Dünya nüfusunun yeni yıldzı Afrika

Dünyanın gelişmiş zengin ülkeleri nüfustaki sert düşüş eğilimine karşı çare arayışında. Son alarm Japonyadan geldi. Dünyanın en yaşlı ülkelerinden biri olarak bilinen Japonyada 2022 yılına dair açıklanan doğum istatistikleri en olumsuz beklentileri bile geride bıraktı.


Ülke tarihinde doğum sayısı ilk kez 800 binin altına düştü. Bu, ancak sekiz yıl sonra yaşanması öngörülen bir durumdu. Başbakan Fumio Kişida, doğum oranlarındaki düşüşün önüne geçmek için acil önlem çağrısı yaptı, Ya şimdi ya hiç dedi.
125 milyonu aşkın kişinin yaşadığı Japonyada nüfus 14 yıldır düşüş eğiliminde. Ülke nüfusu sadece 2011-2021 yılları arasındaki on yılda 3 milyon kişi azaldı. Nüfusun 2060a kadar 86,7 milyona gerilemesi bekleniyor.

Geçen hafta da Çinden benzer haberler gelmiş, nüfusta 60 yıldır ilk kez düşüş kaydedildiği bildirilmişti. Çinin 2100 yılına kadar şu anki 1,4 milyarlık nüfusunun neredeyse yarısını kaybetmesi ve nüfusun 771 milyona gerilemesi bekleniyor. Dünyanın en kalabalık nüfuslu ülkesi unvanını taşıyan Çinin bu konumunu bu yıl içinde Hindistana devretmesi bekleniyor.

Doğum oranları azalıyor, yaşam beklentisi artıyor
Özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin nüfusundaki erime, tıbbi imkânların gelişmişliği nedeniyle yaşam süresinin uzaması, kadınların çalışma hayatına yoğun katılımı nedeniyle çocuk doğurmayan ya da geç doğuran kadınların sayısının artması, artan yaşam maliyeti gibi faktörlerle yakından bağlantılı.

Gelişmiş ülkelerde yaşam beklentisi ile birlikte yaşlı nüfusun oranı da artıyor.Gelişmiş ülkelerde yaşam beklentisi ile birlikte yaşlı nüfusun oranı da artıyor.
Gelişmiş ülkelerde yaşam beklentisi ile birlikte yaşlı nüfusun oranı da artıyor.Fotoğraf: picture-alliance/dpa
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre dünyada ortalama olarak kadın başına düşen çocuk sayısı 1950lerde beş iken yarı yarıya azalarak 2021de 2,3e düştü. Dünyada ortalama yaşam beklentisi ise 1990dan beri dokuz yıl artarak 2019da 72,8 yıla ulaştı. Yaşam beklentisinin daha da artarak 2050de 77,2 yıla ulaşması bekleniyor.

Sanayi ülkeleri göçe bel bağladı
Almanya gibi sanayi ülkeleri, doğurganlıktaki düşüş ve yaşam beklentisindeki artışa rağmen nüfustaki artışın sürmesini alınan göçe borçlu. BM, önümüzdeki birkaç on yıllık dönemde göçün, yüksek gelirli ülkelerde nüfusu artıran ana faktör olacağı öngörüsünde bulunuyor.

Yunanistan, Polonya, Romanya gibi doğum oranı düşük, ama aynı zamanda az göç alan ülkelerde ise durum daha kritik. BM, Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Sırbistan ve Ukrayna gibi Avrupa ülkelerinde 2050 yılına kadar yüzde 20yi aşan nüfus kayıpları olabileceğine işaret ediyor.

BM projeksiyonlarında Avrupa ve Kuzey Amerikanın nüfusta doruk noktasına 2030ların sonlarında ulaşması ve 70lerin ortasından beri gözlenen düşük doğurganlık oranları nedeniyle nüfusun gerilemeye başlayacağı öngörülüyor.
2100de 10 kişiden 4ü Afrikalı olacak
Avrupa, Amerika ve Asya kıtalarında uzun vadede nüfus gerilerken Afrikanın ise farklı bir tablo çizmesi bekleniyor. Afrika kıtasında şu an 1,4 milyar olan nüfusun 2100 yılına kadar 3,9 milyara yükselmesi öngörülüyor. Bu durumda Afrikada yaşayanların dünya nüfusuna oranı da 2100de yüzde 18den yüzde 38e yükselmiş olacak.

2050ye kadarki dönemde dünya nüfusundaki artış oranının yarısından fazlasını sadece sekiz ülkenin karşılaması bekleniyor. BM bu ülkeleri Kongo, Mısır, Etiyopya, Hindistan, Nijerya, Pakistan, Filipinler ve Tanzanya olarak sıralıyor. Sahra Altı Afrika ülkelerinde nüfusun 2100 ötesinde de büyümeye devam etmesi bekleniyor.

2021 itibarıyla doğumların en yüksek olduğu bölge de kadın başına 4,6 doğumla Sahra Altı Afrika ülkeleri oldu. BM, 2021 itibarıyla dünya genelindeki doğumların yüzde 10unun, yani 13,3 milyon bebeğin, 20 yaşın altındaki kadınlar tarafından dünyaya getirildiğine işaret ediyor.