket analiz sitesi FiveThirtyEight, Harrisin yüzde 48le 1,2 puan önde gittiğini kaydediyor. Newsweeke göre anket firması, Trumpın olası oy oranını yüzde 46,8 olarak belirledi.
Amerikalı ünlü istatistikçi ve yazar Nate Silverın firması Silver Bulletinine göre de Harris yüzde 48,5; Trump da yüzde 47,4 civarında oy oranına sahip. New York Times da benzer bir sonuç gösteriyor. Gazete, Harrisin yüzde 49, Trumpın yüzde 48 oranında oy alacağını yazıyor.
Perşembe günü yayınlanan HarrisX/Forbes anketi de Harrisi bir puan önde gösteriyor. Buna göre Harris yüzde 49, Trump ise yüzde 48 oy oranına sahip. Ancak ankette olası seçmenlerin onda birinin fikrini değiştirebileceği de ifade edilmiş.
Çarşamba günü yayınlanan son Economist/YouGov anketine göre de Harris, yüzde 49 ile Trumpın (yüzde 47) iki puan önünde. Seçmenlerin yüzde 2sinin kararsız olduğu, yüzde 3ününse diğer adayları desteklediği belirtiliyor.
Salı günü yayınlanan Reuters/Ipsos anketi, Harrisin yüzde 44 ile Trumpın bir puan önünde olduğunu öne sürüyor. Buna göre Trumpın oy oranı yüzde 43 seviyesinde.
Öte yandan önde gelen bir diğer anket firması RealClearPolitics, Trumpın yüzde 48,4 ile Harrisin önünde olduğunu ifade ediyor. Bu verilere göre Harrisin olası oy oranı yüzde 48,1de kaldı. Trump aynı ankette dört yıl önce Joe Bidena karşı karşı kaybettiği seçimde yüzde 7,5 ve Hillary Clintona karşı kazandığı 2016da ise yüzde 4,6 gerideydi.
Trumpı önde gösteren bir diğer anket de CNBC kayıtlı seçmen anketi. Buna göre Trump yüzde 48, Harris ise yüzde 46 civarında oy alacak.
Wall Street Journalın kayıtlı seçmen anketinde de Trumpın yüzde 47yle önde olduğu görülüyor. Gazete Harris için yüzde 45lik oy oranı tahmininde bulunuyor.
İki adayı eşit gösteren anketler de var
İki aday arasındaki dar puan farkı bazı anketlerde tamamen kapanıyor. Bu anketlerde Harris ve Trumpın eşit oy alabileceği görülüyor.
Örneğin 23-24 Ekim aralığında yapılan Emerson College anketi, iki adayın da yüzde 49 oranında oy alacağını göstermişti. Aynı anketin bir önceki hafta yayınladığı tahminlerde Harris yüzde 49, Trump ise yüzde 48 olarak belirlenmişti.
Benzer şekilde cuma günü yayınlanan CNN anketi de iki adayı yüzde 47 ile eşit gösterdi. Ekibin eylül ayındaki anketinde Harris, Trumpın bir puan önündeydi.
Bu sonuçlar, iki adayı eşit gösteren anketlerde Harrisin oy oranının son uğrakta düşüş eğilimi sergilediği anlamına geliyor.
Bahis siteleri ne diyor?
ABDde bahis siteleri de seçim tahminlerinde önemli bir yer kaplıyor. Verilere göre, söz konusu sitelerde bahis oynayanların önemli bir kısmı halihazırda Trumpın kazanacağını düşünüyor.
Cuma günü itibarıyla kripto ticaret platformu Polymarket ve İngiltere merkezli iki büyük bahis platformu Sporting Index ve Betfair Exchangede Trumpın kazanma olasılığı yüzde 59un üzerindeydi.
En büyük ABD borsalarından biri olan Kalshide ise Trumpın kazanma olasılığı 48 saatte yüzde 64ten yüzde 56ya düştü.
Bugüne dek ABD seçimlerinden önceki ayda bahislerin açık ara favorisi olan adayların sadece 1916 ve 1948de kaybettiği görüldü.
Öte yandan bahis piyasaları, Trumpın 2016daki zaferini tahmin edememişti.
Salıncak eyaletlerdeki durum ne?
ABD seçimlerinin kaderini belirleyecek çok önemli bir faktör de salıncak eyalet (swing states) diye tabir edilen, adayların yarışı son derece çekişmeli götürdüğü eyaletler. Bunlar arasında Arizona, Georgia, Pensilvanya ve Wisconsin gibi eyaletler var.
NorthJersey yazarı Amanda Wallace, bu eyaletlerdeki seçim sonucu tahminlerini şöyle özetliyor:
Arizona
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Trump lehine 2,4 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Trump lehine 1,8 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Trump lehine 2,3 puan
Georgia
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Trump lehine 1,8 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Trump lehine 1,9 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Trump lehine 2,6 puan
Michigan
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Harris lehine 0,8 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Harris lehine 1,6 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Harris lehine 0,8 puan
Nevada
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Trump lehine 0,3 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Trump lehine 0,2 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Trump lehine 0,9 puan
Pensilvanya
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Trump lehine 0,7 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Trump lehine 0,6 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Trump lehine 0,3 puan
Wisconsin
- FiveThirtyEight anket ortalaması: Harris lehine 0,6 puan
- 270 to Win anket ortalaması: Harris lehine 0,7 puan
- Real Clear Polling anket ortalaması: Harris lehine 0,3 puan
Clintona karşı Trumpın zaferini Seçiciler Kurulu belirlemişti
Öte yandan, Amerikan seçim sistemine göre adayların aldığı toplam oy oranı başkan seçilmek için yeterli değil.
ABDde başkan ve başkan yardımcısını seçmek üzere halk oyuyla belirlenen 538 seçici üyeden oluşan bir kurul var. Seçiciler Kurulu (Electoral College) adı verilen bu kurul başkanlık seçimlerinden hemen sonra bir defaya mahsus toplanıyor.
Nitekim Trump, 2016 seçimlerinde toplam oy sayısı bakımından rakibi Hillary Clintona göre gerideydi ama Seçiciler Kurulunda 304e 227yle üstünlük sağlayarak seçimi kazanmıştı.
O dönemde seçimin sonucu da anketörleri ve seçim analistçilerini şaşırtmıştı. Zira neredeyse hepsi Clintonın kazanacağını düşünüyordu.
Trump ve müttefiklerinin bakış açısına göre, halk oylamasında anketler ne kadar yakınsa Seçiciler Kurulunu kazanacak kadar çok eyalette oy alma şansı da o kadar artıyor.
FiveThirtyEightin seçim tahminine göre, Trumpın bu yıl Seçiciler Kurulunu kazanma ihtimali daha yüksek.
Anketler ne kadar doğru?
2016 ABD başkanlık seçimlerinde hem ulusal hem de eyalet bazında yapılan anketler, seçim gecesi Demokratların net kazanımlar elde edeceği izlenimi yaratmıştı ancak durum böyle olmadı.
Anket firmaları, o yıl Trumpın kritik eyaletlerdeki desteğini gerçekten de düşük tahmin ettiler. Bununla birlikte, ulusal anket ortalamaları, Clintonın kazandığı halk oylamasına kıyasla oldukça doğruydu.
Ayrıca, 2020deki ulusal anketler daha da büyük bir hata payına sahipti.
Kamuoyu yoklaması sektörünün profesyonel gruplarından Amerikan Kamuoyu Araştırmaları Birliği (AAPOR), 2020 başkanlık seçimleri öncesinde yapılan kamuoyu yoklamalarının son 40 yılın en hatalı anketleri arasında yer aldığını aktardı.
Bu yüzden anket sonuçlarının uzun bir süredir tartışmalı olduğunu belirtmekte fayda var.
Marquette Üniversitesinde hukuk ve kamu politikası profesörü olan ve 2012den bu yana Marquette Hukuk Fakültesi anketini yöneten Charles Franklin, Sorun büyük ölçüde anketlere katılmakta isteksiz olan seçmenlere ulaşma meselesidir, diyor.
Franklin, Euronewse verdiği röportajda, Trumpın destekçilerinin siyasete, medyaya ve anket kuruluşlarına karşı benzersiz bir güvensizlik sergilediğini, bunun da 2016 ve 2020deki yanlışlıklara katkıda bulunmuş olabileceğini söyledi.
