Romanyalı Mara Berlindeki bir reklam şirketinde iş bulduğunda hayallerinin gerçekleştiğini düşünmüş. 30 yaşındaki Mara, İngilteredeki üniversite eğitimi ve birkaç yıllık iş tecrübesinin ardından nihayet hedefine ulaştığı hissine kapılmış. Almanyaya geldiğimde kendi kendime, İşte şimdi yeni hayat başlıyor dedim. Batıda gerçek anlamda yaşayabileceğimi düşünüyordum, emekliliğime kadar burada kalacağımı....
Yaklaşık bir yılın ardından Maranın sevinci, yerini hayal kırıklığına bırakmaya başlamış. Kendisini yalnız hisseden Mara, arkadaşlıklar kurmakta zorlandığını anlatıyor. Bunun nedenlerinden biri de dil engeli. Bükreşte Almanca kursuna giden Mara iş hayatında ise sadece İngilizce iletişim kurmuş. Yavaş konuşulduğu sürece ne dediklerini anlıyorum. Kahve sipariş edebiliyorum ama Almancam detaylı bir konuşma yürütebilecek seviyede değil henüz diyor.
Bürokrasi ile mücadele
Maranın çalıştığı şirket pandemi döneminden sonra da evden çalışma uygulamasını sürdürme kararı almış. İş arkadaşlarını sadece bilgisayar ekranı aracılığıyla gören Mara, Bu beni oldukça yıprattı. Hafta sonları ise daha da kötü; dışarı çıkıp çıkmayacağımı ve çıksam da kiminle görüşebileceğimi bilmiyorum diyor.
Berlinde bir ev bulmanın zorluğunun yanı sıra sadece Almanca konuşulan Alman resmi dairelerindeki işlerini halletmesi de hiç kolay olmamış. Mara memurların hangi belgeleri talep ettiğini anlamakta dahi zorlanmış. Tabii ki Almanyadaki insanlardan Almanca konuşmamalarını isteyemem. Bunu hiçbir zaman yapmam diyor. Ancak Maranın İnglizce bilip bilmedikleri sorusuna da genelde hızlıca hayır yanıtı verilmiş. Mara, Biraz açıklık ve esneklik yardımcı olurdu diyor.
Almanyada yabancıların işi kolay değil
Mara bir istisna değil. Tübinger Uygulamalı Ekonomi Araştırmaları Enstitüsünün Facebookta 1.900 kişi üzerinde yaptığı bir araştımaya göre, yabancı çalışanların sosyal entegrasyon konusundaki şikayetleri büyük. Avrupa dışındaki ülkelerden gelen nitelikli göçmenlerin üçte ikisi Almanyada etnik kökenleri nedeniyle ayrımcılık yaşadıklarını ifade ediyor.
Yabancı çalışanlar, mesleki niteliklerinin Almanyada tanınmadığı eleştirisinde de bulunuyor. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden gelmeyen göçmenler için Almanyanın sert ikamet hukuku da problemlerden birini oluşturuyor.
İş gücü geliyor ama hızlı bir şekilde gidiyor
Bütün bunlar Almanya için ciddi sonuçlar doğuruyor. Berlindeki Humboldt Üniversitesinde öğretim görevlisi olan göç araştırmacısı Naika Fourutan, Sosyal Demokrat Partinin (SPD) konuyla ilgili konferansında yaptığı konuşmada, Almanyaya gelen yabancı nitelikli iş gücünün geldiği gibi gitmesinin artık istatistiksel bir gerçeklik olduğunu ifade etti. Uzman, yüksek nitelikli göçmenlerin ise Almanyayı hiç tercih etmediğine dikkat çekti.
Bertelsmann Vakfının OECDye üye 38 ülke verilerini değerlendirdiği araştırmaya göre de Almanya yüksek nitelikli yabancı iş gücü açısından cazibesini yitirdi. Almanya 2019da 12nci sırada yer alırken bu yıl araştırmada 15inci sıraya geriledi. Sıralamada, meslekî fırsatlar, gelir, vergiler, gelecek perspektifi, aile fertleri için sunulan imkanlar ve vize prosedürleri gibi kalifiye göçmenler için önem taşıyan çerçeve koşullar değerlendirildi.
Vatandaşlığa hızlı geçiş? Hayır, teşekkürler!
Politikacıları alarma geçirmesi gereken diğer bir husus ise Almanyaya halihazırda ülkenin ihtiyacı olan yabancı iş gücünün çok daha azının geliyor olması. Federal İş ve İşçi Bulma Kurumunun verilerine göre, Almanyadaki istihdam piyasasında istikrarın korunması için senede 400 bin göçmenin ülkeye gelmesi gerekiyor. Oysa bu sayı 2021 yılında 40 bin dolayındaydı.
Federal hükümet, bu nedenle göç hukukunda kapsamlı bir reform hazırlığı içinde. Bu doğrultuda vatandaşlığa geçişin de kolaylaştırılması hedefleniyor. Ancak hükümet içinde bu konuda görüş ayrılığı yaşanıyor. Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Partiden (FDP) oluşan koalisyon hükümetinde FDP vatandaşlığa geçişin kolaylaştırılmasına mesafeli yaklaşıyor. YouGov tarafından yaptırılan bir kamuoyu araştırmasına göre, Almanyada vatandaşların yüzde 59u vatandaşlığa geçişin hızlandırılmasına karşı çıkıyor.
Yaklaşım değişmeli
Uzmanlara göre Alman toplumu, değişime çok açık değil. Göç uzmanı Fouratan, vatandaşların uyumun tek yönlü yol olmadığını kavraması gerektiğine dikkat çekiyor. Uzman, İnsanlar bu ülkeye geldiklerinde biz onlar için bir şey yapmış olmuyoruz, onlar bizim için yapmış oluyor. Bu bizim kafamıza yerleşmesi gereken bir olgu diyor. Ancak uzman bu konuda bir yaklaşım değişikliğinin kendiliğinden olmayacağını, bunun için yasa koyucuların açık bir şekilde ayrımcılık yasağı düzenlemelerini hayata geçirmesi gerektiğini belirtiyor.
Fakat diğer yandan zaman akıyor ve Almanya geç kalma tehlikesi ile karşı karşıya. Dünya genelinde iş gücü rekabeti artık sadece İngiltere, ABD, Kanada ve Avustralya arasında yaşanmıyor. Fourutan, Biz Suudi-Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirliklerinin nitelikli iş gücünü çekmek için kampanyalar yaptığını, Filipinlerin artık insanlarını dışarıya vermediğini ve Afrikanın kıta olarak insan kaynağını kıtada tutmaya çalıştığını gözden kaçırıyoruz değerlendirmesinde bulunuyor.
Mültecilerin eğitimi
Osnabrück Üniversitesinden eğitim bilimleri uzmanı Aladin El-Mafaalani, Nitelikli iş gücü konusunda tren tamamen olmasa da büyük oranda kaçtı şeklinde konuşuyor. Uzman, Biz bir tek dilin konuşulduğu bir ülkeyiz, hava iyi değil, plajlarımızın sayısı az... Yani çok büyük dezavanatajlarımız var ve bu dezavanatajları hafifletmek için çok az şey yapıyoruz diyor.
SPDnin konferansında El-Mafaalani, Almanyanın ülkede bulunan beşeri kaynağa daha fazla yoğunlaşması gerektiğini ifade etti. Bu kişiler arasında, 2015 yılında ülkeye gelen mülteciler de bulunuyor. 2015 yılında bir milyondan fazla sığınmacı Almanyaya gelmişti. Bunlar arasında bu süreç içerisinde meslek eğitimini tamamlamış ve çalışmaya başlamış olanlar da bulunuyor. Ancak uzman, süresiz oturum izni verilmemesi durumunda Almanyanın yetişmiş bu insanları da kaybedebileceği uyarısında bulunuyor.
Eritrede doğum belgesi yok
Eski bir meslek lisesi öğrencisi olan Christanın verdiği örnek de bu durumu doğruluyor. Christa 2015 yılından sonra Eritreden gelen mültecilerle ilgilenmiş. Hepsini çifte meslek eğitimine göndereceğimizi söyledim ve çok başarılı olduk diyen Christa, söz konusu mültecilerin bugün sağlık, inşaat, makine teknisyenliği gibi alanlarda meslek sahibi olduğunu belirtiyor.
1,5 yıl sonra bir çoğunun Almanyada vatandaşlığa geçmek istediğini belirten Christa, Eritrelilerin doğum belgesi olmadığı için bunun mümkün olmadığını belirtiyor. Christa, Şimdi bizi tekrar bırakıp başka ülkelere gitmek istiyorlar şeklinde konuşuyor ve İngilterenin iki yıl sonra vatandaşlığa geçişi olanaklı kıldığına dikkat çekiyor.
Toplu bavullar
Mara da Almanyada uzun süre kalmak istemiyor. Emekliliğine kadar bu ülkede kalmak ise artık onun için söz konusu değil. Artık çok farklı düşünüyorum; belki bir-iki yıl daha kalırım ama gelecek beş-on yıl içinde kendimi burada görmüyorum diyor.
Göç uzmanı Naika Fourutan, dışa göç verme konusunun Almanyada yeterince ciddiye alınmadığı eleştirisinde bulunuyor ve her alanda ülkede kalma müzakereleri yürütülmesini talep ediyor. Almanyada birçok kişinin ülkesine dönme hazırlığı yaptığını belirten uzman, İranda bir devrim olsa ve tüm İranlılar geri dönse ne olur? Bu bir şaka ama böyle bir durum olursa Almanyada diş hekimi kalmaz... diyor.
