ABD ve İran, nükleer müzakerelere bugün başlıyor. Ummanın başkenti Maskatta yapılacak görüşmelerde, İranın nükleer programından vazgeçmesi karşılığında ekonomik yaptırımların hafifletilmesi hedefleniyor.
Beyaz Saraydaki ilk döneminde ABD Başkanı Donald Trump, Washington ve Tahran arasında daha önce yapılan anlaşmadan çekilmişti. Maskattaki görüşmeler Trumpın anlaşmadan çekildiği 2018den beri iki ülke arasında en üst düzey diyalog olacak.
Görüşmelere Trumpın özel temsilcisi Steve Witkoff ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi başkanlık edecek. Toplantıların nasıl gerçekleşeceği ise henüz net değil. ABD doğrudan müzakere isterken İran arabulucular üzerinden diyalog yürütmek istiyor.
İran resmi haber ajansı Tasnime göre toplantı, öğleden sonra Umman Dışişleri Bakanı Bedr bin Hamed el-Busaidinin arabuluculuğunda yapılacak.
Trump bir anlaşmaya ulaşılamaması halinde, İranı askeri müdahalede bulunmakla tehdit ediyor. Görüşmelerin başlamasına saatler kala yaptığı açıklamada İranın harika, mutlu bir ülke olmasını istiyorum diyen Trump, daha önce diyalog sürecinin başarısızlıkla sonuçlanması ihtimali üzerine, Eğer askeri müdahale gerekirse biz de askeri müdahalede bulunacağız ifadelerini kullanmıştı.
ABD sivil nükleere de karşı
İranın dini lideri Ali Hamaneyin danışmanı Ali Şemhani, Tahranın gerçek ve adil bir anlaşma peşinde olduğunu ve önemli ve uygulanabilir tekliflerin hazırlandığını dile getirdi. Toplantıların başlamasından kısa süre önce yaptığı açıklamada Şemhani eğer ABD iyi niyetli davranırsa uzlaşı sürecinin sorunsuz ilerleyeceğini belirtti.
ABD İranın nükleer silah geliştirmesini önlemek istiyor. Trumpın çekildiği 2015 tarihli anlaşma İranın nükleer silah geliştirmesini imkansızlaştırırken nükleer teknolojisinin sivil amaçlı kullanımına izin veriyordu.
Witkoff bugünkü görüşme öncesi Wall Street Journal (WSJ) gazetesine verdiği mülakatta, bu sefer taleplerinin İranın nükleer programından tamamen vazgeçmesini içerdiğini ancak uzlaşıya da açık olduklarını kaydetti.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumuna (UAEA) göre İran yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 274 kilo uranyuma sahip. Bunun nükleer silah yapımı için gerekli yüzde 90 düzeyine yakın olduğu belirtiliyor.
İran için öncelik rejimin geleceği
Tahran-Washington arasındaki diyalog sürecini haber ajansı AFPye değerlendiren Fransanın saygın üniversitelerinden Sciences Podan Ortadoğu uzmanı Karim Bitar, görüşmelerin yalnızca nükleer programa odaklanmayacağını ifade etti. Bitara göre ABDnin bir hedefi de İranı bölgedeki milis güçlere verdiği desteği sonlandırmaya ikna etmek.
Bitar, İran açısından ise önemli olanın rejimin hayatta kalması olduğunu ifade ediyor. Tek ve en öncelikli mesele rejimin hayatta kalması diyen Bitar, yaptırımların hafifletilmesiyle İrandaki zorlu ekonomik koşulların iyileşeceği, bunun da ciddi şekilde halk desteğini kaybeden rejime nefes aldıracağı görüşünde.
