El Beşir Erdoğanın yakın dostu olan El Beşire yönelik Ülkenin kuzeydoğusundaki Atbara kentindeki ekmek ve benzin zamlarına tepki amacıyla düzenlenen ilk protestodan bugüne kadar ikisi asker en az 10 kişi yaşamını yitirdi.
BBC Türkçede yer alan habere göre örgütsüz biçimde, kendiliğinden gelişen ve hızla ülkenin farklı noktalarına yayılan protestolar 29 yıldır iktidarda bulunan Devlet Başkanı Ömer El Beşirin bugüne kadar karşılaştığı en büyük tehditlerden birisi olarak gösteriliyor.
Protestoları ne tetikledi?
Atbaradaki eylemler bir somun ekmeğin fiyatının bir Sudan poundundan (11 kuruş) üç pounda (33 kuruş) çıkması yüzünden 19 Aralıkta başladı.
Sudanın ekonomisi, ülkenin petrol üretiminin yüzde 75inin gerçekleştiği Güney Sudanın 2011de bağımsızlığını ilan etmesinin ardından toparlanmakta zorlandı.
Ekmek fiyatlarının artmasına devletin sübvansiyonları kaldırması ve buğday ithalatını durdurması yol açtı. Sübvansiyonları sonlandırmak, IMFnin ülke ekonomisini reforme etmek için verdiği tavsiyeler arasındaydı.
Sudan poundu bir yılda değerinin yaklaşık yüzde 90ını kaybederken, ülke Kasım itibarıyla yüzde 70e varan enflasyon oranıyla karşı karşıya kaldı.
Protestocular yolsuzluğun ülkede yönetim sisteminin bir parçası olduğunu ve ülke kaynaklarının kötü idare edildiğini savunarak öfkelerini dışa vurdu.
Sokaklarda El Beşir iktidarının sonlanması için sloganlar atıldı.
Ömer El Beşir, Uluslararası Ceza Mahkemesi savcılığı tarafından üç soykırım, beş insanlığa karşı suç, iki savaş suçu işlemekle suçlanıyor.
Hangi kentlere yayıldı?
Protestoların başladığı Atbara kenti hükümet karşıtı protestoların beşiği olarak biliniyor ve demiryollarının kesişim noktasında bulunuyor.
Eylemler bu kentten Kızıl Denizdeki Port Sudana, doğudaki El Gadariften güneydeki Beyaz Nile, ülkenin orta kesimlerindeki Kuzey Kordofandan başkent Hartuma kadar hızla yayıldı.
Protestocular Atbarada ve bazı diğer kentlerde iktidar partisine ve hükümete ait binaları ateşe verdi.
Hükümetin tepkisi ne oldu?
Hükümet barışçıl protestoları şiddete yönlendiren sabotajcılar olduğunu öne sürdü ve onları suçladı. Parti binalarının yakılmasının arkasında Darfurdaki silahlı isyancıların olduğunu savundu.
22 Aralıkta yetkililer muhalif bir koalisyondan 14 lideri gözaltına aldı, ülkedeki tüm okul ve üniversiteleri kapattı.
Aynı gün hükümet bir sabotaj hücresi olarak adlandırdığı insanları da gözaltına aldı.
Ülkedeki iki özel gazete El Tayyar ve El Ceridenin yayımlanmasını durdurduğu da bölgeden gelen haberler arasında.
Hükümet ayrıca protestoların örgütlenmesini engellemek için sosyal medyaya erişimi yasaklamakla suçlanıyor.
22 Aralıkta ise ordunun sokağa çıkarak stratejik kamu kurumlarını koruyacağını, polislerin tümünün de protestoculara karşı görevlendirileceği açıklandı.
Vatandaşlarının ülkeyi terk etmesi için çağrı yapan Kuveytin büyükelçisi Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.
Muhalefet ne tepki verdi?
Ülkedeki muhalefet partileri ve silahlı isyancılar kitlesel protestoları destekledi ve yaşananları Devlet Başkanı Ömer El Beşirin yıllardır ülkeyi kötü yönetmesine verilen doğal bir tepki olarak niteledi.
22 Aralıkta muhalefette bulunan Ulusal Ümmet Partisinin lideri Sadık el Mehdi, hükümeti halka karşı kaybedeceği bir savaşa girmektense barışçıl yollarla iktidarı devretmeye davet etti.
19 Aralıkta kendi isteğiyle gittiği sürgünden döndükten sonra ilk basın toplantısını düzenleyen Mehdi, protestolarda 22den fazla kişinin yaşamını yitirdiğini öne sürdü.
Öte yandan ülkedeki muhalefet bölünmüş bir halde. Bazı gözlemciler protestocuların hükümete güvenmediği gibi ana akım muhalefet partilerine de güvenmediğini söylüyor.
Bu protestolar El Beşiri devirebilir mi?
Ordunun 23 Aralıkta El Beşiri desteklediğini belirten bir bildiri yayınlamasının ardından ordunun protestocuların yanında yer alıp El Beşirden iktidarı bırakmasını isteme ihtimali sıfıra yakın.
Tecrübeli lider 30 yıla yaklaşan iktidarı boyunca yalnızca kolluk kuvvetlerinin sadakatine güvenerek halk hareketlerini ve silahlı isyanları bastırmayı başardı.
Hükümet bazı zengin Körfez ülkelerinden de destek aldı. Katar Emiri Şeyh Temim El Beşiri telefonla arayarak ekonomik krizdeki ülkeye destek sözü verdi. Bahreyn de dayanışma gösterdiklerini açıkladı.
Öte yandan, önceki protestoların aksine bu protesto dalgası yaygın ve spontane bir halde sürüyor.
