DW Türkçeden Kayhan Karacanın haberine göre Gezi davasında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilen iş insanı ve insan hakları aktivisti Osman Kavala hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından 10 Aralık 2019 tarihinde açıklanıp 11 Temmuz 2022 tarihinde onaylanan kararın icra süreci gelecek hafta bir kez daha Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi gündemine geliyor.
Konuyu 17-19 Eylül günleri düzenlenecek toplantılarında ele alacak Komitenin Kavala dosyasında gelinen son noktayı inceleyip yeni bir karar alması bekleniyor.
Ayrıca AİHMde Osman Kavala ile ilgili ikinci bir yargı süreci daha başlıyor.
Bu sürece insan hakları alanında faaliyet gösteren George ve Amal Clooneyin kurduğu Clooney Vakfı da katılıyor.
Dava küresel bir boyut kazanacak
Osman Kavala, şu an Bakanlar Komitesi gündeminde olan dosyasına ek olarak hakkında Türk mahkemeleri önünde kesinleşmiş yargı kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) birçok maddesini ihlal ettiği ve AİHM tarafından hükmedilmiş ihlalin sürdüğü temelinde 18 Ocak 2024 tarihinde ikinci kez AİHMye başvurmuştu. Türk hükümetinin bu ikinci başvuruya ilişkin görüş ve savunmasını önümüzdeki günlerde Strasbourga iletmesi bekleniyor.
Türkiye Barolar Birliği, İfade Özgürlüğü Derneği, İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), Uluslararası Hukukçular Komisyonu ve Amerikalı aktör George Clooney ve eşi insan hakları avukatı Amal Clooney tarafından kurulan the Clooney Vakfı gibi gibi kuruluşlar da bu ikinci davaya müdahil olmak için AİHMye başvuruda bulundu.
Clooney Vakfının müdahil olmak için yaptığı başvuru da AİHM tarafından kabul edildi. Vakıf bu kapsamda dava sürecinde AİHMye görüş belgesi iletecek.
Clooney Vakfının destekçileri arasinda Bill ve Melinda Gates Vakfı, Microsoft, Versace Vakfı, Smith Aile Fonu, Amerikan Barolar Birliği ve Uluslararası Barolar Birliği de var.
Müdahil kuruluşlar ikinci dava sürecinde Osman Kavalanın yanında saf tutacak. Bu da ikinci dava sürecinin uluslararası planda daha fazla yankı yapacağı şeklinde okunabilir. İkinci davaya ilişkin olarak AİHM tarafından Strasbourgda bir duruşma düzenlenip düzenlenmeyeceği ve kararın ne zaman açıklanacağı henüz bilinmiyor.
Avrupa Konseyi organları ve ulusal ya da uluslararası kuruluşların AİHM gündemindeki davalara müdahil olma hakları bulunuyor. Bu konuda takdir AİHMye ait.
Kavalanın avukatı Komiteden adım atmasını istedi
AİHMnin kararını uygulamaması sebebiyle Türkiyeyi denetim sürecine alan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesindeki görüşmelere de bu hafta devam edilecek.
Denetim sürecinde bir yandan Türkiye ile kararı uygulaması için son görüşmeler yapılıyor, öte yandan da Ankaranın direncinin devam etmesi halinde bundan sonra hangi adımların atılacağı değerlendiriliyor. AİHSye taraf olması sebebiyle Türkiye, AİHM kararlarını yerine getirmekle yükümlü. Türkiye, kararı uygulamaması halinde Konseyden atılmak da dahil yaptırımlarla karşı karşıya gelebilir.
Kavalanın avukatı, toplantılar öncesi Komiteye gönderdiği tutum belgesinde AİHMnin 11 Temmuz 2022 tarihli son hükmünün uygulanması için Ankaranın şimdiye kadar hiçbir önlem almadığına dikkat çekerek Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin (AKPM) 12 Ekim 2023 tarihli Osman Kavala kararı gereği Tamamlayıcı Ortak Prosedür başlatılması talebinde bulundu.
Tamamlayıcı Ortak Prosedür, Avrupa Konseyi üyesi devletlerin üyelikten kaynaklanan yükümlülükleri ciddi biçimde ihlal etmeleri durumunda önlemler alınması amacıyla AKPM, Bakanlar Komitesi ve Avrupa Konseyi Genel Sekreterinden oluşacak üçlü bir mekanizma şeklinde 2018-2020 yılları arasında tasarlanmıştı.
Prosedür öncelikli olarak ilgili devletle diyalog ve işbirliğini hedefliyor. Bugüne kadar hiçbir üye devlete uygulanmayan prosedür, işletilmesi halinde üç aşamalı bir plana dayanıyor.
Türkiyenin üyelikten çekilmesi talebi gündeme gelebilir
Planın ilk aşaması ilgili devletle üst düzey temaslar öngörüyor.
Bu temaslar sonuç vermezse, ilgili devletin kendisine verilecek süre çerçevesinde somut önlemler alması için Avrupa Konseyi Genel Sekreterliği tarafından bir yol haritası hazırlanması öngörülüyor. Bu aşamanın da sonuç vermemesi halinde üyelikten kaynaklanan yükümlülüklerini ciddi surette ihlal eden devletin temsil hakkından bir süre mahrum edilmesi ve/veya Bakanlar Komitesi tarafından üyelikten çekilmeye davet edilmesi gündeme geliyor.
Komitenin, kendi içinde yeterli çoğunluğu sağlayabilmesi halinde ilgili devleti üyelikten çıkarma yetkisi de bulunuyor.
Kavalanın avukatı, AİHMnin Osman Kavala kararlarının Türkiyede Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından tam ve ivedilikle uygulanması ve Kavalanın ne zaman ve nasıl serbest bırakılacağına dair net bir takvim sunması için Bakanlar Komitesinin Ankaraya çağrıda bulunmasını da istiyor.
Ankaranın tutum belgesi neler var?
Ankara ise Osman Kavala hakkında AYM önündeki bireysel başvuru süreçlerinin devam ettiğini, AYM’nin konu hakkında Adalet Bakanlığından talep ettiği görüşün Bakanlık tarafından 3 Nisan 2024 tarihinde AYMye iletildiğini bildirdi.
Türk hükümeti bu hafta Strasbourga ilettiği tutum belgesinde, Osman Kavala dosyası hakkında Bakanlar Komitesi ile geçen yıldan bu yana devam eden Bakan ve Bakan Yardımcıları düzeyindeki üst düzey temasların sürdüğünü, Avrupa Konseyi Genel Sekreterinin 13 Kasım 2023’te Ankarayı ziyaret ettiğini ve teknik diyaloğun kuvvetlendirilmesi konusunda karşılıklı mutabakata varıldığını kaydetti.
Bakanlar Komitesinin Aralık 2023 toplantısında aldığı karar temelinde ilk üst düzey teknik toplantıların 15 Şubat 2024 tarihinde Ankarada yapıldığını hatırlatan Türk hükümeti, bir sonraki üst düzey teknik toplantıların 24 Ekim 2024 tarihinde gerçekleşeceğini duyurdu.
Ankaranın tutum belgesinde kullandığı bir diğer diyalog argümanı, Osman Kavalanın AKPM Türkiye raportörlerinden Avusturyalı parlamenter Stefan Schennach tarafından bu yıl Haziran ayında cezaevinde ziyaret edilmesi oldu. Kavalayı ziyaret eden ikinci Türkiye raportörü olan Schennach, konu hakkında 24 Haziran ve 11 Eylül günleri AKPM Denetim Komisyonuna brifing verdi.
