Euronewste yer alan habere göre Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO), Filistinin üye kabul edilmesi üzerine üyelikten çekilen Amerika Birleşik devletlerinin kuruma geri dönmeyi planladığını ve geçmişe dönük 600 milyon dolarlık aidatı ödeyeceğini duyurdu.
Üyelikten çekilmeden önce UNESCOnun en büyük bağışçısı olan ABDnin geri dönüşünün, Dünya Miras Programı ile tanınan kurumun iklim değişikliğinden kız çocuklarının okutulmasına kadar birçok projesine güç vermesi bekleniyor.
UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulayin pazartesi günü yapılan büyükelçiler toplantısında planı duyurmasının alkışlarla karşılandığı belirtildi.
Azoulay Associated Presse verdiği demeçte, ABDnin geri dönme kararının özellikle Orta Doğudaki gerilimleri yatıştırdıkları, güncel zorluklara yanıt geliştirdikleri, sahadaki önemli girişimleri yeniden başlattıkları ve örgütün işleyişini modernize ettikleri beş yıllık bir çalışmanın sonucu olduğunu söyledi.
2017de UNESCO Genel Direktörlüğü görevine geldikten sonra ABDnin kurumdan ayrılış nedenlerini yakından araştıran Azoulayın Ürdünlü, Filistinli ve İsrailli diplomatlarla bu hassas sorunun çözümü için yoğun çaba sarf ettiği ve bir Yahudi olarak gösterdiği gayrelerin övgü topladığı belirtiliyor.
ABDnin geri dönüşünün 193 ülke tarafından onaylanması gerekiyor.
ABD neden UNESCO üyeliğine geri dönüyor?
Amerikalı yetkililer, geri dönüş kararının Çinin, UNESCOdaki özellikle yapay zeka ve teknoloji eğitimi gibi konularda politika belirlenirken ABDnin boşluğunu doldurması üzerine alındığını bildirdi.
Çinin UNESCO nezdindeki Büyükelçisi Jim Yang Uluslararası bir örgütün üyesi olmak ciddi bir konudur ve ABDnin bu kez geri dönüşünün örgütün misyonunu ve hedeflerini kabul ettiği anlamına gelmesini umuyoruz diye konuştu.
Kararla ilgili yorum yapan bir diplomat da, ABDnin geri dönüşünün kuruma daha fazla hırs ve huzur getirmesini ve yapay zekayla ilgili düzenlemelere, Afganistandaki kız çocuklarını eğitilmesine ve Karayiplerdeki kölelik kurbanlarının kaydedilmesine yönelik programlara enerji vereceğini umduğunu ifade etti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı John Bass, mart ayından yaprığı açıklamada ABDnin yokluğunun UNESCO içinde Çini güçlendirdiğini ve ABDnin özgür dünya vizyonunu desteklemede etkili olma kabiliyetini zayıflattığını belirmişti.
Biriken aidatların ödenmesi
ABDnin geri dönüş planını resmiyete döken ABD Yönetim ve Kaynaklardan Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Verma imzalı mektup, UNESCO Genel Direktörü Azoulaye gönderildi. Verma, mektupta UNESCOda Orta Doğu ile ilgili tartışmaların siyasetten uzaklaştırıldığını ve kurumun yönetiminde reform yapılması konusunda ilerleme kaydedildiğini belirtti.
Mektupta ayrıca biriken aidatın ödemesine ilişkin ayrıntılara da değinildi. Buna göre ABD hükümeti 2023te aidat borçlarını ödemenin yanı sıra, Yahudi soykırımıyla ilgili eğitim, Ukraynanın kültürel mirasının korunması, gazeteci güvenliği ve Afrikada bilim ve teknoloji eğitimi için harcanmak üzere 10 milyon dolar ek katkı verecek.
Biden yönetimi halihazırda 2024 bütçesinden 150 milyon doların UNESCO aidat ve borçlarına ayrılmasını talep etti. Plan kapsamında ABDnin borcunun tamamı ola 619 milyon doları önümüzdeki yıllarda ödeyeceği tahmin ediliyor.
Bu tutar, UNESCOnun yıllık 534 milyon dolar olan operasyonel bütçesinin büyük bir kısmına denk geliyor. ABD üyelikten çekilmeden önce kurumun toplam bütçesinin yüzde 22sini karşılıyordu.
ABD ve İsrailden UNESCOda Filistin tepkisi
ABD ve İsrail, UNESCOnun 2011de Filistini üye devlet olarak kabul etmesinden sonra fonlamayı kesmiş, eski ABD Başkanı Donald Trump ise, İsrail karşıtı önyargı ve yönetim sorunlarını gerekçe göstererek 2017de İsraille birlikte ABDnin kurumdan tamamen çekildiğini duyurmuştu.
UNESCO yetkilileri ve diplomatlar kurumun kapısının İsraile de açık olduğunun da altını çizdi.
