Açıklanan güvenlik anlaşması ile üç ülke, teknolojinin yanı sıra, endüstri merkezleri ve tedarik zincirleri de paylaşıma açıyor.
ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison, yeni güvenlik işbirliği anlaşmasını ortak bir açıklama ile dünya kamuoyuna duyurdu.
Üç ülke, anlaşmanın öneminden bahsederken, Çinin de giderek büyüyen bir askeri varlığı bulunan, Hint-Pasifik bölgesindeki çıkarlarını korumak istediklerinin altını çiziyor.
Savunma anlaşmasında ya da yapılan ortak açıklamada Çin ifadesi geçmese de, Pekin ilk değerlendirmeyi Washington Büyükelçiliği üzerinden yaptı.
Üçüncü ülkelerin çıkarlarını hedef alan dışlayıcı blokların kurulmaması gerektiği söylenen elçilik açıklaması şöyle devam ediyor: Özellikle de, Soğuk Savaş dönemi düşünce şeklinden ve ideolojisinden kurtulmalılar
Açıklamada hangi ifadeler öne çıkıyor?
Biden, Johnson ve Morrison tarafından yapılan ortak açıklamada şu ifadeler öne çıkıyor:
AUKUS şemsiyesi altındaki bu ilk girişimle, Avustralya Kraliyet Donanmasının nükleer enerji ile çalışan denizaltı elde etmesi konusunda Avustralyayı desteklemek için ortak bir kararlılık içindeyiz.
Avustralyanın bu kapasitesi, Hint-Pasifik bölgesindeki istikrarı destekleyecek ve ortak değerlerimiz ve çıkarlarımız doğrultusunda da konuşlandırılacaktır.
Ortak liderler açıklamasında, Avustralyanın nükleer denizaltı kapasitesini elde edeceği tarih için de mümkün olan en erken zamanda ifadesi kullanıldı.
Açıklamada, Avustralyanın nükleer silah sahibi olmayan ülkelerin uymak zorunda olduğu kurallara bağlı olmayı sürdürdüğü de vurgulandı.
Savunma anlaşmasının, siber güvenlik ile yapay zeka başlıklarının yanında ve ek denizaltı kapasiteleri noktasında da işbirliğini içerdiği kaydedildi.
AUKUS, bu üç ülkenin İngilizce kısaltmalarından (AUS - UK - US) oluşuyor.
BBC Savunma muhabiri Jonathan Bealein analizi
İngiltere hükümeti, bunun çok önemli bir savunma anlaşması olduğunu söylüyor. Üç ülke lideri, bu anlaşmanın önemini göstermek, işbirliği açıklamasının yapılacağı video konferansta birlikte yer aldı. Anlaşma aynı zamanda, Hint-Pasifik bölgesinin İngiltere ve ABD için artan önemini de gösteriyor.
Bu anlaşmanın iki ülke için sonuçları olacak. Birinci etkisi, dizel elektrikli denizaltı filosu yapımı için Avustralya ordusu ile anlaşma imzalamış olan NATO müttefiki olan Fransaya olacak. O anlaşma artık öldü.
İkincisi ise Çin. İngiliz yetkililer, her ne kadar bu savunma anlaşmasının her hangi bir ülkeye karşı olmadığında ısrar etse de, İngiltere hükümeti anlaşmanın, bu bölgede güvenlik ve istikrar ile yasalara bağlı düzeni korumakla ilgili olduğunu söylüyor. ABD, İngiltere ve Avustralyanın, Hint - Pasifik bölgesinde giderek artan Çin askeri varlığından ortak bir endişe duydukları sır değil.
Fransadan tepki açıklaması
Anlaşmanın direkt olarak etkilediği Fransa cephesinden tepki açıklaması geldi.
Paris, Avustralyaya denizaltı üretmek için imzaladıkları anlaşmanın ABD kararıyla kenara atılmasının, müttefiklik ilişkisine uymadığını açıkladı. Açıklamada iki ülkenin Hint - Pasifik bölgesinde ortak zorluklarla karşı olduklarının da altı çizildi.
Fransa Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları da, Avustralyayı imzalanan bir anlaşmadan dönmesi nedeniyle, işbirliği ruhuna aykırı hareket etmekle suçladı.
Avustralya medyasında, bu anlaşma sonrası ülkenin, Fransız tasarımı denizaltıların yapımından da vazgeçeceği yönünde haberler yer aldı.
Fransa, 2016 yılında, 31 milyar euro değerle Avustralya ordusuna 12 denizaltı yapmak üzere ihaleyi kazanmıştı. Bu ihale Avustralya tarihindeki en büyük savunma anlaşması olarak kayda geçmişti.
Ancak bu denizaltıların yapım süreci, Avustralyanın yerli parçalar kullanılması şartı nedeniyle gecikmelerle karşılaştı.
