Seattle kentindeki ABD Washington Eyaleti Batı Bölgesi Mahkemesinde açılan dava, Amazona yönelik uzun yıllardır devam eden soruşturmanın bir sonucu. Dava aynı zamanda yaklaşık 30 yıllık geçmişe sahip Amazona karşı verilen en ciddi hukuk mücadelelerinden biri.
Federal Ticaret Komisyonunun basın açıklamasına göre hem komisyon hem de davacı 17 eyalet, mahkemeden, Amazonun yasalara aykırı uygulamalarını engelleyecek ve ”rekabeti yeniden sağlamak için elindeki tekel kontrolünü” gevşetmesini sağlayacak bir karar almasını talep ediyor.
FTC ve 17 eyalet, Amazonun ürünlerde indirim yapılmasına karşı uygulamalarla rekabeti engellediği iddiasında bulunuyor. Buna göre firma, satıcıları Amazon dışındaki sitelerde sattıkları ürünler için daha düşük fiyatlandırma yapmaktan caydıran uygulamalarda bulunuyor. Bu iddialar, California eyaletinin geçen yıl açtığı başka bir davadaki suçlamalarla örtüşüyor. Yapılan şikayete göre Amazon, başka sitelerde daha düşük fiyata satışa sunulan ürünlerin listesinin tüketicilerin önüne çıkmasını engelliyor.Yapılan şikayette ayrıca Amazonun ilgili arama sonuçlarının yerine reklamları öne çıkararak tüketici deneyimine zarar verdiği, kendi markalarının diğer ürünlere kıyasla daha yüksek kaliteli olduğu önyargısı kullandığı, satıcıların toplam gelirlerinin neredeyse yarısını Amazona ödemeye zorladığı iddiaları da bulunuyor.
Federal Ticaret Komisyonu (FTC) Başkanı Lina Khan, yaptığı açıklamada, ”Şikayetler, Amazonun tekelleşen konumunu sömürerek, platformunda alışveriş yapan on milyonlarca Amerikalı aile ve tüketiciye ulaşmak için Amazona güvenen yüzbinlerce şirket için fiyatları yükselterek ve tüketici deneyimini kötüleştirerek kendini nasıl zenginleştirdiğine ilişkin ayrıntılı suçlamaları içeriyor” dedi.
Birçokları, bulut bilişim alanında egemen bir güç olan, süpermarket ve sağlık hizmetleri gibi alanlarda da varlığını pekiştiren Amazonun bölünmeye zorlanıp zorlaşmayacağını merak ediyor. Khan, gazetecilere verdiği brifingde, Amazonun parçalanmaya zorlanıp zorlanmayacağına ilişkin soruları yanıtsız bırakarak ”Bu aşamada daha çok sorumluluk üzerinde duruyoruz” dedi.
Bazı tahminlere göre Amazon, e-ticaret piyasasının yüzde 40ını kontrolü altında bulunduruyor. Amazon platformunda yapılan satışların büyük çoğunluğu, küçük ve orta ölçekli şirketlerle bireylerden oluşan bağımsız satıcılar tarafından gerçekleştiriliyor. Amazon, bu satıcılara platformuna erişim sağlamalarının karşılığında referans ücretleri ve reklamlar aracılığıyla milyarlarca dolar kazanç elde ediyor.
Üçüncü şahıs satıcıların çoğunluğu, envanter depolamak ve ürünleri tüketicilere göndermek için Amazonun tesislerini kullanıyor. Bu hizmetten yararlananların ödediği ücretleri sürekli arttıran Amazon, kısa süre önce bu hizmeti kullanmayanlara bir başka ücret uygulaması başlatmış, ancak şiddetli eleştiriler üzerine uygulamayı kaldırmıştı.
Amazon, geçen çeyrekte üçüncü şahıs hizmetlerinden 32 milyar 300 milyon dolar gelir elde ettiğini açıkladı. Antitröst kurumu Institute for Local Self-Reliancea göre Amazonun üçüncü şahıslardan aldığı ücretler, Amerikalı satıcılara bu yılın ilk yarısında gelirlerinin yüzde 45ine mal oldu. 2020de bu oran yüzde 35, 20014teyse yüzde 19du.
Amazon ayrıca uzun zamandır satıcı verilerini değerlendirerek, kendi rakip ürünlerini geliştirip daha sonra bunları sitede öne çıkararak, platformunda satış yapan firmaların işine zarar verdiği suçlamalarıyla da karşı karşıya.
Amazondan davaya ilişkin yorumda bulunması talebine henüz yanıt gelmedi.
Davanın başarılı olması, 2017 yılında Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi olduğu sırada yayınladığı ”Amazonun Antitröst Paradoksu” başlıklı akademik çalışmasıyla adını duyuran ve büyük teknoloji firmalarını sık sık eleştiren FTC Başkanı Khan için önemli bir kazanım anlamına gelebilir. Amazon, 2021 yılında, Khanın daha önceki eleştirileri nedeniyle FTCnin şirket aleyhine açtığı soruşturmalara müdahil olmaması için çaba göstermiş ancak başarılı olamamıştı.
