Hegseth, bu açıklamayı Suudi Arabistanda Rusya ve ABD heyetleri arasındaki görüşmeler devam ederken yaptı. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance de Münih Güvenlik Konferansında Avrupanın kendi savunması için büyük bir adım atması gerektiğini vurguladı.
Bu keskin politika değişikliği, Avrupa liderlerini alarma geçirdi ve Pariste Rusya-Ukrayna savaşını ve kıtanın güvenliğini konuşmak üzere acil bir toplantı düzenlendi. Bu, Avrupanın güvenliği için ABDye ne kadar bağımlı olduğu ve tek başına ayakta kalıp kalamayacağı sorularını da beraberinde getiriyor.
ABDnin Avrupa ile güç birliği yapmasının sebepleri neydi?
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) 1949 yılında eski Sovyetler Birliğinin Avrupadaki genişlemesini engellemek amacıyla kuruldu. ABD, ekonomik ve askeri açıdan güçlü bir Avrupayı Sovyet yayılmasını önlemede hayati bir unsur olarak gördü ve 2. Dünya Savaşının yıkıcı etkilerinden sonra Avrupa ülkelerine büyük çaplı yardım sağladı. Bugün bazı Doğu Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere, 32 üyeden oluşan NATOda ülkeler, birine saldırı olması halinde diğerlerinin onu savunması gerektiği konusunda anlaşmış durumda.
Ancak son gelişmeler doğrultusunda 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupa için oluşturulan güvenlik mimarisi risk altında. ABD hâlâ NATOnun bir parçası, ancak Avrupa liderleri, artık ABDnin yardımına güvenemeyebileceklerinden endişe ediyor.
Avrupa ülkelerinin savunma harcamaları ne kadar?
NATO, üye ülkelerin milli gelirlerinin (GSYİH) en az yüzde 2sini savunma harcamalarına ayırmasını istiyor. NATOnun 2024 tahminlerine göre, Polonya üst üste ikinci yıl en fazla harcama yapan ülke oldu ve GSYİHsinin yüzde 4,1ini savunmaya ayırdı. Estonya yüzde 3,4 ile ikinci sırada yer alırken, ABD yüzde 3,4 ile üçüncü sırada bulunuyor ve son on yıldır bu seviyede harcama yapıyor. Birleşik Krallık ise yüzde 2,3 ile dokuzuncu sırada yer alıyor. Avrupa ve Kanadadaki NATO üyelerinin ortalama harcaması yüzde 2 olarak tahmin ediliyor.
Avrupa Ordusu kurulabilir mi?
ABDnin yardımları çekme ihtimaline karşılık Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, bir Avrupa Ordusu kurulması çağrısında bulundu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron uzun süredir Avrupanın ABDye bağımlılığını azaltmak için kendi askeri gücünü oluşturmasını destekliyor. Ancak bu fikir, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Şefi Kaja Kallas tarafından hızla reddedildi.
Kent Üniversitesinden Uluslararası İlişkiler Profesörü Richard Whitman, Avrupadaki NATO ülkelerinin Rusya gibi bir güce karşı savunma oluşturmaya yetecek kadar varlıklı olduğunu ancak asıl sorunun örgütlenme olduğunu söylüyor. Surrey Üniversitesi Avrupa ve İngiltere Merkezinin Kurucu Direktörü Prof. Amelia Hadfielda göre, Avrupa Ordusunun Rusya gibi bir güce karşı kendini savunabilmesi tamamen ihtimal dışı.
Avrupanın geleceği için ne anlama geliyor?
Avrupanın askeri kapasitesindeki boşluklar nedeniyle birçokları ABDnin güvenlik desteğini çekme tehdidinden endişe ediyor. Eski NATO yöneticisi Camille Grand, Avrupalı ülkelerinin, sürdürülebilir ve kolektif bir ordu oluşturabilmek için harcamalarını ciddi şekilde artırmaya devam etmek zorunda kalacağını söylüyor. Bazıları ise Rusyanın ABDnin ilgisini başka yöne kaydırmasını test edip etmeyeceğinden endişeli.
Prof. Whitman, Avrupanın ABD olmadan askeri olarak güvende olmasını hayal etmek zor diyor. NATO, kurucu üyesi olmadan kim olduğunu çok hızlı bir şekilde belirlemek zorunda kalacak.
