1991 yılına kadar Sovyetler Birliğinin bir parçası olarak Moskovadan yönetilen 3,7 milyon nüfuslu Gürcistan, uluslararası ilişkilerinde bir dönüm noktasında bulunuyor.
Gürcistanda halk, hükümetin geçen yıl kitlesel gösterilerin ardından rafa kaldırdığı yabancı etkinin şeffaflığı olarak tanımlanan yabancı ajanlar yasa tasarısını yeniden gündeme getireceğini açıklamasından bu yana parlamento binası önünde protesto gösterileri düzenliyor.
Peki Gürcistanda neler oluyor, halk protestoları neyi reddediyor ve bu durum neden ülke için önemli? Bu soruların yanıtlarını öncelikle Yabancı etki ajanları yasası olarak ün salan tasarıda aramak gerekiyor.
Yabancı etki ajanları yasa tasarısı nedir ve kimler istiyor?
Yabancı Etkinin Şeffaflaştırılması kanun tasarısı, fonlarının yüzde 20sinden fazlasını yurt dışından alan tüm kuruluşların yabancı etki ajanı olarak kayıt yaptırması ve buna uymayanların para cezasına çarptırılmasını öngörüyor.
İktidardaki Gürcü Hayali Partisi, Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) 1938 yılında kabul edilen FARAyı (Foreign Agents Registration Act / Yabancı Ajanlar Kayıt Yasası) model aldığını iddia ediyor.
FARA, ABDde faaliyet gösteren yabancı hükümetler, politik gruplar veya bireylerin, Amerikan halkına veya hükümetine karşı faaliyetlerini ve finansman kaynaklarını açıkça bildirmelerini gerektiriyor.
Gürcü Hayali Partisi, yasanın, şeffaflığı teşvik etmek ve yabancılar tarafından dayatılan sözde liberal değerlerle mücadele etmek için gerekli olduğunu öne sürüyor.
Kim, neden karşı çıkıyor?
Gürcistan muhalefeti tasarıyı Rus yasası olarak adlandırıyor ve Kremlinin siyasi muhalifleri bastırmak ve muhalefeti susturmak için kullandığı yasalarla kıyaslıyor.
Rusyada birçok gazeteci, siyasetçi, insan hakları örgütü, çevre grubu, LGBTQ destek ağı ve diğerleri yabancı ajan olarak listelenirken, sosyal medya veya çeşitli platformlarda paylaşım yaptıklarında bu etiketi kullanmak zorunda bırakılıyor.
Keza casusluk çağrışımı yapan yabancı ajan teriminin kullanımı, yetkililerin olumsuz göstermek istediği kişi ve kuruluşlar hakkında şüphe oluşturmak için kullanılabiliyor.
Gürcistanda yabancı ajan yasasını eleştirenler, bunun iktidardaki Gürcü Hayali Partisinin genişleyen otoriter eğiliminin bir parçası olduğunu savunuyor.
Parti son dönemde, seçim kurulu üzerindeki kontrolünü artırmaya yönelik bir yasa çıkardı ve ekim ayında yapılacak seçimler öncesinde de LGBT haklarına yönelik kapsamlı kısıtlamalar önerdi.
Hükümet neden tasarıyı şimdi yeniden gündeme getiriyor?
Parlamentonun hukuk komitesinde görüşülen yasa tasarısı, iktidar partisinin Mart 2023te sunmaya çalıştığı tasarısının neredeyse aynısı.
O zaman da iki gece boyunca süren yoğun protestoların ardından geri adım atılmıştı.
Hükümet şu anda da vatandaşların yasaya karşı çıkmalarının radikal muhalefet tarafından yanlış yönlendirildiğini ve bunu tekrar deneyeceğini öne sürüyor.
Tiflis yönetimi, Batılı ülkelerden gelen eleştirilere yanıt olarak, ülkede faaliyet gösteren STKlardan şeffaflık talep etme hakkına sahip olduğunu belirtiyor.
Keza hükümet, yasanın kabul edilmesi halinde hangi kuruluşların yabancı ajan olacağını belirtmese de sivil toplum kuruluşlarını muhafazakar Gürcistanda popüler olmayan LGBT haklarını savunmakla suçladı.
Batı ve Rusya ne diyor?
ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Gürcistanı, ABnin değerleriyle uyumsuz olduğunu belirttiği tasarıyı geçirmemesi konusunda uyardı.
Gürcistan, aralık ayında ABye aday ülke statüsü kazanarak nihai üyelik yolunda bir adım atmıştı.
Ancak Brüksel, başvurunun Tiflisin reformlarda daha fazla ilerleme kaydetmesine bağlı olduğunun altını çiziyor.
Rusya, Gürcistanda istikrar ve öngörülebilirlik istediğini belirtiyor ve yasanın çıkarılması konusunda komşusuna baskı yaptığını reddediyor.
Kremlin, tasarıya karşı çıkanların bunu bir Rus projesi olarak göstermelerinin de saçma olduğunu dile getiriyor.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, yaptığı açıklamada, Gürcistandaki durumun Rusya karşıtı duyguları kışkırtmak için kullanıldığını ve Kremlinin gelişmeleri
