Dinozorları yok eden 'büyük kışa' asteroit tozu mu neden oldu?

Günümüzden 66 milyon yıl önce bir asteroidin bugünkü Meksika kıyılarına çarpmasının, dinozorlar dahil olmak üzere canlılar dünyasının dörtte üçünün yok olmasına neden olduğu biliniyordu.

Ancak Chicxulub asteroidinin neden olduğu fenomenin tam doğası tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Son teoriler, çarpmanın etkisiyle açığa çıkan sülfürün ya da devasa yangınların yaydığı külün, güneş ışığını engellediği ve dünyayı uzun bir kışa sürüklediği yönündeydi.

Pazartesi günü yayınlanan bir araştırma daha önceki bir teoriye yeni bir soluk getirdi: asteroit tarafından havaya savrulan toz, gökyüzünü uzun süre kararttı.

İnce silika tozu, toz haline getirilmiş kum, atmosferde on beş yıl boyunca kalabilirdi.

Nature Geoscience dergisinde yayınlanan çalışmaya göre, ışık eksikliği ortalama sıcaklıkların 15 santigrat dereceye kadar düşmesine neden olurdu.

1980lerde Luis ve Walter Alvarez adlı baba-oğul bir ekip, bir asteroid çarpmasının Dünyayı tozla kaplayarak iklimi değiştirmesinin ardından dinozorların soyunun tükendiğini öne sürmüştü.

Bu teori, on yıl sonra Meksikanın Yucatan Yarımadasında Chicxulubun neden olduğu devasa kraterin keşfine kadar şüpheyle karşılandı.

Belçika Kraliyet Gözlemevi araştırmacılarından Özgür Karatekin, AFPye yaptığı açıklamada, tozdan ziyade sülfürün iklimi değiştirmiş olabileceği teorisinin zemin kazandığını çünkü bu tozun atmosferde kalmak için doğru boyutta olmadığının düşünüldüğünü dile getirdi.

Uluslararası bir ekip, ABDnin Kuzey Dakota eyaletindeki Tanis fosil alanında bulunan asteroit çarpmasına ait toz parçacıklarını tanımlamayı başardı. Ölçüleri 0,8 ila 8 mikrometre arasında değişiyor.

Araştırmacılar, elde ettikleri verileri günümüzde kullanılanlara benzer iklim modellerine girerek, bu tozun tahmin edilenden çok daha önemli bir rol oynadığını belirledi.

Simülasyonlar, atmosfere salınan toplam madde miktarının dörtte üçünün toz, yüzde 24ünün sülfür ve sadece yüzde 1inin de kurum olduğunu ortaya koydu.

Karatekine göre toz parçacıkları bitkilerde en az bir yıl boyunca fotosentezi tamamen engelleyerek yaşamın feci bir şekilde çökmesine yol açtı.