BBC Dünya Servisi’nden Sohrab Zia’nın haberi;
Haklarında tutuklama kararı verilen zanlıların ciddi şekilde darp edildikleri görülüyordu.
İşkence içeren sorgulama anlarına ait videoların Rus güvenlik güçleri tarafından sızdırıldığı bildiriliyor. Şüphelilerden en az birine elektrik verildiğine yönelik haberler de çıktı.
Yüzünde büyük bir şişlik olan Şemseddin Ferridun adlı zanlı, diğer iki vatandaşını saldırıya dahil etmekle de suçlanıyor.
25 yaşındaki Şemseddin’in ailesinin Tacikistan’da yaşadığı bölgeyi ziyaret ettim.
Ailenin evi, başkent Duşanbe’nin yaklaşık 40 km kuzeybatısındaki Loyob köyünde bulunuyor.
Bu köydeki gençler çoğunlukla tarım ve inşaatçılık yapıyor.
Köylüler, saldırının hemen ertesi günü, Tacik güvenlik güçlerinin köye geldiğini ve Şemseddin’in babasının sorguya götürüldüğünü anlatıyor.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir köylü, bana, Şemseddin’in, Rusya’ya 6 ay önce göç ettiğini söyledi.
Aynı köyden daha önce de çok sayıda kişi Rusya’ya çalışmaya gitti.
Birçok Tacik, ülkedeki düşük ücretlerden ve yüksek işsizlikten Rusya’ya giderek kurtulmaya çalışıyor.
Tacik yetkililere göre geçen yıl Rusya’ya 652 binden fazla kişi gitti. Ancak Rus yetkililer bu sayının milyonlar olabileceğini kaydediyor.
Aynı köylü Şemseddin’in 3 ay sonra Rusya’dan Türkiye’ye gittiğini ve Mart ayı başlarında Rusya’ya döndüğünü söylüyor.
Birçok Tacik vize parası ödememek için bu yönteme başvuruyor.
Köyde konuştuğum kişiler, 25 yaşındaki Şemseddin’in böyle bir “terör saldırısı” gerçekleştirebileceğine inanmıyorlar.
İnternette Şemseddin’in sorguya çekildiği görüntüleri izlediğini anlatan bir köylü, “Güvenlik memurları onu o kadar dövmüş ve işkence etmiş ki, Lenin’in öldürdüğünü bile söyleyebilirdi” diyor.
Rus güvenlik servisleri tarafından sızdırıldığı düşünülen 3 dakikalık videoda, Şemseddin saçından tutuluyor ve bir askerin çizmesine bastırılıyor.
Rusça konuşan genç erkek, Moskova’daki saldırıyı 500 bin ruble (yaklaşık 176 bin TL) karşılığında gerçekleştirdiğini söylüyor.
Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, saldırıyı “utanç verici ve korkunç bir olay” olarak tanımladı. Rahman, anne babalara çocuklarını radikal grupların etkisinden koruma çağrısı yaptı.
Rahman, “Tacik ulusunun itibarını lekelemesine izin vermeyin” dedi.
IŞİD, Moskova saldırısının sorumluluğunu üstlendi ve kendi kanalları üzerinden olayın videosunu yayınladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, cihatçılara Batı ve Ukrayna istihbaratının yardım ettiğini iddia ediyor. Kiev yönetimi ise bu iddiayı “saçmalık” olarak tanımlıyor.
Tacik lider Rahman, saldırıyı kınamak için Pazar günü Putin’le telefonda görüştü ve konuşmada “Teröristlerin milliyeti, vatanı ve dini yoktur” mesajını verdi.
Ancak Rusya’da Orta Asya kökenli göçmenlere karşı sesler yükseliyor.
Putin’in önemli bir müttefiki olan Rus siyasetçi Sergey Mironov, “ulusal güvenliği güçlendirmek” için Orta Asya ülkelerinden gelen insanlara vize uygulanması çağrısı yaptı.
IŞİD, Tacikleri nasıl örgüte katıyor?
Son yıllarda IŞİD’e katılan Tacik vatandaşlarının çoğu, Rusya’da çalışan göçmen işçilerden oluşuyor. Örgütün bu işçilere sosyal medya veya Telegram gibi mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla ulaştığı ifadelere yansıdı.
IŞİD’e katıldığını itiraf eden bazı kişiler sosyal medya üzerinden kendilerine para vaat edilerek yaklaşıldığını iddia etti.
Tacik hükümeti, örgütün en güçlü olduğu 2014-2016 yılları arasında IŞİD’e katılan 2 bin vatandaşının çoğunun Rusya’da örgüte katıldığını savunuyor.
Duşanbe merkezli düşünce kuruluşu Afganistan Araştırmaları Merkezi’’nin direktörü Kasım Şah İskandarov, Orta Asya ülkelerinden Rusya’ya giden göçmen işçilerin radikal grupların etkisine girmeye daha yatkın olduğunu düşünüyor.
İskandarov, IŞİD’in, hem Taciklerin hem de Rusların vizesiz seyahat edebildiği Türkiye’de örgüte üye kazandırmaya çalıştığını da savunuyor.
Göçmen işçiler Rusya’ya girdikten sonraki üç ay içinde oturma ve çalışma iznine başvurmaları gerekiyor. Bu iznin maliyeti yaklaşık 430 dolar.
Bazı göçmenler, 3 aylık süre dolmadan Rusya’dan ayrılarak, giriş çıkış yapmak için Türkiye’ye gidiyor.
İskandarov, IŞİD’in ana üssünün Afganistan’da olduğuna ve birçok Tacik’in orada “beyninin yıkandığına” inanıyor.
Afganistan’ın rolü
Tacikistan’ın Afganistan’la sınırı bulunuyor.
Raporlar, Taliban’ın Ağustos 2021’de iktidarı yeniden ele geçirmesinden bu yana Afganistan’da IŞİD ve El Kaide gibi örgüt ve grupların varlığının güçlendiğini gösteriyor.
Birleşmiş Milletler’in konu ile ilgili raporunda, Afganistan’daki ‘terörist gruplar bölgesel güvenliği baltalayan bir faktör” olarak değerlendiriliyordu.
Tacikistan 6 eski Sovyet Cumhuriyeti ile birlikte bir askeri ittifak olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün üyesi.
Rusya’nın girişimi ile kurulan ittifakta, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, ve yakın zamanda üyeliğini askıya alan Ermenistan yer alıyor.
Örgüt geçen ay, Tacikistan’ın güney sınırlarındaki IŞİD savaşçılarının sayısında bir artış gözlemlediğini açıklamıştı.
Askeri ittifaka göre, radikal gruplara ait eğitim kampları ağı genişliyor ve yabancı savaşçıların çoğunluğu Afganistan’ın Tacikistan sınırındaki kuzey bölgelerinde yoğunlaşıyor.
Tacikistan bağlantılı IŞİD saldırıları:
14 Ağustos 2023 : İran’daki silahlı saldırıda bir kişi öldü. Ana şüpheli Tacikistan vatandaşı.
03 Ocak 2024 : İran’ın güneyindeki intihar saldırısında en az 89 kişi öldü. Saldırıda iki Tacikistan vatandaşı da yer aldı.
28 Ocak 2024 : Türkiye’de Katolik kilisesine düzenlenen saldırıda bir kişi öldü. Şüphelilerden biri Tacikistan vatandaşıydı.
