İslam Devleti, Suriye’de elinde kalan son toprak parçasını tutmak için savaşırken, dünya yeni bir sorunla karşı karşıya: Irak ve Suriye’yedeki savaş için bu bölgeye göç eden yaklaşık 40,000 İslam Devleti destekçisi artık evlerine dönüyor. Soufan Center ve Global Strateji Ağı tarafından gerçekleştirilen yeni bir çalışmada ülkelerine dönen 5,600 savaşçının izi sürüldü.
Ancak ülkeler dönenlerle ne yapacaklarına karar vermiş durumda değil. Dönenlerin birçoğu cezaevine konulurken, bazılarıysa rehabilitasyon merkezlerine alınıyor. Bu tür iyileştirme programlarını tasarlamak ve yürütmekse çok zor. Geri dönen kadın ve ebeveynleri Irak ve Suriye’de savaşırken doğan çocuklar içinse toplumsal entegrasyonun önünde farklı engeller bulunuyor.
Dönen savaşçılar doğrudan bir terör saldırısı veya tehditten sorumlu olmasa da, radikalleşme eğilimi taşıyan veya radikalleşmekte olan kişiler onlardan ilham alabilir.
Türkiye 900 savaşçıyla en çok savaşçının dönüş yaptığı ülke. 2014 ve 2017 yılları arasında Türkiye’de yaklaşık 1,500 savaşçı Suriye ve Irak’a gitti. Suudi Arabistan’dan bölgeye giden 3,000’ün üzerinde savaşçıdansa 760 tanesi geri döndü.
Avrupa’ya dönüş yapan 1,200 savaşçıdan 400’ü Birleşik Krallık, 271 tanesi Fransa ve 300 tanesi Almanya’ya döndü. Suriye ve Irak’ta savaşa katılan 3,400 Rusya vatandaşından 400’ü geri dönüyor.
Kuzey Afrika dönüş yapan savaşçıların yoğun olduğu bir bölge. 800 savaşçı Tunus’a, yaklaşık 200 savaşçı da Fas’a döndü.
Rapora göre ABD’ye dönen savaşçı sayısı yedi. Amerikalı Irak ve Suriye’de İslam Devleti’ne katılmaya 250 Amerikalı denedi ve bunlardan 129’u bölgeye ulaştı. 2017 Ağustos’u itibariyle ABD’de İslam Devleti ile olan etkileşimleri dolayısıyla 135 kişi yargılandı, bu kişilerden 77’si hüküm giydi.
George Washington Üniversitesi’nin Aşırıcılık Programı tarafından yürütülen bir diğer çalışmada ise ABD’ye dönüş yapan savaşçı sayısı biraz daha yüksek.
Araştırmacılar ABD’ye dönüş yapan ve 9’u terör suçlamalarıyla tutuklanan 12 kişinin izini sürdü. Araştırmaya göre dönüş yapan savaşçılara yönelik faaliyetlerin ana stratejisi adli ceza yoluyla oldu. Dönenler teröre maddi destek sulamasıyla yargılandı.
2013 yılında Rakka’da başladıktan sonra İslam Devleti, savaş halindeki diğer güçler kendi militanlarını şehirlerin dışına itmeye başladığı 2015 yılının sonuna kadar Suriye ve Irak’ta yeni topraklar kazanmaya devam etti.
2015 sonuna doğru müttefik ülkeler daha sıkı seyahat kısıtlamaları uygulamaya başladı ve bunun sonucunda Irak ve Suriye’ye yabancı savaşçı akışı durma noktasına geldi. 2017 Temmuz’unda İslam Devleti Irak’ta elinde kalan son şehir merkezi olan Musul’dan çekildi. Rakka’nın düşmesiyle İslam Devleti’nin elinde kalan topraklar Suriye’nin Deyrizor kenti, Irak’ın Anbar vilayeti ile farklı bölgelerde biberinden ayrı küçük ceplerde yoğunlaşıyor.
