İki lider kapsamlı ve limitsiz bir işbirliği anlaşması yapıp, küresel düzende yeni bir çağ ilan ettiler.
Anlaşmada birbirlerine destek sözü verdiler ve NATOnun daha da genişlemesine ve yeni bölgesel ittifakların kurulmasına karşı olduklarını ilan ettiler.
Bu tutum, Washingtonın Çinin daha iddialı tutumuna karşı bir Endo-Pasifik ittifakı oluşturma çabalarına örtülü bir göndermeydi.
Yeni çağ planlandığı gibi gitmiyor
Dünya, kısa bir süre sonra bu yeni çağın ne anlama geldiğini gördü. Anlaşmanın imzalanmasından sadece birkaç hafta, Pekin Kış Olimpiyatlarının kapanış töreninden dört gün sonra, Putinin tankları Ukraynaya girdi.
Rus paraşütçüler Kiev yakınlarına indirilirken ve bir Çin uçak gemisi Tayvan Boğazında seyrederken, Putin ve Şi kısa bir süreliğine hükümran göründüler. Dünya, şoke olmuş ve inanamayan bir halde olanları izlei.
Şimdiyse, Putinin savaş makinesi tekler ve Rus ekonomisi uluslararası ambargolardan darbe yerken, Şinin planları da iyi gitmiyor gibi görünüyor.
Uzmanlar Pekinin Rusya yanlısı söyleminden uzaklaşmasını, Tayvan konusundaki söylemini yumuşatmasını, radikal ekonomi politikalarından geri adım atmasını ve ülke genelinde süren Covid kapanmalarını, Devlet Başkanı Şi için büyük siyasi yenilgiler olarak görüyor.
Şinin, bu sonbaharda 20. Çin Komünist Partisi Kongresinde üçüncü kez devlet başkanlığına getirilmesi bekleniyor. Uzun süredir Çini izleyen Eski Avustralya Başbakanı ve Asya Topluluğu Başkanı Kevin Rudd, birçok kez Şinin 2020ler boyunca ve 2030ların başları boyunca Çinin lideri, bazı uzmanlara göre de ömür boyu devlet başkanı olarak kalmaya kararlı olduğunu söylüyor.
Ancak tarihi perspektiften bakacak olursak, süregiden siyasi yenilgiler otokratik liderler için pek iyi haber değil.
Ters esen rüzgarlar
Freeman Chair Çin Araştırmalarından June Blanchette, geçtiğimiz günlerde Foreign Policy dergisindeki yazısına, Pekinin Rusyanın Ukraynayı işgalinden önceden haberi olup olmadığından bağımsız olarak, Şinin işgalden günler önce Putin ile limitsiz ortaklığa girmesinin iktidarda geçirdiği yaklaşık 10 yıldaki en büyük dış politika fiyaskosu diye tanımladı.
Bu tespit, Çinin içindeki bazı kişilerde, hatta resmi çevrelerde bile yankı buldu.
Yönetici elitlere karşı nadiren görülen bir karşı çıkışla, hükümetle bağlantılı akademisyen Hu Wei hem Çince hem de İngilizce yazdığı yazıda, Pekine Rusya yanlısı politikasını gözden geçirme çağrısı yaptı.
Yazıda, Çin liderini doğrudan eleştirmekten kaçınılsa ve sadece Çinin ulusal çıkarları argümanı perspektifinden bakılsa da, internet sitesi derhal bloke edildi. Ancak yazıya Çin dışından hala erişilebiliyor.
Uluslararası politika fiyaskoları dışında Şinin ortak refah diye tanımladığı, özel sektör aleyhine devlet sektörünü önceleyen radikal ekonomik politikalarında da gerileme var.
Uluslararası haber ajanslarının hepsi, son aylarda Çin ekonomisindeki büyük yavaşlamayı ve yabancı sermaye çıkışlarını bildiren haberler yaptılar.
Şi ve hükümetinin, bu durum karşısında ekonomiyi istikrara kavuşturmak ve piyasaları yatıştırmak için bazı en radikal ekonomi politikalarını yumuşattığına dair işaretler var.
Bridgewaterın kurucusu ve Eş Yönetim Kurulu Başkanı Day Dalio gibi uzun süredir Çine yatırım yapan isimler, Çin hükümetinin ekonomik sorunlarla başa çıkabileceğine olan güvenlerini dile getirirken, bazıları da kuşkularını ifade ediyor.
Çinde görev yapmış eski İngiliz diplomat, yatırım bankacısı ve yazar Roger Garside, BBCye yaptığı açıklamada, Çinin hızla yaşlanan nüfus, büyük bir ekonomik eşitsizlik, yolsuzluk, yapısal ekonomik dengesizlikler, gayrimenkul balonu ve hatta çevre kirlenmesi gibi sorunlarla karşı karşıya olduğunu söylüyor. Garsidea göre bu sorunlar sadece reform ve hukukun üstünlüğünün tesis edilmesiyle çözülebilir.
Garside, Şinin Mao-dönemi totaliter kontrol yöntemine geri dönme çabasının, sadece fiyaskoyla sonuçlanabileceğini vurguluyor.
Sıfır-Covid başarısı ve fiyaskosu
Tüm bu fiyaskolar ve geri adımların arasında, Devlet Başkanı Şiye siyaseten belki de en çok zararı veren Sıfır-Covid oldu. Çünkü bir çok kez, durumun kontrolü altında olduğunu bizzat doğrulayarak, kişisel prestijini ortaya koymuştu.
Ocak 2020de Çin lideri 9 milyon kişinin yaşadığı Wuhan kentinin kapatılmasını ilk emrettiğinde, dünya inanamamıştı.
Bu en ilk Covid önlemleri kısa süre içinde tüm dünyada kopyalandı.
Kapanalar ve ardından gelen Sıfır-Covid politikası, kısa sürede Çinin Covid başarısının alamet-i farikası haline geldi. Çin medyasında Çinin etkinliği ve işlevsiz Batı karşısındaki üstünlüğü olarak gösterildi.
Sıfır-Covid politikası uluslararası seyahatlere çok sıkı bir kısıtlama, yerel karantina kuralları ve testlerin sert bir şekilde uygulaması anlamına geliyordu.
Bir süreliğine işe yaradı ve çok işe yaradı. Politika sayesinde yaşamlar kurtuldu ve Çin ekonomisi rayına oturduldu.
İronik bir şekilde Devlet Bakanı Şinin şimdiye dek başarılı olan modeli, dünyanın geri kalanı toparlanır ve covid kapanmalarından çıkarken, Çin ekonomisine büyük zarar verdi.
Çinde bulaşma oranı uzun süredir gerçekten düşük ve halkı aşılanmaya teşvik eden pek bir şey yok.
Aşıya karşı tereddüt yaygın ve aşılananlara bile devlet propagandası dezenformasyon nedeniyle, birçok kişi Batının daha ileri mRNA aşılarının güvenli olmadığına inandı.
Birçok kişi, ülkede üretilen inaktif aşıları tercih etti. Uluslararası veriler, inaktif aşıların Delta ve Omicron gibi daha bulaşıcı yeni varyant dalgalarına karşı daha az etkili olduğunu açıkça gösteriyor.
Çin hükümeti geçen yıldan bu yana sessizce onaylar ve hatta bazı Batılı aşıları ithal ederken, birçok kişi Hong Kongtan Şangaya dek ülkeyi etkileyen son Covid dalgasına karşı işe yaraması için çok geç kalındığını söylüyor.
Hong Kong Çin Üniversitesinden Zheng Michael Song, Covin kısıtlamalarının Çine ayda en az 46 milyar dolara, bir başka deyişle GSYİHnin % 3,1ine mal olduğunu tahmin etti. Çinin ekonomik kalbi Şangay tam kapanmaya giderken, maliyet daha da artacak.
