DWde yer alan habere göre Ankara ile Avrupa Konseyi arasında siyasi ve diplomatik krize neden olan Osman Kavala dosyasında yeni bir evreye giriliyor. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararı gereği Osman Kavalanın serbest bırakılmaması halinde Eylül 2023ten itibaren Ankaraya yönelik olası yaptırımları görüşmeye başlayacağını bildiren bir karar aldı.
Karar, Avrupa Konseyine üye devletlerin bu hafta Strasbourgda düzenlenen AİHM gündemli toplantısında alındı. Kararda, Eylül ayında düzenlenecek bir sonraki AİHM gündemli toplantıda görüşülmek üzere 12 Temmuz 2023 tarihine kadar değişik önlem seçenekleri hazırlaması için Bakanlar Komitesi sekreteryasına yetki verildi.
AİHM kararlarının uygulanışının denetleyicisi olan Bakanlar Komitesi, Osman Kavala dosyasında ilk defa Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 46ncı maddesinin 5inci paragrafına atıfta bulundu. Bu paragraf, Sözleşmeye taraf devletlerin, taraf oldukları bir davada kesinleşmiş karara uyma taahhütlerinin yerine getirilmediğinin tespit edilmesi halinde, gerekli önlemlerin Bakanlar Komitesi tarafından alınmasını öngörüyor.
Yaptırım yerine önlem terimini kullanan Bakanlar Komitesi, Kavalanın Eylül ayına kadar serbest bırakılmaması durumunda sekreterya tarafından hazırlanan seçenekleri değerlendirecek. Bu seçenekler arasında Avrupa Konseyinin Türkiyede Dışişleri ve Adalet Bakanlıkları ile uyarı niteliğinde üst düzey temas kurması, Türkiye Adalet Bakanlığından üst düzey bir yetkilinin Bakanlar Komitesine açıklamada bulunmaya davet edilmesi, Osman Kavala konusunun Avrupa devletleri tarafından Ankara ile temaslarda ısrarla gündeme getirilmesi gibi önlemlerin yer alması bekleniyor.
Yaptırım süreci başlar mı?
Ancak sekreteryanın bunlarla yetinmeyerek, Tamamlayıcı Prosedür olarak tanımlanan ve Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ve Avrupa Konseyi Genel Sekreterinin dahil olacağı üçlü grup üzerinden Türkiyeye yönelik olası yaptırımların görüşülmesini tetikleyici bir seçenek önermesi de gündemde. Bunun da, AİHMnin Osman Kavala kararının yerine getirilmemesi halinde, Türkiyenin Avrupa Konseyi üyeliğinin askıya alınmasına ya da sonlandırılmasına kadar gidebilecek bir yaptırımlar süreci başlatabileceği söyleniyor.
Bakanlar Komitesi Kavala dosyasında Ankara ile diyalog amacıyla geçen yıl sonbaharda kimi üye devletlerin büyükelçilerinden oluşan bir Temas Grubu oluşturmuş, Türkiye Adalet ve Dışişleri Bakanlıklarının üst düzey yetkilileri Temas Grubu ile görüşmüş, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin Türkiye raportörleri de bu yıl başında Kavalayı cezaevinde ziyaret etmişti.
Ancak Ankara bu girişimlere rağmen Kavala dosyasındaki çizgisinden vazgeçmedi. AİHM kararının uygulandığını savunan Türk hükümeti, İstanbul Ağır Ceza Mahkemesinin 25 Nisan 2022 tarihli ağırlaştırılmış hapis cezası hükmünün ardından Kavalanın AİHM kararıyla bağlantısı olmayan başka bir davada hükmen tutuklu olduğunu ve Anayasa Mahkemesi önündeki bireysel başvurusu sürecinin devam ettiğini söylüyor.
Her türlü seçenek masada
Bakanlar Komitesinin bu hafta aldığı karar Strasbourg kulislerinde Artık her türlü seçeneği değerlendiriyoruz ifadeleriyle yorumlanıyor. Bir devletin Avrupa Konseyi üyeliğine son verilmesinin tabu olmaktan çıktığını belirten kaynaklar, Ukraynayı işgali nedeniyle Rusyanın Mart 2022de Avrupa Konseyi üyeliğinden çıkarıldığını hatırlatıyor.
AİHM, 10 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı ilk kararında, Kavalanın makul şüphe olmadan, insan hakları faaliyetlerini durdurmak amacıyla tutuklandığı sonucuna varmış, kendisine yönelik tedbirlerin makul şüphenin ötesinde gizli bir amaç taşıdığını belirtip, tutukluluğunun sonlandırılması için derhal salıverilmesine hükmetmişti.
Karar gereği Kavalanın serbest bırakılmadığı tespitinde bulunan Bakanlar Komitesi konuyu bir kez daha AİHM gündemine taşımış; AİHM, 11 Temmuz 2022 tarihli Büyük Daire kararında, Türkiyenin 10 Aralık 2019 tarihli Kavala kararına uyması yönünde AİHSnin 46ncı maddesinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediği sonucuna varmıştı.
